Vikipedi

Amerika Birleşik Devletleri diplomatik belge sızıntısı: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
{{eksik}} -> {{başlık genişlet}}
düzeltme, yazış şekli: vaat etm → vadetm AWB ile
22. satır:
 
=== Birleşik Krallık ===
* [[Birleşik Krallık]] tarafından [[Afganistan]]'da yürütülen askeri operasyonlar ABD'li[[Amerikalılar|Amerikalı]] diplomatlarca eleştiriliyor.<ref name="refkorea">[http://www.guardian.co.uk/world/2010/nov/29/wikileaks-cables-china-reunified-korea Wikileaks cables reveal China 'ready to abandon North Korea]</ref> Gizlice yürütülen ABD uçuşları, Birleşik Krallık'ın adının geçmiş olabileceğin işkence vakaların yaşandığı bir hava üssünden yapılıyor.<ref name="refkorea" />
* [[Andrew Mountbatten-Windsor|York Dükü Prens Andrew]]: "Amerikalılar [[coğrafya]]dan anlamıyor. Hiç anlamadılar. Dünyanın en iyi coğrafya öğretmenleri Birleşik Krallık'ta!"<ref>[http://213.251.145.96/cable/2008/10/08BISHKEK1095.html 08BISHKEK1095, CANDID DISCUSSION WITH PRINCE ANDREW ON THE KYRGYZ]</ref>
* Belgelerde [[Bangladeş]]'dete yargısız infazlardan sorumlu tutulan ''Rapid Action Battalion'' adlı silahlı özel kuvvetin [[İngiltere]]'de eğitildiği öne sürülüyor.<ref>[http://www.guardian.co.uk/world/2010/dec/21/wikileaks-cables-british-police-bangladesh-death-squad 21 Aralık 2010 tarihli] [[The Guardian]] haberi {{En}} 22 Aralık 2010 tarihinde erişilmiştir</ref>
 
=== Birleşmiş Milletler ===
36. satır:
=== Çin ===
 
* [[Çin Halk Cumhuriyeti|Çin]]'li yetkililer [[Kuzey Kore]]'nin "şımarık çocuk" gibi davrandığını ve [[Güney Kore]] yönetiminde birleşik bir Kore'den yana olduklarını dile getiriyor.<ref name="refkorea" /><ref>[http://213.251.145.96/cable/2009/04/09BEIJING1176.html VICE FOREIGN MINISTER HE DISCUSSES G-20, DPRK, IRAN, AF/PAK, UNSC REFORM, TAIWAN, TIBET WITH CHARGE]</ref><ref>[http://www.guardian.co.uk/world/us-embassy-cables-documents/204917 US embassy cables: China reiterates 'red lines']</ref>
* Çin, [[Afrika]]'da özellikle ABD'nin karşı olduğu rejimlerin iktidarda olduğu [[Sudan]] ve [[Zimbabve]] gibi ülkelerde ekonomik yatırım yaparak bu rejimleri desteklemekle suçlanıyor.<ref>[http://english.aljazeera.net/news/africa/2010/12/201012981346664660.html 9 Aralık 2010 tarihli] [[El Cezire]] haberi {{En}} 9 Artalık 2010 tarihinde erişilmiştir</ref>
 
68. satır:
 
* [[İsrail]] nükleer silahlanmış İran'a saldırmaya hazırdı ve 2010 yılı bunun için önemli bir noktaydı.<ref>[http://www.guardian.co.uk/world/2010/nov/28/israel-primed-attack-nuclear-iran Israel primed to attack a nuclear Iran]</ref>
* 2008'de [[Condoleezza Rice]] [[Orta Doğu]]'daki dış işleri çalışanlarından [[Filistin]]li önderler hakkında gizlice kişisel bilgi toplamalarını ve İsrail'in askeri ve telekomünikasyon yeteneklerini yakından takip etmelerini istedi.<ref>[http://www.jpost.com/International/Article.aspx?id=197285 Rice State Dept. sought info on Palestinian leaders]</ref> Bir belgede ise Rice'ın ABD'li[[Amerikalılar|Amerikalı]] diplomatlara İsrail'in gerilla mücadele operasyonlarıyla ilgili askeri taktik, teknik ve süreçler hakkında rapor vermelerini istiyor.<ref>[http://213.251.145.96/cable/2008/10/08STATE116392.html 08STATE116392, S) REPORTING AND COLLECTION NEEDS: PALESTINIAN]</ref>
 
