Türk halkları: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Teacher0691 (mesaj | katkılar) düzeltme AWB ile |
düzeltme AWB ile |
||
82. satır:
[[Dosya:Kyrgyz Manaschi, Karakol.jpg|thumb|200px|[[Kırgızlar|Kırgız]] [[manasçı]] [[Shaabay Azizov]] ([[Karakol (şehir)|Karakol]])]]
Türk halklarının 1995 yılındaki verilere göre toplam nüfusu 170 milyona ulaşmıştır. Günümüzde ise 200-250 milyona ulaştığı tahmin edilmektedir.<ref>[http://books.google.com/books?id=NZJKCJG8SB8C&printsec=frontcover&hl=tr#PRA1-PA17, M1]</ref>{{
[[Sovyetler Birliği'nin dağılması]] ile [[Azerbaycan]], [[Özbekistan]], [[Kazakistan]], [[Kırgızistan]] ve [[Türkmenistan]] bağımsızlıklarını kazandılar ve Türk dillerini egemen ve resmî dil olarak kabul eden devletlerin sayısı, [[Türkiye]] ve [[Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti]] ile birlikte yediye çıkmıştır. Bunların dışında [[Rusya]], [[İran]] ([[Doğu Azerbaycan Eyaleti|Doğu Azerbaycan]], [[Batı Azerbaycan Eyaleti|Batı Azerbaycan]], [[Erdebil Eyaleti|Erdebil]], [[Zencan Eyaleti|Zencan]], [[Hamedan Eyaleti|Hamedan]] ve [[Fars Eyaleti|Fars]] eyaletleri ile [[Türkmensahra]] bölgesi), [[Çin]] ([[Sincan Uygur Özerk Bölgesi|Doğu Türkistan (Uyguristan)]], [[Kansu]]), [[Tacikistan]] ve [[Afganistan]] ([[Mezar-ı Şerif]] çevresi), [[Gürcistan]] ([[Ahıska]], [[Ahılkelek]], [[Borçalı]] ([[Kvemo Kartli]]) bölgeleri) 'da [[Türk dilleri]] konuşan azınlıklar yaşamaktadırlar.
109. satır:
| '''[[Kazakça]]''' || [[Dosya:Flag of Kazakhstan.svg|23px]] [[Kazakistan]] (resmî)<br />{{bayraksimge|Çin}} [[Sincan Uygur Özerk Bölgesi]] <br />[[Dosya:Flag of Mongolia.svg|23px]] [[Moğolistan]] <br> {{bayraksimge|Türkiye}} [[Türkiye]] || || 10.000.000<ref name="Sociolinguistics">Lars Johanson / Elisabetta Ragagnin, Central Asia and Mongolia IX Regional Overview, ''Sociolinguistics'' Vol. 3, No. 3, [http://books.google.com.tr/books?id=LMZm0w0k1c4C&pg=PA1890&dq=South+Azerbaijani+mother+tongue+million&hl=tr&ei=hG-fTPPVEJPKccyl8PMJ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDMQ6AEwAw#v=onepage&q=million%20in%20the%20Republic%20of%20Azerbaijan%20and%20in%20Southern%20Azerbaijan&f=false s. 1890]</ref>-16.000.000
|-
| '''[[Uygurca]]''' || {{bayraksimge|Çin}} [[Sincan Uygur Özerk Bölgesi]] (resmî) <br> [[Dosya:Flag of Kazakhstan.svg|23px]] [[Kazakistan]] <br> [[Dosya:Flag of Uzbekistan.svg|23px]] [[Özbekistan]] <br> [[Dosya:Flag of Kyrgyzstan.svg|23px]] [[Kırgızistan]] <br> {{bayraksimge|Türkiye}} [[Türkiye]] || {{bayraksimge|Çin}} [[Çin|Çin HC]] || 11-13 milyon{{
|-
|-
| '''[[Türkmence]]''' || [[Dosya:Flag of Turkmenistan.svg|23px]] [[Türkmenistan]] (resmî)<br /> {{bayraksimge|İran}} [[İran]] <br />{{bayraksimge|Afganistan}} [[Afganistan]] <br> {{bayraksimge|Türkiye}} [[Türkiye]] || || 8-10 milyon{{
|-
