Anadolu tarihi: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Teacher0691 (mesaj | katkılar) düzeltme AWB ile |
|||
10. satır:
Sonunda [[Büyük İskender]] sahneye çıktı ve [[III. Darius]]'a karşı kazandığı zaferlerle tüm bölgenin kontrolünü ele geçirdi. Ölümünden sonra, kazandığı topraklar; güvendiği generallerinden birçokları ve ayakta kalmayı başaran [[Galya]], [[Pergamon]], [[Pontus]] ve [[Mısır]]'daki diğer güçlü hükümdarlar arasında bölüşüldü. [[İskender]]'in payından en fazla dilimi alan [[Selevkos İmparatorluğu]], [[Antik Roma|Romalılar]]ın iştahını kabarttı ve Romalılar bölgeyi parça parça ele geçirdiler. [[Antik Roma|Romalılar]] yerel yönetimlere büyük yetkiler tanıdılar ve askeri güç sağlayarak bölgeyi güçlendirdiler. Bunun sonucunda [[I. Konstantin|Konstantin]], [[Konstantinopolis|Konstantinapol]]'de yeni bir doğu imparatorluğu olan [[Bizans İmparatorluğu]]'nu kurdu. [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] başlangıçta akıllı yöneticilerle zenginleşti ancak sonra yönetimdeki ihmaller ve [[Moğollar|Moğol]] saldırılarından büyük zararlar gördü.
[[Türkler]]'in Anadolu'ya girmesinden sonra, [[Selçuklu]] ve [[İlhanlı]] orduları kısa bir süre içinde Bizans topraklarının büyük kısmını ve ticaret merkezlerini ele geçirdi. En sonunda da [[Osmanlılar]] ve [[II. Mehmet]] ile [[1453]]'
[[Osmanlılar]] [[1453]]'ten sonra uzun yıllar boyunca diğer dinlere de hoşgürülü davrandı ve çok başarılı oldular ülkenin sınırlarını Kuzey Afrika'dan, Orta Avrupa'ya kadar genişlettiler. Neden sonra [[Rusya]] ile savaşları, kötü yönetimler ve ülkedeki diğer halkların ayaklanmaları imparatorluğu zayıflatttı. [[Yeniçeri]] ayaklanmalarından sonra yeniçeri ocağı kapatıldı. Ekonomiyi düzeltmek için yapılan reformlar, ağır vergi ve harçlar olarak kendisini gösterdi ve karlı olan ticareti tersine çevirdi. Sonunda umutsuzluk, imparatorluğu [[Almanya]] ve [[Avusturya]] yanında [[I. Dünya Savaşı]]'na katılmaya zorladı. Savaştan yenilgiyle ayrıldıktan sonra devletin elinde sadece Anadolu toprakları kalmıştı ve bu topraklara da [[Yunanlar]]ın göz dikmesi yeni bir savaşın başlangıcı oldu. Yunanları yendikten sonra [[Mustafa Kemal Atatürk]] [[1922]]'de Osmanlı Devleti'ni kaldırdı ve Anadoluda yeni bir devlet [[Türkiye]]'yi kurdu. O zamandan beridir [[Türkiye Devleti]], Anadolu topraklarında varlığını modern bir ülke olarak sürdürmektedir.
