Enzim: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
→Dış bağlantılar: düzeltme AWB ile |
Teacher0691 (mesaj | katkılar) düzeltme AWB ile |
||
2. satır:
'''Enzimler''', [[kataliz]] yapan (yani [[kimyasal tepkime]]lerin hızını artıran) [[biyomolekül]]lerdir.<ref>Smith AD (Ed) ''et al.'' (1997)) ''Oxford Dictionary of Biochemistry and Molecular Biology'' Oxford University Press. ISBN 0-19-854768-4</ref><ref>Garrett RH, Grisham CM. (1999) ''Biochemistry, Second Edition'' Saunders College Publishing. 426-427. ISBN 0-03-022318-0</ref> neredeyse tüm enzimler [[protein]] yapılıdır. Enzim tepkimelerinde, bu sürece giren moleküllere [[substrat]] denir ve enzim bunları farklı moleküllere, ürünlere dönüştürür. Bir canlı [[hücre]]deki tepkimelerin neredeyse tamamı yeterince hızlı olabilmek için enzimlere gerek duyar. Enzimler substratları için son derece seçici oldukları için, ve pek çok olası tepkimeden sadece birkaçını hızlandırdıklarından dolayı, bir hücredeki enzimlerin kümesi o hücrede hangi [[metabolik yolak]]ların bulunduğunu belirler.
Her katalizör gibi enzimler de bir tepkimenin [[aktivasyon enerjisi]]ni (''E''<sub>a</sub> veya Δ''G''<sup>‡</sup>) azaltarak çalışır ve böylece tepkime hızını çarpıcı şekilde artırır. Çoğu enzim tepkimesi, ona karşılık gelen ve katalizlenmeyen tepkimeden milyonlarca kere daha hızlıdır. Diğer katalizörler gibi enzimler de katalizledikleri tepkime sonucunda tükenmez, ve bu tepkimelerin [[kimyasal denge|dengesini]] değiştirmez. Ancak, diğer çoğu katalizörden farklı olarak enzimler çok daha özgüldür (spesifiktir). Enzimlerin 4000'den fazla biyokimyasal tepkimeyi katalizlediği bilinmektedir.<ref>{{Dergi kaynağı|url=http://www.expasy.org/NAR/enz00.pdf|author= Bairoch A.|year= 2000|title= The ENZYME database in 2000 |journal=Nucleic Acids Res|volume=28|pages=
Enzimlerin büyük çoğunluğu protein olmakla beraber, [[ribozim]] adlı bazı [[RNA]] molekülleri de tepkimeleri katalizler, bunun en iyi bilinen örneği [[ribozom]]u oluşturan bazı RNA'lardır.<ref>{{Dergi kaynağı|author=Lilley D |title=Structure, folding and mechanisms of ribozymes |journal=Curr Opin Struct Biol |volume=15 |issue=3 |pages=
Enzimlerin etkinliği başka moleküller tarafından etkilenebilir. [[Enzim inhibitörü|İnhibitörler]] enzim aktivitesini azaltan moleküllerdir, [[Enzim aktivatörü|aktivatörler]] ise enzim aktivitesi artıran moleküllerdir. Etkinlik ayrıca sıcaklık, kimyasal ortam (örneğin [[pH]]) ve substrat [[konsantrasyon]]u tarafından etkilenir. Bazı enzimler endüstriyel amaçla kullanılırlar, örneğin [[antibiyotik]] sentezinde. Ayrıca bazı ev ürünlerinde biyokimyasal tepkimeleri hızlandırmak için enzim kullanılır (örneğin, [[çamaşır tozu]]nda bulunan enzimler lekelerdeki protein ve yağları parçalar).