| '''[[Tatarca]]''' || [[Dosya:Flag of Tatarstan.svg|23px]] [[Tataristan]]<br />[[Dosya:Flag of Bashkortostan.svg|23px]] [[Başkurdistan]] || {{bayraksimge|Rusya}} [[Rusya]]<br />{{bayraksimge|Rusya}} [[Rusya]] ||10-12 milyon{{
|-
| '''[[Kırgızca]]''' || [[Dosya:Flag of Kyrgyzstan.svg|23px]] [[Kırgızistan]] (resmî) (resmî)<br />{{bayraksimge|Çin}} [[Sincan Uygur Özerk Bölgesi]] <br /> [[Dosya:Flag of Uzbekistan.svg|23px]] [[Özbekistan]] <br> [[Dosya:Flag of Kazakhstan.svg|23px]] [[Kazakistan]] <br> {{bayraksimge|Türkiye}} [[Türkiye]] || || 3.000.000<ref name="Sociolinguistics"/>-5.500.000
|-
| '''[[Başkurtça]]''' || [[Dosya:Flag of Bashkortostan.svg|23px]] [[Başkurdistan]] (resmî) || {{bayraksimge|Rusya}} [[Rusya]] || 2 milyon{{
|-
| '''[[Çuvaşça]]''' || [[Dosya:Flag of Chuvashia.svg|23px]] [[Çuvaşistan]] || {{bayraksimge|Rusya}} [[Rusya]] ||2 milyon{{
|-
| '''[[Karakalpakça]]''' || [[Dosya:Flag of Uzbekistan.svg|23px]] [[Özbekistan]] (bölgesel resmî dil)<br />[[Dosya:Flag of Kazakhstan.svg|23px]] [[Kazakistan]]<br />[[Dosya:Flag of Turkmenistan.svg|23px]] [[Türkmenistan]] || || 500 bin{{
|-
| '''[[Sahaca]]''' ([[Yakutça]]) || [[Dosya:Flag of Sakha.svg|23px]] [[Saha Cumhuriyeti|Yakutistan]] || {{bayraksimge|rusya}} [[Rusya]] ||500 bin{{
|-
| '''[[Karaçay-Balkarca]]''' || [[Dosya:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|23px]] [[Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti]]<br />[[Dosya:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|23px]] [[Kabardey-Balkarya]] ||{{bayraksimge|rusya}} [[Rusya]] <br />{{bayraksimge|rusya}} [[Rusya]] || 400 bin{{
|-
| '''[[Kumukça]]''' || [[Dosya:Flag of Dagestan.svg|23px]] [[Dağıstan]] || {{bayraksimge|rusya}} [[Rusya]] ||380 bin{{
|-
| '''[[Tuvaca]]''' || [[Dosya:Flag of Tuva.svg|23px]] [[Tuva Cumhuriyeti]](resmî)|| {{bayraksimge|rusya}} [[Rusya]] ||310,5 bin<ref>2013 yılı Tuva nüfusu http://tuvastat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/tuvastat/resources/2a2fdf804147762caba2ef367ccd0f13/%D0%A7%D0%98%D0%A1%D0%9B%D0%95%D0%9D%D0%9D%D0%9E%D0%A1%D0%A2%D0%AC+%D0%9D%D0%90%D0%A1%D0%95%D0%9B%D0%95%D0%9D%D0%98%D0%AF.htm</ref>
|-
| '''[[Kırım Tatarcası]]''' || [[Dosya:Flag of Crimea.svg|23px]] [[Kırım Özerk Cumhuriyeti]] || {{bayraksimge|Ukrayna}} [[Ukrayna]] ||280 bin{{
|-
| '''[[Gagavuzca]]''' || [[Dosya:Flag of Gagauzia.svg|23px]] [[Gagavuzya]] || {{bayraksimge|moldova}} [[Moldova]] ||300 bin{{
|-
| '''[[Altayca]]''' || [[Dosya:Flag of Altai Republic.svg|23px]] [[Altay Cumhuriyeti]] || {{bayraksimge|rusya}} [[Rusya]] ||70 bin{{
|}
145. satır:
{{Ana|Türk dilleri}}
[[Dosya:Map-TurkicLanguages.png|thumb|500px|
[[Dosya:Sprachfamilien der Welt (non Altai).png|thumb|400px|Türk dillerinin (<span style="background-color:yellowgreen"> </span>) yeryüzündeki diğer dil ailelerinin arasındaki yeri.]]
