Doğu Almanya: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k →Tarihçe: Dz. |
Teacher0691 (mesaj | katkılar) düzeltme AWB ile |
||
123. satır:
{{Almanya tarihi}}
[[Dosya:Soviet Sector Germany.png|left|thumb|'''Almanya mağlubiyeti:''' [[Potsdam Konferansı]] uyarınca [[Oder-Neisse Hattı]]'nın batısı Müttefiklerce işgal edildi.]]
Mayıs 1945'te [[Nazi Almanyası|Üçüncü Reich]]'ın kayıtsız koşulsuz tesliminden sonra [[Potsdam Konferansı]]'nda (Haziran 1945), eski Almanya topraklarının [[Oder-Neisse Hattı|Oder ve Neisse ırmakları]]nın doğusu ve [[Danzig]] kentinin [[Polonya Halk Cumhuriyeti|Polonya]]'ya bırakılması kararlaştırıldı. [[Doğu Prusya]]'nın [[Kaliningrad Oblastı|kuzey yarısı]] ise [[
1945 yazında bütün faşist karşıtı fırkalar serbest bırakıldı. Ekim 1946'da [[Almanya Komünist Partisi]] ve [[Almanya Sosyal Demokrat Partisi|Sosyal Demokrat]] hiziplerin birleşmesiyle [[Almanya Sosyalist Birlik Partisi]] (''Sozialistische Einheitspartei Deutschland'' - SED) kuruldu. SED'in 1948'de toplanan kongresinde yeni anayasayı hazırlamakla görevli bir Halk Konseyi (''[[Alman Halk Konseyi|Volksrat]]'') oluşturuldu.
131. satır:
Bu dönemde ağır sanayiye öncelik tanıyan [[Planlı ekonomi|planlı bir ekonomi]] yürürlüğe kondu. Sanayi üretimi hızla artarken yaşam düzeyi Batı Almanya'dakinin çok gerisinde kaldı. Doğu Almanya 1952'de Batı Almanya ile olan sınırlarını kapattı. İşçilerin ulaşması gereken üretim hedeflerinin yükseltilmesi üzerine 17 Ekim 1953'te başlayan grev dalgası kısa zamanda bütün ülkeyi saran bir ayaklanmaya dönüştü. Sovyet birliklerinin yardımıyla bastırılan bu [[Doğu Alman Ayaklanması|ayaklanma]] sırasında onlarca kişi öldü, yüzlerce kişi de yaralandı.
Savaş ertesinde [[
1960'ta Pieck ölünce devlet başkanlığı kaldırıldı ve yerine [[Doğu Almanya Devlet Konseyi|Devlet Konseyi]] oluşturuldu. Devlet Konseyi başkanlığına da Ulbricht getirildi.Bu arada yönetimin yarattığı hoşnutsuzluk çok sayıda kişinin Batı'ya göç etmesine yol açmış ve II. Dünya Savaşı'ndan sonra yaklaşık 3 milyon kişi Batı'ya kaçmıştı. Sonunda bu kaçışları önlemek için [[13 Ağustos]] 1961 gecesi [[Doğu Berlin]]'i [[Batı Berlin|Batı]]'dan ayıran [[Berlin Duvarı]] inşa edildi. Doğu Almanya hükümeti, üzeri dikenli tellerle çevrili bu beton duvarın nitelikli işgücünün Batı'ya kaçmasını engelleyeceğini düşünüyordu. Batı Almanya'ya karşı uzlaşmaz bir tutum takınan Ulbricht 1971'de SED birinci sekreterliğinden çekilmek zorunda kaldı ve yerine [[Erich Honecker]] geçti.
143. satır:
1980'lerin başında ekonomik sorunlar belirmeye başladı. Temel gereksinim maddelerine yapılan zamlar ülkede huzursuzluk yarattı. Ayrıca [[Solidarność|1980 Polonya olayları]] ve [[Sovyet-Afgan Savaşı|SSCB'nin Afganistan'a girmesi]] DAC'nin Federal Almanya ile ilişkilerini olumsuz etkiledi. Polonya'daki olayların kendi ülkelerine yansıma olasılığına karşı DAC, Polonya sınırını yasak bölge ilan ederek Batılılar'a kapattı. Dış politikada yeniden yalnızlığı seçerek Berlin'e gelen turistleri engellemek amacıyla kimi ekonomik önlemler aldı. Bu gelişmeleler üzerine Federal Alman başbakanı [[Helmut Schmidt|Schmidt]] DAC'ne yapacağı ziyareti erteledi. Schmidt ertelediği ziyareti 1981 sonunda gerçekleştirerek ilişkilerin bir ölçüde yumuşamasına yol açtı. Ancak 1983'te [[MGM-31 Pershing|Perhing II füzeleri]]nin Federal Almanya'ya yerleştirilmesi üzerine ilişkiler yeniden gerginleşti. Honecker Federal Almanya'ya yapacağı ziyareti erteledi.