12. satır:
1700'lerin sonlarında mide salgıları tarafından [[et]]in sindirildiği, [[tükürük]] ve bazı bitki özütlerinin [[nişasta]]yı [[şeker]]lere dönüştürdüğü biliniyordu.<ref name="Reaumur1752">{{Dergi kaynağı| last = de Réaumur | first = RAF | authorlink = René Antoine Ferchault de Réaumur | year = 1752 | title = Observations sur la digestion des oiseaux | journal = Histoire de l'academie royale des sciences | volume = 1752|pages = 266, 461}}</ref> Ancak, bunun hangi mekanizmayla olduğu bilinmiyordu.<ref>Williams, H. S. (1904) [http://etext.lib.virginia.edu/toc/modeng/public/Wil4Sci.html A History of Science: in Five Volumes. Volume IV: Modern Development of the Chemical and Biological Sciences] Harper and Brothers (New York) Accessed 4 April 2007</ref>
[[19. yüzyıl]]da, [[Louis Pasteur]], [[maya]] tarafından şekerin [[alkol]]e dönüşmesini ([[fermantasyon]]u) araştırırken, fermantasyonun maya hücrelerinde bulunan bir canlı güç tarafından meydana geldiği sonucuna vardı. "Ferment" diye adlandırdığı bu etmenler sadece canlılarda işlev gördüğü düşünülüyordu. Pasteur, "alkol fermantasyonu yaşam ve maya hücrelerinin organizasyonu ile bağıntılıdır, hücrelerin ölüm ve çürümesiyle değil" diye yazmıştır.<ref>{{Dergi kaynağı|author=Dubos J.|year= 1951|title= Louis Pasteur: Free Lance of Science, Gollancz. Quoted in Manchester K. L. (1995) Louis Pasteur (
1878'de Alman fizyolog [[Wilhelm Kühne]] (
1897'de [[Eduard Buchner]] içinde canlı hücre bulunmayan maya özütünün (ekstresinin) şekeri fermante etme yeteneği olduğunu gösterdi.<ref>[http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1907/buchner-bio.html Nobel Laureate Biography of Eduard Buchner at http://nobelprize.org] Accessed 4 April 2007</ref> Sükroz şekerinin fermantasyonuna yol açan enzime "[[zimnaz]]" adını verdi.<ref>[http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1907/buchner-lecture.html Text of Eduard Buchner's 1907 Nobel lecture at http://nobelprize.org] Accessed 4 April 2007</ref> 1907'de "biyokimya araştırmaları ve hücresiz fermantasyonu keşfi için" [[Nobel Kimya Ödülü]]nü kazandı. Buchner'in örneği izlenerek enzim adları katalizledikleri tepkimelere göre adlandırılır. Tipik olarak substratın veya reaksiyon tipinin adının sonuna ''-az'' eklenir. Örneğin, [[laktaz]], [[laktoz]]u parçalayan enzimdir, [[DNA polimeraz]], DNA polimerleri oluşuran enzimdir.
19. satır:
Enzimlerin hücre dışında çalıştığının gösterilmesinin ardından gelen aşama, bunların biyokimyasal niteliğinin anlaşılmasıydı. İlk araştırmacılar çoğu enzim etkinliğinin proteinlerle ilişkili olduğunu kaydetmiş, ama bazı bilimciler (örneğin Nobel ödüllü [[Richard Willstätter]]) proteinlerin sadece gerçek enzimlerin birer taşıyıcısı olduğunu ve proteinlerin kendi başlarına kataliz yapmaktan aciz olduklarını iddia etmiştir. Ancak, 1926'da [[James B. Sumner]], [[üreaz]] enziminin saf bir protein olduğunu gösterdi ve onu kristalleştirdi; 1937'de Sumner aynı işi [[katalaz]] enzimi için yaptı. Saf proteinlerin enzim oldukları kesin olarak [[John Howard Northrop|Northrop]] ve [[Wendell Meredith Stanley|Stanley]] tarafından, bunların sindirim enzimleri [[tripsin]] ve [[kimotripsin]] üzerinde yaptıkları çalışma sonucunda gösterildi. Bu üç bilimci 1946 Nobel Kimya Ödülünü kazandılar.<ref>[http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1946/ 1946 Nobel prize for Chemistry laureates at http://nobelprize.org] Accessed 4 April 2007</ref>
Enzimlerin kristalleştirilebildiğinin gösterilmesi, onların yapılarını [[X ışını kristalografisi]] ile çözülmesini mümkün kıldı. Bu ilk defa [[David Chilton Phillips]] önderliğinde bir grup tarafından [[lizozim]] için başarıldı ve 1965'te yayımlandı<ref>{{Dergi kaynağı|author=Blake CC, Koenig DF, Mair GA, North AC, Phillips DC, Sarma VR.|year= 1965|title= Structure of hen egg-white lysozyme. A three-dimensional Fourier synthesis at 2 Angstrom resolution |journal= Nature |volume=22|issue=206|pages=
== Yapılar ve mekanizmalar ==
26. satır:
[[Dosya:Carbonic anhydrase.png|thumb|right|300px|[[Karbonik anhidraz|Karbonikanhydrase II]]'yi gösteren şerit çizim. Gri küre aktif merkezindeki çinko kofaktördür. Şekil [http://www.rcsb.org/pdb/explore.do?structureId=1MOO PDB 1MOO] koordinatlarından üretilmiştir.]]