=== İtalya ===
 
* ABD'li[[Amerikalılar|Amerikalı]] bir diplomat [[Silvio Berlusconi]]'yi "beceriksiz, mağrur ve çağdaş bir Avrupa önderi olarak etkisiz" şeklinde tanımlıyor. Fiziksel ve siyasi olarak güçsüz olan Berlusconi'nin gece yarısı partilerinden dinlenemediğine değiniliyor.<ref>[http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-11862304 Wikileaks: US allies unruffled by embassy cable leaks]</ref>
 
=== Kolombiya ===
80. satır:
 
=== Kuveyt ===
* [[Kuveyt]] Emiri [[Şeyh]] [[Sabah IV Al-Ahmet Al-Cabir Al-Sabah]] ABD'li[[Amerikalılar|Amerikalı]] yetkililere [[Guantanamo Kampı]]'ndaki Kuveytliler'den bahsediyor: "Bu insanlarla uğraşamayacağımızı siz bizden iyi biliyorsunuz. Onları göz altına alamam. [[Pasaport]]larına el koyarsam dava edip geri alacaklar. Önümüzdeki hafta sizle bir rehabilitasyon merkezinin kurulması hakkında konuşabilirim ancak bu olmayacak. Biz Suudi Arabistan değiliz. İnsanları çölün ortasında veya adanın birinde tecrit edemeyiz. Burada kalmaya zorlayamayız. Bu adamlar 'yaramaz' ise yaramazdır. En iyisi onlardan kurtulmak. Bunları [[Afganistan Savaşı (2001-günümüz)|Afganistan]]'a götürüp savaşın orta yerinde bırakın." <ref>[http://213.251.145.96/cable/2009/02/09KUWAIT110.html 09KUWAIT110, THE INTERIOR MINISTER'S REMEDY FOR TERRORISTS: "LET THEM DIE."]</ref>
 
=== Küba ===
104. satır:
 
=== Nijerya ===
* Belgelerde Nijerya'da petrol çıkartma faaliyetini elinde tutan [[Royal Dutch Shell]] şirket temsilcilerinin ABD'li[[Amerikalılar|Amerikalı]] yetkililere yaptığı açıklamalar yer alıyor. Buna göre şirket, hükümetin her kurumunda gizli bir temsilciye sahip ve hükümetin atacağı her adımdan haberdar oluyor. İddialara göre şirket bu bilgileri ABD gizli servisleriyle de paylaşmakta.<ref>[http://www.guardian.co.uk/business/2010/dec/08/wikileaks-cables-shell-nigeria-spying 8 Aralık 2010 tarihli] [[The Guardian]] haberi {{En}} 9 Aralık 2010 tarihinde erişilmiştir</ref><ref name="cnn">[http://www.cnnturk.com/2010/yasam/diger/12/10/nijeryayi.sarsacak.iki.wikileaks.belgesi/598992.0/index.html 10 Aralık 2010 tarihli] [[CNN Türk]] haberi 11 Aralık 2010 tarihinde erişilmiştir</ref> Ayrıca ünlü ilaç şirketi [[Pfizer]]'in onaylanmamış ilaçlarını Nijeryalı çocuklar üzerinde denediği iddia ediliyor.<ref name="cnn" />
 
=== Panama ===
*Belgelerde ABD'nin, [[Panama Kanalı]]nın genişletilmesi ihalesinin, ihaleyi kazanan [[İspanya|İspanyol]] [[Sacyr Vallehermoso]] firmasından alınarak ABD'li[[Amerikalılar|Amerikalı]] [[Bechtel]] firmasına verilmesi için [[Panama]] hükümetine baskı yaptığı belirtiliyor.<ref>[http://www.elpais.com/articulo/internacional/EE/UU/intento/evitar/Sacyr/lograse/obras/Canal/Panama/elpepuint/20101217elpepuint_16/Tes 17 Aralık 2010 tarihli] [[El Pais]] haberi {{Es}} 18 Aralık 2010 tarihinde erişilmiştir</ref>
 