173. satır:
==== Göktürklerden sonra ====
[[Dosya:Tianshan tianchi.jpg|thumb|200px|[[Tanrı Dağları]]nda [[Bogda Shan]] ve [[T'ien-ch'ih]] ([[Fukang (şehir)|Fukang]], [[Sanci Hui Özerk İli]], [[Sincan Uygur Özerk Bölgesi]])]]
[[Dosya:Timur during attack on Balkh 1370.jpg|thumb|
[[Dosya:1526-Suleiman the Magnificent and the Battle of Mohacs-Hunername-large.jpg|thumb|
[[Dosya:Nadir Shah at the sack of Delhi - Battle scene with Nader Shah on horseback, possibly by Muhammad Ali ibn Abd al-Bayg ign Ali Quli Jabbadar, mid-18th century, Museum of Fine Arts, Boston.jpg|thumb|
Göktürk Kağanlığı'nu kuran [[Türkler|Türk]] halkının köken efsanesine 8. yüzyıla ait olan [[Orhun Yazıtları]]'nda ve daha sonraki birçok kaynakta yer verilmiştir. Buna göre [[Türkler|Türk]] halklarının anayurdu [[Altay dağları]] yakınında, [[Selenga Nehri|Selenga]] ve [[Orhun Nehri|Orhun]] ırmakları arasında bulunan [[Ötüken]] Ormanı idi. Bu yer [[Baykal Gölü]]'nin güney ucunun 250 km kadar güneyinde olup, günümüzde [[Moğolistan]] sınırları içinde bulunmaktadır.
Dilsel verilerden hareket eden bazı araştırmacılar [[Türkler|Türk]] dillerinin nihai kökeninin daha kuzeyde, belki Baykal Gölü'nün kuzeyinde veya doğu [[Sibirya]]'da olabileceğini ileri sürmüşlerdir. (Türk dillerinde ılıman ve soğuk iklim ormanlarına ilişkin kelimeler bozkır kuşağına ilişkin kelimelerden daha eski ve daha zengindir.{{
Göktürk Kağanlığı'nın 8. yüzyılda yıkılmasından sonra [[Uygurlar]], bugünkü Moğolistan ve Batı Çin'i kapsayan güçlü bir imparatorluk kurdular. 10. yüzyılda Orta Asya'nın Batısında bir imparatorluk kuran [[Karahanlılar]], Müslümanlığı benimseyen ilk [[Türkler|Türk]] hanedanıydı. Yine 10. yüzyılda, Türk asıllı bir mamlûk olan [[Gazneli Mahmut]], Afganistan'ın [[Gazne]] kentinde bir imparatorluk kurarak [[Hindistan]]'ın büyük bir bölümüne egemen oldu.{{
[[Orta Doğu]]'nun İslam ülkelerinde Türk halkları 8. yüzyıldan itibaren profesyonel paralı asker olarak önemli bir yer edinmişlerdi. 9. yüzyıl sonunda [[Abbasi]] İmparatorluğu'nun zayıflamasıyla mamlûkler [[Mısır]], [[Bağdat]] ve İran'da bağımsız veya yarı bağımsız devletler kurdular.{{
1040 yılı dolayında, [[Oğuzlar|Oğuz]] boyuna mensup olan [[Selçuklular]] İran'ı ele geçirerek [[Büyük Selçuklular]]ı kurdular. 1071 yılında [[Selçuklular]] [[Bizans İmparatorluğu]]'nu ağır bir yenilgiye uğratarak, [[Anadolu]], [[Suriye]] ve [[Kafkaslar]]'da çok sayıda [[Anadolu Beylikleri]]nin ortaya çıkmasına zemin hazırladılar. Ancak [[Türkler|Türk]] halklarının kitle halinde Anadolu'ya yerleşmesi daha çok 13. yüzyılda, [[Moğol istilası]]ndan batıya kaçmalarıyla gerçekleşti.{{
13. yüzyıl sonunda Anadolu'da kurulan [[Türkler|Türk]] devletlerinden biri olan [[Osmanlı Devleti]], İslam dünyasının en güçlü imparatorluğu haline geldi. [[Balkan Yarımadası]]'nı fethetti; 16. yüzyılda bir yandan [[Viyana]]'ya dayandı ve diğer yandan [[Cezayir]]'i himaye altına aldı.
| |||