Enzimler genelde küresel proteinlerdir, büyüklük olarak 62 amino asitten ([[4-Oksalokrotonat totomeraz|4-oksalokrotonat totomeraz]]'ın monomeri<ref>{{Dergi kaynağı|author=Chen LH, Kenyon GL, Curtin F, Harayama S, Bembenek ME, Hajipour G, Whitman CP |title=4-Oxalocrotonate tautomerase, an enzyme composed of 62 amino acid residues per monomer |journal=J. Biol. Chem. |volume=267 |issue=25 |pages=
Çoğu protein gibi enzimler de uzun amino asit zincirlerinden oluşur, bunlar [[protein katlanması|katlanır]] ve [[üçüncül yapı|üç boyutlu bir yapı]] oluşturur. Her amino asit dizisi, kendine has özellikleri olan özgül bir yapı oluşturur. Tek başına protein zincirleri bazen gruplanarak [[protein kompleksi|protein kompleksleri]] oluşturabilir. Çoğu enzim ısı veya bazı kimyasal etmenlerle denatüre olur, yani proteinin üç boyutlu yapısının bozulması sonucu katlanmış hali açılır ve inaktive olur. Enzime bağlı olarak denatürasyon tersinir olabilir veya olmayabilir.
=== Özgüllük ===
Enzimler genelde hangi tepkimeleri katalizledikleri ve bu tepkimelerdeki substratlar konusunda çok özgüldürler. Enzim ve substratlarının birbirini tamamlayıcı şekil, yük ve [[hidrofilik]]/[[hidrofobik]] özellikleri bu özgüllüğü meydana getirir. Enzimler ayrıca [[stereospesifisite|steroizomerik]], [[regiospesifisite|yönsel]] ve [[kemospesifisite|kimyasal]] özgüllük de gösterebilirler.<ref>{{Dergi kaynağı|author= Jaeger KE, Eggert T.|year= 2004|title= Enantioselective biocatalysis optimized by directed evolution| journal=Curr Opin Biotechnol.|volume= 15(4)|pages=
En yüksek seviyede özgüllük ve doğruluk gösteren enzimler [[genom]]un kopyalanması ve ifadesi ile ilişkilidir. Bu enzimlerin "[[Prova okuması|prova okuma]]" mekanizmaları vardır. [[DNA polimeraz]] gibi bir enzim, ilk aşamada bir reaksiyonu katalizler, ikinci aşamada da ürünün doğruluğunu kontrol eder.<ref>{{Dergi kaynağı|author= Shevelev IV, Hubscher U.|year= 2002|title= The 3' 5' exonucleases| journal= Nat Rev Mol Cell Biol.|volume= 3|issue= 5|pages=
[[İkincil metabolit]] üreten bazı enzimler ayrım gözetmediği söylenir, çünkü göreceli olarak geniş bir substrat grubuna etki edebilirler. Substrat spesifisitesindeki bu genişlik sayensinde yeni metabolik yolların evrimleşebildiği öne sürülmüştür.
39. satır:
==== "Anahtar kilit" modeli ====
Enzimler hangi tepkimeyi katalizledikleri ve bu tepkimeye hangi substratın girdiğine çok büyük bir özgüllük gösterirler. 1894'te [[Hermann Emil Fischer|Emil Fischer]] bunun nedeninin, enzim ve substratının birbirine tam uyan tamamlayıcı geometrik şekilleri olmasından dolayı olduğunu öne sürmüştür.<ref>{{Dergi kaynağı|author= Fischer E.|year= 1894|title= Einfluss der Configuration auf die Wirkung der Enzyme| journal=Ber. Dt. Chem. Ges.|volume=27|pages=
==== İndüklenmiş uyum modeli ====
[[Dosya:Induced fit diagram.svg|thumb|450px|Enzimlerde indüklenmiş uyum modeli.]]
1958'de [[Daniel E. Koshland, Jr.|Daniel Koshland]] anahtar ve kilit modelinin bir modifikasyonunu öne sürdü: enzimler göreli olarak esnek yapılar olduklarına göre, substrat enzimle etkileşirken aktif merkezin şekli sürekli olarak substrat tarafından değiştirilmektedir.<ref>{{Dergi kaynağı|doi= 10.1073/pnas.44.2.98|author=Koshland D. E.|year= 1958|title= Application of a Theory of Enzyme Specificity to Protein Synthesis|journal=Proc. Natl. Acad. Sci.|volume=44|issue=2|pages=
=== Mekanizmalar ===
Enzimler birkaç farklı yolla çalışırlar, bunların hepsi [[aktivasyon enerjisi]]ni (ΔG<sup>‡</sup>) azaltır:<ref>Fersht, A (1985) ''Enzyme Structure and Mechanism'' (
* Geçiş durumunu stabilize olduğu bir ortam yaratarak (örneğin, substratın şeklini zorlayarak - substrat/ürün molekülünün geçiş hâl biçimine bağlanarak enzim bağlı substrat(ları) çarpıtır ve geçişin tamamlanması için gerekli enerji miktarını azaltır)
* Geçiş halinin enerjisini azaltarak, örneğin geçiş halindekinin tersi bir yük dağılımına sahip bir ortam yaratarak.