Doğu Almanya hükümeti 1980'lerin sonlarında [[
[[Dosya:DDR40.png|left|thumb|150px|Alman Demokratik Cumhuriyeti'nin kuruluşunun 40. yılı kutlamalarından bir afiş]]
150. satır:
1987'de Gorbaçov'un Doğu Almanya'yı ziyareti sırasında Honecker kendileri için işleyen sosyalist demokrasi dışında bir alternatif olmadığını dile getirdi. Aynı yıl Federal Almanya'yı ziyaret eden Honecker Alman ulusunun bir bütün olduğu tezini reddetti. Bu arada ölüm cezasının kaldırılması ve emeklilik yaşının altında 500 bin DAC vatandaşının acil aile sorunları için Batı Almanya'ya geçmesi gibi bazı değişiklikler yapıldı. 1987 Haziran'ında rock müziği düşkünü binlerce genç Batı Berlin'deki konserleri dinlemek için Berlin Duvarı'nın önünde toplanınca polis gençleri dağıttı. Üç gece art arda süren olaylar gençlerin özgürlük isteyen sloganlar atmasına yol açtı. Benzeri olaylar 1988 Haziran'ında Batı Berlin'deki Michael Jackson konseri sırasında da yinelendi. Ayrıca 1988 yılı içinde 40.000 DAC vatandaşı ülkeyi terk etmişti. Seçim sistemini eleştiren muhalefet 1989 Mayıs seçimlerini boykot etti. Seçim günü Leibzig'de muhalefetin yaptığı gösteriler polisce dağıtıldı. Çok sayıda tutuklama yapıldı. Ağustos ve Eylül ayları içinde Macaristan üzerinden Federal Almanya'ya yoğun göç dalgası başladı. Macaristan sınır kapılarını açmasıyla binlerce DAC vatandaşı Batı'ya geçti. Federal Almanya'nın Prag ve Varşova'daki elçiliklerine sığınan 5.000'e yakın DAC vatandaşının Batı'ya geçmesine izin verildi. Doğu Avrupa'da 1989 yılının gelişmeleri iki Almanya arasındaki ilişkilere yeni bir yön verdi. Yıl ortasında Doğu Almanya Batı'ya göç kısıtlamalarını yumuşattıysa da bu düzenleme ülkeyi terk etmek isteyenlerin çokluğu karşısında yetersiz kaldı. Ardından öbür Doğu Avrupa ülkeleri üzerinden Batı yol açıldı ve Doğu Alman yönetimi Batı'ya akını dizginlemek için hem diplomatik yollara hem de güvenlik önlemlerine başvurdu.
[[Yeni Forum (Doğu Almanya)|Yeni Forum]] adıyla bilinen bir grup aydının başını çektiği örgütlü siyasi muhalefet kitle gösterileri başladı. Leipzig'de 100.000 kişinin katıldığı gösteriyi Doğu Berlin'deki 300.000 kişilik gösteri izledi. Göstericiler muhalefet hareketlerinin yasallaşması, bağımsız sendikal hareket gibi talepler ileri sürüyorlardı. Ekim 1989'daki DAC 40. kuruluş yılı kutlamalarına Gorbaçov'un da katılması gösterileri yoğunlaştırdı. Kutlamalar bu gergin ortamda yapıldı ve [[
[[Manfred Gerlach]] ve [[Sabine Bergman-Pohl]]'un kısa süreli görev dönemlerinin ardından kasımda başbakanlığa getirilen [[Hans Modrow]] reformcu bir politikayı benimsedi. Yeni hükümetin 26 kişilik kabinesinde 11 komünist olmayan bakan bulunuyordu. Öte yandan reform hareketini destekleyen göstericilerce Berlin Duvarı yıkılmaya başlandı. Aralık'ın 3'ünde Egon Krenz ve Komünist Partisi'nin diğer üyeleri suçlamalar ve karşıt gösterilerin sonucunda istifa etti. İki gün sonra parti üyeliğinden çıkarılan Honecker ve bazı Politbüro üyeleri hakkında kovuşturma başladı. Komünist Partisi de kendini yenileme girişimine başlayarak politbüro ile merkez komitesini feshetti. Yıl sonuna gelindiğinde özgürleşme yönündeki hemen bütün talepler karşılanmıştı. Yönetimde komünistlerin tekeline son verilmesi, parti ve yönetimdeki yolsuzlukların soruşturulması, güvenlik polisinin dağıtılması kararı, seyahat sınırlamalarının kaldırılması ve simgesel önemi büyük Berlin Duvarı'nın [[9 Kasım]]'da açılması bu gelişmeler arasındaydı. Yeni durumun yarattığı özgürlük ortamında iki Almanya'nın birleşmesi doğrultusunda önemli adımlar atıldı. [[30 Ocak]]'ta Gorbaçov [[Moskova]]'da Modrow'a, iki Almanya'nın birleşmesine itirazının olmadığını belirtti.