=== Portekiz ===
147. satır:
* Recep Tayyip Erdoğan, dostu [[Cihan Kamer]]'in Savk Elektrik adlı şirketine [[EPDK]]'dan onay verilerek İran'dan elektrik almasının yolu açıldı.<ref>[http://213.251.145.96/cable/2009/02/09ANKARA321.html 09ANKARA321, DEALS WITH IRAN BENEFIT PM ERDOGAN'S FRIENDS]</ref> [[TÜPRAŞ]]'ın özelleştirilmesinden "doğrudan" çıkar sağladı.<ref name="04ank">[http://213.251.145.96/cable/2004/01/04ANKARA348.html 04ANKARA348, turkish p.m. Erdogan goes to washington: how strong a leader in the face of strong challenges?]</ref> Recep Tayyip Erdoğan'ın [[Antalya]] Belediye Başkanı'ndan ricası üzerine tramvay hattı inşaatı ihalesi [[Sadık Albayrak]]'a verildi.<ref name="04ank" />
* [[John Kunstadter]]: "[[Kürşat Tüzmen]] eski [[MHP]]'li ve her türlü avantaya açık."<ref name="04ank" />
* [[Faruk Özak]], [[Trabzonspor (futbol takımı)|Trabzonspor]]'un daha iyi oyuncular alabilmesi için Recep Tayyip Erdoğan aracılığıyla örtülü ödenekten kulübe para aktardı.<ref>[http://213.251.145.96/cable/2005/06/05ANKARA3199.html 05ANKARA3199, CABINET SHUFFLES AND THE LONG SQUEEZE: PM ERDOGAN]</ref>
* [[Azerbaycan]] Devlet Başkanı [[İlham Aliyev]]: "24 Nisan [[Dağlık Karabağ]] sürecinin yanı sıra [[Türkiye]] - [[Ermenistan]] normalleşme sürecinin üzerinde [[Demokles'in kılıcı]] gibi sallanıyor." İlham Aliyev'in aynı zamanda mevcut [[AKP]] hükümetini hiç haz etmediği ve [[Rusya]] ile Azerbaycan arasındaki enerji anlaşmalarının Türkiye'nin bir enerji merkezi olmasını engellemek için yapıldığı dile getiriliyor.<ref name="WikiLeaks'ten yeni belgeler"/><ref>[http://www.dipnot.tv/YaziDetay.aspx?ID=2732 TÜRKİYE AZERBAYCAN İLİŞKİLERİNDE HİÇBİR ŞEY ESKİSİ GİBİ OLMAYACAK!]</ref>
* 2004 yılında ABD'nin [[Ankara]] Büyükelçisi Eric Edelman tarafından kaleme alınan rapora göre AKP hükümetinden bazı kişiler yolsuzluklara karışıyor.<ref name="erdoak" /><ref>{{Web kaynağı | url = http://haber.sol.org.tr/devlet-ve-siyaset/erdoganin-isvicrede-banka-hesaplari-mi-var-haberi-36281 | başlık = Erdoğan'ın İsviçre'de banka hesapları mı var? | erişimtarihi = 29 Kasım 2010 | yayımcı = sol.org.tr | tarih = 29 Kasım 2010 | dil = [[Türkçe]] | arşivurl = http://web.archive.org/web/20140201033811/http://haber.sol.org.tr:80/devlet-ve-siyaset/erdoganin-isvicrede-banka-hesaplari-mi-var-haberi-36281 | arşivtarihi = 1 Şubat 2014}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.ntvmsnbc.com/id/25154935/ | başlık = Rüşvete en çok karışan Türk bakanlar | erişimtarihi = 29 Kasım 2010 | yayımcı = [[ntvmsnbc.com]] | tarih = 29 Kasım 2010 | dil = [[Türkçe]] | arşivengelli = evet}}</ref>
154. satır:
 