52. satır:
* Substratları tepkimeleri için onları doğru yönde bir araya getirerek tepkime entropi değişikliğini azaltarak. ΔH<sup>‡</sup> değerine tek başına bakmak bu etkiyi göz ardı eder.
İlginç bir şekilde, bu entropik etki, temel halin destabilizasyonu ile ilişkilidir,<ref>Jencks W.P. "Catalysis in Chemistry and Enzymology." 1987, Dover, New York</ref> ve katalize olan katkısı göreli olarak düşüktür.<ref>{{Dergi kaynağı|author=Villa J, Strajbl M, Glennon TM, Sham YY, Chu ZT, Warshel A |title=How important are entropic contributions to enzyme catalysis? |journal=Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. |volume=97 |issue=22 |pages=
==== Geçiş hali stabilizasyonu ====
Aktivasyon enerjisi azalmasını anlamak için onun geçiş halinin katalizlenmemiş tepkimenin geçiş haline kıyasla enzim tarafından nasıl stabilize edildiğinin bilmek gerekir. Büyük bir stabilizasyon elde etmenin en etkili yolu elektrostatik etkiler kullanmaktır, özellikle geçiş halinin yük dağılımına doğru yönlenmiş, nispeten sabit polar bir ortam oluşturarak.<ref>{{Dergi kaynağı|author=Warshel A, Sharma PK, Kato M, Xiang Y, Liu H, Olsson MH |title=Electrostatic basis for enzyme catalysis |journal=Chem. Rev. |volume=106 |issue=8 |pages=
==== Dinamik ve işlevler ====
Yakın zamanlarda yapılan araştırmalar sonucunda enzimlerin iç dinamikleri ile kataliz mekanizması arasındaki ilişki daha iyi anlaşılmaya başlamıştır.<ref>Eisenmesser EZ, Bosco DA, Akke M, Kern D. ''Enzyme dynamics during catalysis.'' Science. 2002 February 22;295(5559):
Bir enzimin iç dinamikleri onun iç kısımlarının (örneğin bir grup amino asit, bir ilmik bölgesi, bir [[alfa sarmal]], komşu [[beta yaprak]]lar ve hatta bütün bir bölge) hareketleridir. Bu hareketler [[femtosaniye]]lerden saniyelere kadar uzanan zaman ölçeklerinde cereyena edebilir. Bir enzimin yapısının içinde yer alan protein kalıntılarının oluşturduğu ağlar, hareketleri ile katalize katkıda bulunabilirler.<ref>{{Dergi kaynağı|url=http://www.structure.org/content/article/abstract?uid=PIIS096921260500167X|author=Yang LW, Bahar I.|title=Coupling between catalytic site and collective dynamics: A requirement for mechanochemical activity of enzymes| journal=Structure.|year=2005|month=June|volume=13|pages=
=== Alosterik modülasyon ===
67. satır:
{{ana|Kofaktör|Koenzim}}
=== Kofaktörler ===
Bazı enzimler etkinliklerini göstermek için ek bir bileşiğe gerek duymazlar bunlara '''basit enzim''' denir. Ancak '''bileşik enzim''' denen bazıları aktiviteleri için, kofaktör denen, protein olmayan moleküllere gerek duyarlar.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.chem.qmul.ac.uk/iupac/bioinorg/CD.html#34 | başlık = Glossary of Terms Used in Bioinorganic Chemistry | erişimtarihi = 2007-10-30 | yayımcı = International Union of Pure and Applied Chemistry | tarih = 1997 | ilk = M.W.G. | son = de Bolster | arşivurl = http://web.archive.org/web/20130910181909/http://www.chem.qmul.ac.uk/iupac/bioinorg/CD.html | arşivtarihi = 10 Eylül 2013}}</ref> Kofaktörler [[inorganik]] (örneğin metal iyonları ve [[demir-kükürt kümesi|demir-kükürt kümeleri]] veya [[Organik bileşik]]ler (örneğin, [[flavin]] ve [[hem]]). Organik kofaktörler ya [[prostetik grup]]tur, bunlar enzime sıkıca bağlıdır ya da [[koenzim]]dir, bunlar tepkime sırasında enzimin aktif merkezinden salınırlar. Koenzimler arasında [[NADH]], [[NADPH]], ve [[Adenozin trifosfat|ATP]] sayılabilir. Bu moleküller enzimler arasında kimyasal gruplar taşımaya yararlar.