156. satır:
[[Helmut Kohl]] 6 Şubat'ta, ilk elde ve hemen ekonomik birleşmeyi (ve para birliğini) teklif etti. Bonn'da, Almanlar arası zirvede, bu amaçla bir komisyon kuruldu. 12 Şubat'ta Moskova'da Kohl'u kabul eden Gorbaçov "Birleşik Almanya'nın NATO içinde kalmasının düşünülemeyeceğini" açıkladı. Ertesi gün, Almanya'nın uluslararası hukuki durumundan sorumlu dört devlet (SSCB, ABD, Birleşik Krallık ve Fransa) ve iki Almanya, birleşmenin Almanya dışı ve etki ve sorunlarını müzakereye başladılar. Hükümet, [[18 Mart]] 1990 günü çok partinin katılacağı genel seçimlerin yapılmasını kararlaştırdı.
[[w:en:East German general election, 1990|18 Mart seçimleri]]ni sağın kazanması, birleşme lehine yapılmış bir plebisit olarak kabul edildi. [[Hıristiyan Demokrat Birliği (Doğu Almanya)|Hristiyan demokrat]] [[Lothar de Maizière]] [[12 Nisan]]'da, [[Doğu Almanya'da Sosyal Demokrat Parti|sosyal demokrat]] ve [[Özgür Demokratlar Birliği|liberaller]]le bir koalisyon hükümeti kurdu. Nisanda Kohl, iki alman markının eşitleneceğine dair ilk işareti verdi. Para birliğinin [[1 Temmuz]]da başlatılması kararlaştırıldı. Başlangıçta güç geçeceği izlenimi veren [[İki Artı Dört Antlaşması|2+4 konferansı]] (ADC, AFC + [[
== Coğrafya ==
212. satır:
== Ekonomi ==
[[Dosya:Bundesarchiv Bild 183-P0619-306, Trabant 601.jpg|thumb|left|DAC'da döneminin en ünlü otomobili, [[Trabant]].]]
Savaş ertesinde Almanya'nın doğusu batısına oranla ağır bir yıkıma uğramıştı. Yine de DAC, kısa sürede Avrupa'nın en önde gelen sanayi ülkelerinden biri durumuna geldi. Bu gelişmede, ağır sanayiye (toplam sanayinin 2/3'ünden aşkın) verilen önem kadar Potsdam'da kararlaştırılan savaş borçlarının [[
{| class="sortable wikitable" options="float:right;" style="text-align:left; font-size:90%;"
231. satır:
Savaş öncesi [[Saksonya]]'da duyarlı aygıtlar, optik, dokuma ve seramik sanayileri, Berlin'de elektronik sanayileri vardı. Savaş ertesinde, demir-çelik sanayinin kurulmasına geçildi. [[Frankfurt (Oder)|Frankfurt an-der-Oder]] kenti yakınındaki [[Eisenhüttenstadt|Stalinstadt]]'ta Doğu kombinası ([[w:de:ArcelorMittal Eisenhüttenstadt|Eisenhütten Kombinat Ost]]) kuruldu. Başka bir kombina da Saale vadisinde, Colbe'de kuruldu. Bunlara Halle ve Dresden dolayındaki başka fabrikalar eklendi. Ulusal üretimin 3/4'ü sanayi ürünleri oldu. 1958-1966 arasında [[linyit]] üretimi iki katına çıktı. Bu elektrik üretiminde büyük artış sağlandı. 1966'da [[Reinsberg]]'de bir [[w:en:Rheinsberg Nuclear Power Plant|nükleer merkez]] kuruldu. Çelik üretimi 1958-1966 arasında 3,5 [[megaton]]da 4 megatona çıktı.
[[Magdeburg (Bezirk)|Magdeburg]], [[Halle (Bezirk)|Halle]], [[Leipzig (Bezirk)|Leipzig]], [[Karl Marx Stadt (Bezirk)|Karl Marx Stadt]] ve [[Dresden (Bezirk)|Dresden]] bölgelerinde yoğun makine sanayi vardı. Bunların bazıları dev kuruluşlardı. Taşıt araçları sanayii de güneyde yer alırdı. Kimya sanayi merkezi, [[w:en:Halle-Neustadt|Halle bölgesi]]nde [[Leuna]], [[Buna]] ve [[Lutzendorf]] ile kuzeydeki [[Bitterfeld-Wolfen|Bitterfeld]] dolaylarıydı. Elektronik duyarlı aygıtlar ve optik sanayileri genelikle güneyde [[Erfurt]], Leibzig, Dresden ve Karl-Marx Stadt bölgelerinde yoğunlamıştı. 1964'te Bakü'den gelen [[w:en:Druzhba pipeline|Dostluk Boru Hattı]]'nın [[Schweilt]]'e ulaşması, oradan Leuna'ya uzanması enerji kaynakları arasında petrol ve doğal gazın payını arttırdı. Baltık kıyısındaki [[Rostock]] kentinde ise [[w:en:Neptun Werft|tersane]]ler yer alırdı. 1969'da Rostock'ta toplam 320.00 tonluk gemi denize indirildi. DAC'da linyit yatakları dışında pek yeraltı zenginliği yoktu. Ülkenin maden kömürü gereksinmesi [[
=== Tarım ===
|