* Maliye Bakanı [[Mehmet Şimşek]] [[Londra]]'daki bir grup yatırımcıdan [[Doğan Holding]]'e ait hisselerini satmalarını istedi.<ref>[http://213.251.145.96/cable/2008/09/08ANKARA1643.html 08ANKARA1643, TURKEY: CHARITY FUND SCANDAL PROMPTS PM ERDOGAN]</ref>
* ABD'li[[Amerikalılar|Amerikalı]] diplomat John Kunstadter: "[[Abdülkadir Aksu]]'nun Kürt yanlısı olması, eroin kaçakçılığı bağlantıları, 20 yaş altı kızlara olan düşkünlüğü ve oğlunun açık mafya ilişkileri onu kabinede zayıf bir halka haline getiriyor."<ref>[http://213.251.145.96/cable/2005/06/05ANKARA3199 05ANKARA3199, CABINET SHUFFLES AND THE LONG SQUEEZE: PM ERDOGAN]</ref>
* Belgelerden birinde 'Füze Savunma Kalkanı' için kulis yapmaya [[Türkiye]]'ye gelen bir [[diplomat]] [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] konsolosluğu tarafından “[[Adalet ve Kalkınma Partisi|Hükümetin]], herhangi bir füze savunma programının özel olarak [[İran]]’a karşı ve bariz biçimde [[İsrail]]’ı destekleme amaçlı olmadığını açıkça gösterebilmeli.” diye tembihleniyor.<ref name="füzesavunma">[http://www.wikileakstr.com/2010/11/30/fuze-savunma-planlari-09ankara1472/ Füze Savunma Planları [09ANKARA1472]</ref> Sistemin [[NATO]] komutasında olduğunun [[Türk]] yöneticilere bildirilmesinin gerekli olduğu'nun altı çizilirken, [[Rusya]] ve [[İran]]’ın füze kalkanına tepki gösterebileceği ve [[Adalet ve Kalkınma Partisi|Ankara hükümeti]]nin zor durumda kalabileceği belirtiliyor. Rapor şöyle devam ediyor: "[[Adalet ve Kalkınma Partisi|Türk hükümet]]i, bazı önemli sonuçlar aldığımız, nükleer silahların yayılmasını önleme çabalarımızda güçlü bir ortaktır. [[Politik]] olarak, [[Türkiye]] kendini [[İran]] ile bizim ve [[Rusya]]’nın durduğu yerde konumlandıracak. Sıkıştırılır ve zorlanırsa, bizim yanımıza kayacak."<ref name="füzesavunma" /><ref>[http://haber.sol.org.tr/devlet-ve-siyaset/fuze-kalkani-irana-karsi-haberi-38063 15 Ocak 2011 tarihli] [[SoL Gazetesi|soL]] haberi 15 Ocak 2011 tarihinde erişilmiştir</ref>
*Belgelere göre ABD Ankara Büyükelçisi Eric Edelman'ın talebi üzerine [[Yeni Şafak]] gazetesi genel yayın danışmanı [[Fehmi Koru]] aynı gazetede yazan [[İbrahim Karagül]]'ün görevden alınması için gazete yönetimine baskı yapsa da başarılı olamamıştır.<ref>[http://haber.sol.org.tr/devlet-ve-siyaset/fehmi-korunun-kellesi-gitti-haberi-37301 24 Aralık 2010 tarihli] [[SoL Gazetesi|soL]] haberi 24 Aralık 2010 tarihinde erişilmiştir</ref><ref>[http://www.birgun.net/actuels_index.php?news_code=1293188943&day=24&month=12&year=2010 24 Aralık 2010 tarihli] [[Birgün]] haberi 24 Aralık 2010 tarihinde erişilmiştir</ref>
*Aralık 2011'de Alman ''Die Welt'' gazetesi 8 Haziran 2006 tarihli [[wikileaks]] belgesine dayanarak, [[Adalet ve Kalkınma Partisi|Türk hükümet]]inin 2002-2006 yılları arasında, [[AmerikanAmerikalılar|Amerikalı]] Merkezi Haberalma Teşkilatının ([[CIA]]) terör zanlılarını taşıdığı tartışmalı uçuşlarına izin verdiğini" ileri sürdü. Yakalanan İslamcı terör zanlılarını [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] hukukunun gözaltında olan kişilere tanıdığı savunma haklarından yararlanmasını engellemek için, sorgulamalar uçaklarda ve gizli üslerde yapılmış, [[işkence]]ye varan teknikler kullanılmıştı. Telegraf dönemin [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] [[Büyükelçi]]si [[Ross Wilson]] tarafından yazılmış ve telgrafa göre 2002-2006 yılları arasında CIA uçakları, 24 kez [[İncirlik Hava Üssü|İncirlik üssü]]nü kullandı. Fakat bu izin, 2006 Şubat ayında Türk tarafınca sessiz bir şekilde iptal edildi. 'Die Welt' gazetesi haberinde [[Türkiye]]'nin operasyonlarda bizzat rol almadığı ama uçuşlar için topraklarını kullandırmasının kamuoyu baskısından çekindiği için gizlediğine işaret edildi. Dönemin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü [[Namık Tan]]'ın söz konusu uçuşları yalanladığı belirtilmiş.<ref>[http://www.aa.com.tr/tr/cia-ucuslarina-izin-iddiasi.html] Anadolu Ajansı, ''CİA uçaklarına izin iddiası''</ref><ref>[http://www.dw-world.de/dw/article/0,,6407354,00.html] Deutsche Welle (Alman uluslararası haber portalı), ''Wikileaks: Türkiye, CIA uçuşlarına izin verdi'', 17.01.2011</ref><ref>[http://www.euractiv.com.tr/politika-000110/article/wikileaksten-son-bomba-trk-hkmeti-cia-uularna-izin-verdi-014943] Euractiv - AB haber ve politika portalı, 17.01.2011, ''Wikileaks'ten son bomba: Türk hükümeti terörist taşıyan CIA uçuşlarına izin verdi''</ref><ref>[http://www.haberturk.com/dunya/haber/592358-turkiye-2002-2006da-cia-ucuslarina-izin-verdi] Haberturk, 17.01.2011, ''Türkiye 2002-2006'da CIA uçuşlarına izin verdi''</ref><ref>[http://www.hurriyet.com.tr/dunya/16784064.asp] Hürriyet, 17.01.2011, ''Türk hükümeti CIA uçuşlarına izin verdi''</ref><ref>[http://www.welt.de/politik/ausland/article12202040/Tuerkei-duldete-geheime-Gefangenentransporte-der-CIA.html] 'Die Welt' gazetesi, 17.01.2011, ''Türkei duldete geheime Gefangenentransporte der CIA''</ref>
*28 Ekim 2008 tarihli bir belgede ABD'nin Ankara büyükelçisi [[Ross L. Wilson]]'ın, [[Özgür Gündem]] gazetesinin [[PKK]] çizgisinde yayın yaptığına dair ifadeleri yer aldı.<ref name="Wikileaks ">{{Web kaynağı | url = https://search.wikileaks.org/plusd/cables/08ANKARA1871_a.html | başlık = ANKARA MEDIA REACTION REPORT MONDAY, OCTOBER 27, 2008 | yayıncı = WikiLeaks | tarih = 27 Ekim 2008 | erişimtarihi = 07 Mayıs 2016 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160514120948/https://search.wikileaks.org/plusd/cables/08ANKARA1871_a.html | arşivtarihi = 14 Mayıs 2016}}</ref>
 