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.chem.qmul.ac.uk/iupac/bioinorg/CD.html#33 | başlık = Glossary of Terms Used in Bioinorganic Chemistry | erişimtarihi = 2007-10-30 | yayımcı = International Union of Pure and Applied Chemistry | tarih = 1997 | ilk = M.W.G. | son = de Bolster | arşivurl = http://web.archive.org/web/20130910181909/http://www.chem.qmul.ac.uk/iupac/bioinorg/CD.html | arşivtarihi = 10 Eylül 2013}}</ref>
Kofaktör içeren bir enzimlere bir örnek [[karbonik anhidraz]]dır, yukarıdaki şeritli şekilde aktif merkezinin parçası olan çinko kofaktörle birlikte gösterilmiştir.<ref>{{Dergi kaynağı|author= Fisher Z, Hernandez Prada JA, Tu C, Duda D, Yoshioka C, An H, Govindasamy L, Silverman DN and McKenna R.|year= 2005|title= Structural and kinetic characterization of active-site histidine as a proton shuttle in catalysis by human carbonic anhydrase II| journal=Biochemistry.|volume= 44(4)|pages=
Kofaktör gerektiren ama bunlara bağlı olmayan enzimlere ''apoenzim'' veya ''apoprotein'' denir. Kofaktörüyle beraber olan apoenzime ''holoenzim'' denir, bu o enzimin aktif halidir. Çoğu kofaktör bir enzime kovalent bağlı değildir ama ona sıkıca bağlıdır. Buna karşın, organik prostetik gruplar kovalent bağlı olabilirler (örneğin [[pirüvat dehidrojenaz]] enzimindeki [[tiamin pirofosfat]]). Holoenzim terimi birden çok protein altbirimden oluşmuş enzimler için de kullanılabilir; örneğin [[DNA polimeraz]]'larda holenzim, aktivite için gerekli olan tüm altbirimleri içeren kompleksin tamamıdır.
87. satır:
Bütün katalizörler gibi enzimler de tepkimenin kimyasal dengesini değiştirmezler. Genelde, bir enzimin mecudiyeti durumunda tepkimenin yönü, enzimin yokluğundaki yönün aynıdır, ama tepkime daha hızlı gider. Ancak, enzimin yokluğunda, başka olası katalizlenmeyen, "spontan" tepkimeler farklı ürünler meydane getirebilir, çünkü o şartlar altında diğer ürünler daha hızlı oluşabilir.
Buna ilaveten, enzimler iki veya daha fazla tepkimeyi birleştirebilir, öyle ki termodinamik açıdan olumlu bir tepkime, olumsuz bir tepkimeyi "götürebilir". Örneğin, [[Adenozin trifosfat|ATP]]'nin hidrolizi sıkça başka kimyasal tepkimeleri yürütmeye yarar.
Enzimler ileri ve geri tepkimeyi eşit derecede katalizler. Dengeyi değil, ona ulaşma hızını değiştirirler. Örneğin, [[karbonik anhidraz]], substratların konsantrasyonuna bağlı olarak tepkimesini her iki yönde de katalizleyebilir.
104. satır:
Enzim kinetiği, enzimlerin substratlarına bağlanmasını ve onları ürüne dönüştürmesini araştıran bilim dalıdır. Kinetik analizlerde kullanılan hız verileri [[enzim ölçümü|enzim ölçümlerinden]] elde edilir.
1902'de Victor Henri<ref>{{Dergi kaynağı|author=Henri, V.|year=1902|title= Theorie generale de l'action de quelques diastases|journal=Compt. Rend. Hebd. Acad. Sci. Paris|volume= 135|pages=
Henri'nin ana katkısı enzim tepkimelerini iki aşamalı olarak düşünmek olmuştur. Birinci aşamada substrat enzimi tersinir olarak bağlanıp enzim-substrat kompleksini oluşturur. Bu bazen Michaelis kompleksi olarak adlandırılır. Enzim sonra tepkimenin kimyasal adımını katalizler ve ürünü salar.
110. satır:
[[Dosya:Michaelis-Menten saturation curve of an enzyme reaction.svg|thumb|300px|right|Bir enzim tepkimesinde substrat (S) konsatrasyonu ile hız (''v'') arasındaki ilişkiyi gösteren doyma eğrisi.]]