58. satır:
{{ana|Ahameniş İmparatorluğu}}
M.Ö. 550'de, bir yüzyıl zor bela ayakta durmayı başaran [[Medler|Med İmparatorluğu]], ani bir [[Pers İmparatorluğu|Pers]] isyanıyla yıkıldı. Serveti çok fazla olan [[Lidya]] Kralı [[Krezüs]] bu serveti [[Persler|Pers]] Kralı [[Büyük Kiros]]'a saldırmak için kullandı. Bu hareketiyle ülkesinin sonunu getirdi ve Persler M.Ö. 546'da Lidya başkenti [[Sardes]]'i yerle bir etti. [[İyonya]] Krallığı ve Lidya'dan arta kalan şehirler Pers buyruğuna girmeyi reddettiler, savaşmak için hazırlık yaptılar ve [[Sparta]]'dan yardım istediler. Sparta beklenilen yardımı yapmadı, [[Kiros]]'a sadece bir elçi göndererek onu uyardı. Sonuç olarak daha fazla direnemediler; [[Phokaia]]dakiler [[Korsika]]'ya, Teosdakiler de Trakyadaki [[Abdera, Trakya|Abdera]] kentine kaçtılar. Geri kalanlarda Perslere teslim oldu. Kiros'tan sonra tahta geçen, [[I. Darius]] yönetiminde de imparatorluk genişlemeye devam etti. Genişleyen toprakları etkin idare için I. Darius [[satraplık]] sistemini kurdu.
M.Ö. 502'de [[Girit|Nakse]] adasında başlayan Perslere karşı İyonya İsyanı'nına Milet satrapı Aristagoras önce Perslere yardım etmek üzere Nakse Adasına hücum etmekle başladı; fakat isyanı bastırmada başarılı olamayınca o da isyancılara katıldı ve hatta daha sonra onlara liderlik etti. Atenalıların da yardımlarıyla bir süre Anadolu'ya yayılan isyancılar Efes Savaşı'nda yenildiler. Bu yenilgiyi M.Ö 493'
Her ne kadar [[Karya]] Pers İmparatorluğu'na bağlı bir satraplık olsa da, oraya atanan Hekatomnus kendine avantaj sağlamayı bildi. Bir taraftan Perslere düzenli haraç verirken diğer taraftan bölgeyi kontrolü altına aldı. Hekatomnus'un oğlu Mosolus başkenti [[Milas]]'tan [[Halikarnas]]'a taşıdı. Güçlü bir donanma kurdu ve bu gücünü kurnazca bir plan dahilinde [[Sakız]], [[Kos]] ve [[Rodos]] adalarını [[Atina]]'dan ayırmak için kullandı. Daha sonra bu adalar bağımsızlıklarını ilan ettiler. Mosolus planının başarıya ulaştığını göremeden öldü ve ülke yönetimini eşi [[Artemis]] devraldı. [[Büyük İskender]]'in sahneye çıkışına kadar bir yirmi yıl daha [[Karya]] Hekatomnus'un ailesi tarafından yönetildi.<ref name="Bury">{{Kitap kaynağı|authorlink=John Bagnell Bury|last=Bury|first=John Bagnell|title=A History of Greece to the Death of Alexander the Great|publisher=Macmillan|year=1913}}</ref>
73. satır:
==== İskender İmparatorluğu'nun Parçalanması ====
M.Ö 323'
Mısır Valisi Ptolemi ile İskender'in güçlü generalleri [[Lysimakhos]] ve [[I. Selevkos Nikator|Selevkos]] İpsus Savaşı'ndan sonra ortak düşmanları Antigonus'a karşı güçbirliğine gittiler. Çekişmeler sonucu
İskender İmparatorluğu dört parçaya bölündü. [[Ptolemaios I Soter|Ptolemi]] Mısır, [[Levant]]'ın büyük bir kısmı ve Anadolu'nun güneyini , [[Lysimakhos]] Anadolu ve Trakya'yı, [[I. Selevkos Nikator|Selevkos]] ise Anadolu'nun geri kalanını aldı ve [[Selevkos İmparatorluğu]]'nu kurdu. Bu arada [[Pontus]] Kralı [[I. Mitridat Ktistes|Mitriates]] de ülkesinin bağımsızlığını ilan etti.<ref name="Rawlinson">{{Kitap kaynağı|last=Rawlinson|first=George|title=Ancient History: From the Earliest Times to the Fall of the Western Empire|publisher=The Colonial Press|year=1900}}</ref>
|