172. satır:
 
=== Zimbabve ===
* Belgelerdeki iddialara göre [[Birleşmiş Milletler]] eski Genel Sekreteri [[Kofi Annan]] [[Zimbabve]]'de iktidarda bulunan Devlet Başkanı [[Robert Mugabe]]'ya emekli olması ve iktidarı bırakması halinde yurtdışında huzurlu bir emeklilik vaat etmişvadetmiş, teklif Mugabe tarafından reddedilmiştir.<ref>[http://www.guardian.co.uk/world/2010/dec/18/tzvangirai-mdc-wikileaks-mugabe-zanu 18 Aralık 2010 tarihli] [[The Guardian]] haberi {{En}} 19 Aralık 2010 tarihinde erişilmiştir</ref>
*Belgelerde muhalif lider ve Başbakan [[Morgan Tsvangirai]] hakkında da bilgiler yer almaktadır. Zimbabve'nin eski ABD Elçisi, ülkedeki muhalif siyaset için vazgeçilmez olarak tanımlanırken aynı zamanda kararsız, güven vermeyen ve yeni fikirlere kapalı olarak nitelenmiştir.<ref>[http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2010/dec/03/wikileaks-cables-zimbabwe-morgan-tsvangirai 3 Aralık 2010 tarihli] [[The Guardian]] haberi {{En}} 19 Aralık 2010 tarihinde erişilmiştir</ref>
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Amerika_Birleşik_Devletleri_diplomatik_belge_sızıntısı" sayfasından alınmıştır