Enzimlerin saniyede katalizlediği tepkime sayısı birkaç milyonu bulabilir. Örneğin, [[orotidin 5'-fosfat dekarbosilaz]] tarafından katalizlenen tepkime, enzim olmadığında substratının yarısını 78 milyon yılda tüketir. Ama dekarboksilaz eklendiğinde aynı süreç 25 milisaniye tutar.<ref>{{Dergi kaynağı|author=Radzicka A, Wolfenden R.|year= 1995|title= A proficient enzyme |journal= Science |volume=6|issue=267|pages=
Bir enzimin verimliliği ''k''<sub>cat</sub>/''K''<sub>m</sub> olarak ifade edilebilir. Bu aynı zamanda özgüllük sabiti olarak adlandırılır ve tepkimenin tüm adımlarının hız sabitlerini içerir. Özgüllük sabiti hem affinite (bağlanma eğilimi), hem de katalitik yeteneği içerdiği için farklı enzimleri birbiriyle kıyaslamakta, veya aynı enzimi farklı substratlar için kıyaslamakta yararlıdır. Özgüllük sabitinin teorik maksimumu difuzyon sınırıdır ve yaklaşık 10<sup>8</sup> ila 10<sup>9</sup> (M<sup>−1</sup> s<sup>−1</sup>) arasındadır. Bu noktada enzimle substratın her çarpışması katalizle sonuçlanır ve ürün oluşumunun hızı artık tepkime hızıyla değil, moleküllerin difüzyon hızıyla sınırlanır. Bu özelliğe sahip enzimler "[[katalitik olarak mükemmel]]" veya "kinetik olarak mükemmel" olarak tanımlanırlar. Bu enzimlere örnek olarak [[triozfosfatizomeraz|trioz-fosfat izomeraz]], [[karbonik anhidraz]], [[asetilkolinesteraz]], [[katalaz]], fumaraz, β-laktamaz, and [[superoksit dismutaz]] gösterilebilir.
Michaelis-Menten kinetiği "[[kütle etkisi kanunu]]"na dayanır, bu serbest [[difüzyon]] ve rassal çarpışmalardan kaynaklanır. Ancak çoğu biyokimyasal ve hücresel süreç bu şartlara uymaz, çünkü ya makromoleküler kalabalık vardır, ya enzim/substrat/ürünün faz-ayrışması vardır ya da moleküllerin hareketi bir veya iki boyuta sınırlanmıştır.<ref>{{Dergi kaynağı|author=Ellis RJ |title=Macromolecular crowding: obvious but underappreciated |journal=Trends Biochem. Sci. |volume=26 |issue=10 |pages=
Bazı enzimler difüzyon hızından çok daha yüksek hızlarda çalışırlar. Bu olguyu açıklamak için birkaç mekanizma öne sürülmüştür. Bazı proteinler katalizi hızlandırmak için dipol elektrik alanlar kullanır, bu sayede substratlarını çeker ve onların doğru yönlenmesini sağlarlar. Başka modeller kuantum-mekanik [[tünelleme]] açıklamaları getirirler, bu modellere göre, bir proton veya elektron, tünelleme yoluyla aktivasyon bariyerinin içinden geçer. [[Triptamin]] oksidasyonunda protonlar için kuantum tünellemesi gözlemlenmiştir.<ref>{{Dergi kaynağı|author=Masgrau L., Roujeinikova A., Johannissen L. O., Hothi P., Basran J., Ranaghan K. E., Mulholland A. J., Sutcliffe M. J., Scrutton N. S., Leys D.|year= 2006|title= Atomic Description of an Enzyme Reaction Dominated by Proton Tunneling|journal= Science| volume=312|issue=5771|pages=
== İnhibisyon ==
147. satır:
'''Tersinmez İnhibisyon '''
Bu tür inhibisyon da enzimle inhibitör tepkimeye uğrar ve protein ile [[kovalent bağ|kovalent]] bir bağ meydana getirir. Meydana gelen inaktivasyon tersinmez. Bu tür bileşiklerden olan [[eflornitin]], parazitik hastalık olan [[uyku hastalığı]]nın tedavisinde kullanılır.<ref name="Poulin">Poulin R, Lu L, Ackermann B, Bey P, Pegg AE. [http://www.jbc.org/cgi/reprint/267/1/150 ''Mechanism of the irreversible inactivation of mouse ornithine decarboxylase by alpha-difluoromethylornithine. Characterization of sequences at the inhibitor and coenzyme binding sites.''] J Biol Chem. 1992 January 5;267(1):
=== Etkisizleştiricilerin kullanımı ===
İnhibitörler sıkça ilaç olarak kullanılırlar ama zehir olarak da etki edebilirler. [[Paracelsus]]'un dediği gibi, "''Her şeyde bir zehir vardır, zehirsiz bir şey yoktur,''"<ref>Ball, Philip (2006) ''The Devil's Doctor: Paracelsus and the World of Renaissance Magic and Science.'' Farrar, Straus and Giroux ISBN 0-374-22979-1</ref> bir ilaç ile zehir arasındaki fark çoğu zaman miktara bağlıdır, çünkü çoğu ilaç belli bir seviyenin üzerinde zehirlidir. [[Antibiyotik]] ve diğer anti-enfeksiyon ilaçları aslında sadece bir batojeni öldürüp onun [[konak (biyoloji)|konağına]] zarar vermeyen seçici zehirlerdir.
Bir etksizleştiricinin (inaktivatörün) ilaç olarak kullanılmasına örnek [[Siklooksijenaz|COX-1]] ve [[Siklooksijenaz|COX-2]] enzimlerini inhibe eden [[aspirin]]dir. Bu enzimler [[enflamasyon]] mesajcısı [[prostaglandin]] üreterek ağrı ve enflamasyonu bastırır. [[Siyanür]] zehiri, [[sitokrom C oksidaz]] enziminin aktif merkezinde bulunan demir ve bakır ile birleşerek etkiyen, tersinmez bir enzim inhibitörüdür, [[Oksijenli solunum|hücresel solunumu]] durdurur.<ref>{{Dergi kaynağı|url=http://www.jbc.org/cgi/reprint/265/14/7945|author=Yoshikawa S and Caughey WS.|year=1990|month=May|volume=265|issue=14|title= Infrared evidence of cyanide binding to iron and copper sites in bovine heart cytochrome c oxidase. Implications regarding oxygen reduction|journal= J Biol Chem.|pages=
== Biyolojik işlev ==
Enzimler canlıların içinde çok çeşitli işlevlere sahiptir. Hücredeki diğer işlevlerin düzenlenmesi ve [[sinyal iletimi]] başlıca [[kinaz]] ve [[fosforilaz]]lar aracılığıyla gerçekleşir.<ref>{{Dergi kaynağı|author= Hunter T.|year= 1995|title= Protein kinases and phosphatases: the yin and yang of protein phosphorylation and signaling|journal= Cell.|volume= 80(2)|pages=
Enzimlerin önemli bir işlevi hayvanların [[sindirim sistemi]]ndedir. [[Amilaz]] ve [[proteaz]] tipi enzimler, [[nişasta]] ve [[protein]] gibi büyük molekülleri parçalayarak bunların bağırsak tarafından emilimini sağlar. Nişasta molekülleri, örneğin, ince bağırsak tarafından absorblanamayacak kadar büyüktürler ama enzimler nişasta zincirini hidrolizleyerek [[maltoz]] gibi daha küçük şekerlere ve en sonunda [[glukoz]]a parçalarlar, bunlar da absorblanabilir. Farklı enzimler farklı gıda maddelerini sindirirler. [[Otobur]] olan [[gevişgetirenler|geviş getiren hayvanların]] bağırsaklarında bulunan mikroorganizmalar bitki liflerindeki [[selüloz]]lu hücre duvarlarını sindirmek için [[selüloz]] enzimini üretirler.<ref>{{Dergi kaynağı|author=Mackie RI, White BA |title=Recent advances in rumen microbial ecology and metabolism: potential impact on nutrient output |journal=J. Dairy Sci. |volume=73 |issue=10 |pages=
Birkaç enzim beraberce, belli bir sıra içinde çalışarak [[metabolik yolak]]lar meydana getirir. Metabolik bir yolakta, bir enzimin ürünü, bir diğeri tarafından substrat olarak kullanılır. Bazen birden çok enzim türü aynı tepkimeyi paralel olarak yürütebilir, böylece daha karmaşık düzenleme mümkün olur: bir enzim düşük seviyeli ve sabit bir etkinlik sağlarken, diğeri ise tetiklenebilen (indüklenebilen) yüksek seviyeli bir etkinlik sağlar.
167. satır:
# '''Enzim üretimi''' (Enzim genlerinin [[transkripsiyon (genetik)|yazılımı]] ve [[protein biyosentezi|çevirimi]]) hücredeki ortamdaki değişikliklere bağlı olarak hızlandırılabilir veya yavaşlatılabilir. [[Gen düzenlenmesi]]nin bu şekline [[enzim indüksiyonu ve inhbisyonu]] denir. Örneğin, bakteriler [[penisilin]] gibi [[antibiyotik]]lere karşı [[antibiyotik direnci|direnç]] geliştirebilir, çünkü penisilin molekülü için çok önemli olan [[beta-laktam halkası]]nı hidrolzleyen [[beta laktamaz]] adlı enzimler indüklenir. Bir diğer örnek, [[ilaç metabolizması]]nda önemli yer tutan [[Sitokrom P450 oksidaz]] adlı karaciğer enzimleridir. Bu enzimlerin induksiyonu veya inhibisyonu, [[ilaç etkileşim'|ilaç etkileşimlerine]] yol açabilir.
# Enzimler '''bölümlendirilebilir''' (''compartmentalization''), böylece farklı metabolik yollara farklı hücresel bölmelerde cereyan eder. Örneğin, [[yağ asitleri]], [[sitozol]], [[endoplazmik retikulum]] ve [[Golgi aygıtı]]nda bir grup enzim tarafından sentezlenir, sonra, [[mitokondri]]de, enerji kaynağı olarak başka bir grup enzim tarafından kullanılır ([[β-oksidasyon]] yoluyla).<ref>{{Dergi kaynağı|url=http://www.pubmedcentral.nih.gov/picrender.fcgi?artid=1218279&blobtype=pdf|author=Faergeman N. J, Knudsen J.|year= 1997|month=April|title= Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling|journal= Biochem J|volume=323|pages=
# Enzimler, '''[[enzim inhibitörü|enzim inhibitörleri]] ve aktivatörleri''' tarafından düzenlenirler. Örneğin, bir metabolik yolun son ürünü sıkça bu yolun ilk enziminin (genelde ilk tersinmez ya da kesinleşmiş
# Enzimler '''[[çevrim sonrası değişim]]''' (İng. ''post-translational modification'') aracılığıyla düzenlenir. Bu tür değişimler arasında [[fosforilasyon]], [[miristoillenme]], ve [[glikozilasyon]] sayılabilir. Örneğin, vücuttaki insülin tepkisinde, [[glikojen sentaz]] gibi çeşitli enzimlerin fosforilasyonu, [[glikojen]]in sentez veya yıkımını kontrole yarar, böylece hücrelerin kan şekerine uygun cevap vermesini sağlar.<ref>{{Dergi kaynağı|url=http://jcs.biologists.org/cgi/content/full/116/7/1175|author= Doble B. W., Woodgett J. R. |year=2003|month=April|title= GSK-3: tricks of the trade for a multi-tasking kinase|journal=J. Cell. Sci.|volume=116|pages=
# Bazı enzimler '''farklı bir ortamda yer alınca etkinleşirler''' (örneğin [[sitoplazma]]nın indirgeyici ortamından [[periplazma]]daki yükseltgen ortamına, veya yüksek pH'den düşük pH'ye). [[İnfluenza]] virüsündeki [[hemaglutinin]], asitli ortamda meydana gelen biçimsel bir değişiklik ile etkinleşir, bu değişiklik hücre içine alındığı [[lizozom]]lara girdiğinde meydana gelir.<ref>{{Dergi kaynağı|doi=10.1016/0092-8674(93)90260-W|author=Carr C. M., Kim P. S. |year=2003|month=April|title= A spring-loaded mechanism for the conformational change of influenza hemagglutinin|journal=Cell|volume=73|pages=
Suyun etkisi:Enzimler ortamdaki su oranı yüzde 15 'in altına düştüğünde çalışmazlar.Ortamın su oranı yüzde 15 ve üzerine çıktığında tekrar etkinlik gösterir. Kuru yiyeceklerin bozulmadan kalması bu besinlerde üreyebilen mikrorganizmaların enzim etkinliğinin durmasından kaynaklanmaktadır.
198. satır:
== Endüstriyel uygulamalar ==
Enzimler, spesifik katalizörlere gerek duyulan kimya endüstrisinde ve diğer enüstriyel uygulamalarda kullanılır. Ancak, enzimler genelde katalizleyebildikleri tepkime sayısı, [[organik çözücü]] ve yüksek sıcaklıklarda stabiliteleri açısından sınırlıdırlar. Bu yüzden protein mühendisliği aktif bir araştırma sahası olmuştur, konusu yeni özelliklere sahip enzimlerin tasarımıdır. Bunun için ya rasyonel tasarım ya da laboratuvar ortamında (''in vitro'') evrim yöntemleri kullanılır.<ref>{{Dergi kaynağı|author=Renugopalakrishnan V, Garduno-Juarez R, Narasimhan G, Verma CS, Wei X, Li P.|year= 2005|title= Rational design of thermally stable proteins: relevance to bionanotechnology|journal= J Nanosci Nanotechnol.|volume=5|issue=11|pages=
{| class="wikitable"
|