Vikiproje:Sovyetler Birliği/Bunları biliyor muydunuz?: Revizyonlar arasındaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
Değişiklik özeti yok |
||
43. satır:
* 1930'lu yıllarda [[Sovyetler Birliği]] ile [[Türkiye]] arasında diplomatik yakınlaşma meydana gelmiştir. Bu bağlamda Başbakan [[İsmet İnönü]] 25 Nisan - 10 Mayıs 1932 tarihleri arasındaki Sovyetler Birliği'ne gitmiş ve birtakım görüşmeler yapmıştır.
* 1933 yılında Sovyet yönetmen [[Sergey Yutkeviç]] tarafından çekilen [[Türkiye'nin Kalbi Ankara]] adlı belgesel, 1934 yılında Türkiye'de gösterildikten sonra, 1969 yılına kadar [[antikomünist]] propaganda gereği gösterilmemiştir. 10 Kasım 1969 yılında [[Mustafa Kemal Atatürk]]'ün ölümünün 31'inci yılı münasebetiyle TRT Program Daire Başkanı [[Mahmut Tali Öngören]] tarafından arşivden çıkartılarak yayına verilmiş, belgesel televizyonda gösterildiği sırada dönemin TRT Genel Müdürü [[Adnan Öztrak]] tarafından bir gece baskınıyla, ''"Bu film ancak Moskova'da seyrettirilebilir, komünizm propagandası yapılıyor"'' denilerek yayından kaldırılmıştır.
* Sovyetlere karşı kurulan [[NATO]] bünyesindeki ülkelerde [[sosyalist]], [[komünist]] ve Sovyet yanlısı örgütlenmelere karşı oluşturulan [[CIA]] bağlantılı yasadışı [[Gladio]] örgütlenmelerinin Türkiye'deki adı [[kontrgerilla]]dır.▼
* 1926-1935 yılları arasında "Milliyet" adıyla, 1935-1945 yılları arasında İstanbul'da yayımlanan, Sovyetler birliği ile ilişkilerin geliştirilmesine yönelik yayın politikasıyla bilinen ve [[sosyalizm]] eğilimli günlük gazete olan [[Tan (gazete, 1935)|Tan gazetesi]], 4 Aralık 1945 günü [[Tan Olayı]] kapsamında yağmalanmış ve olaylar sırasında birçok kişinin yaralanmıştır. [[Sovyetler Birliği]] yönetimi bu olayı mevcut hükûmetin düzenlediği ve bunun gerçekte Sovyetler Birliği'ne yönelik bir saldırı olduğu yönünde açıklamalarda bulunmuş ve Türkiye'ye bu konuda nota vermiştir.
* Türkiye'de televizyon haberlerinde gösterilen [[Kuzey Amerika]] haritasının [[Vladimir Lenin]]'e benzediği ve komünizm propagandası yapıldığı ihbar edildiğinde 16 Aralık 1974 tarihinde savcılığın soruşturma başlatmıştır.
* [[II. Dünya Savaşı]]'nda Sovyetler Birliği'nin savaş üstünlüğünü ele geçirmesinin ve [[Müttefik Devletler]]'in [[Nazi]]lere ticari sevkiyatların durdurulmaması halinde [[Türkiye]]'ye ambargo uygulayacaklarını belirtmelerinin ardından 1944'te Türkiye'den [[Nazi Almanya]]'sına yapılan sevkiyatların durdurulmuştur. Bununla birlikte yaklaşık 4 ay sonra komşu Bulgaristan'a Kızıl Ordu birliklerinin girmesi üzerine Türkiye, Nazi Almanyası ve [[Japonya İmparatorluğu]] ile bütün ilişkilerini kestiğini açıklamıştır.
* [[Küba Füze Krizi]]'ne neden olan [[Türkiye]]'deki Jüpiter füzelerinin varlığı Türkiye halkına 40 yıl sonra açıklanmıştır.
* Nazilerin Sovyetlere [[Barbarossa Harekâtı]] kapsamında saldırmasından 5 gün sonra [[Sovyetler Birliği]], [[Adolf Hitler]]'in "SSCB'nin İstanbul ve Çanakkale Boğazları üzerindeki talepleri ve SSCB'nin Bulgaristan'ı işgal etme niyeti" konulu deklarasyonuna manşetlerine taşıyan Türkiye gazetelerinin iddialarını yalanlayıcı açıklama yapmıştır. Ardından 10 Ağustos 1941 tarihli notasıyla Sovyet Dışişleri Halk Komiserliği, SSCB'nin Türkiye'ye karşı hiçbir toprak talebi olmadığını ve [[Montrö Boğazlar Sözleşmesi]]'nin hükümlerini sıkı sıkıya izlemeye hazır olduğunu belirtmiştir.▼
<center>
69. satır:
* Sovyetler tarafından uzaya gönderien [[Mir Uzay İstasyonu]] daha sonra tüm dünya ülkelerindeki uzay insanlarının kullanımına açılmıştır. 23 Mart 2001 tarihinde görevi sona ererek atmosferde yanması sağlanmıştır.
* Sovyet uzay gemisi [[Voskhod 1]] görevi boyunca [[Paris Komünü]]'nden kalan bir afiş parçası taşımıştır.
* Dünyanın en büyük ikinci çukuru olan [[Mirny]] 13 Haziran, 1955'te Sovyet jeolog [[Yuri Khabardin]]'in Sovyetler Birliği'nde yönettiği proje ile açılmıştır. Aslen bir elmas madeni olan bu çukurun yaklaşık 525 metre ve 1,25 km çapındadır.▼
<center>
===Kişiler===
Satır 106 ⟶ 107:
* [[Stalin]]'in 1953 yılındaki ölümünden sonra [[Çin Halk Cumhuriyeti]] ve Sovyetler Birliği arasında ciddi bir [[Çin-Sovyet ayrılığı]] oluşmuştur.
* [[Nazım Hikmet]]'in 1954 yılında [[Moskova]]'da yazdığı ''[[İvan İvanoviç Var mıydı, Yok muydu?]]'' adlı tiyatro oyunu, 5. gösterimin ardından Sovyetler Birliği'nde bazı Sovyet yöneticilerinin bürokratlaşarak halktan kopması ve giderek sınıflaşması konusunu işlemesi nedeniyle sakıncalı bulunup yasaklanmıştır.
* [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi]]'nin gençlik kolu olan [[Komsomol]], kelime olarak ''"Kommunistichesky Soyuz Molodyozhi"'' (Türkçe: Genç Komünistler Birliği) kelimelerinden kısaltılmıştır.▼
* Sovyetler Birliğinin kurucusu [[Vladimir Lenin]] naaşı, ölümünden bu yana [[Kızıl Meydan]]'daki [[Lenin Mozolesi]]'nde halka açık bir şekilde sergilenmektedir.
* [[Tacikistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]]'nin 1929'dan beri başkenti olan [[Stalinabad]]'ın ismi, [[Kruşçev]]'in [[destalinizasyon]] politikalarının ardından 1961 yılında Duşanbe olarak değiştirilmiştir.
134. satır:
* 14 Şubat 1950'de [[Moskova]]'da [[Mao Zedong]] ile [[Josef Stalin]] arasında yapılan müzakerelerden sonra SSCB ile Çin Halk Cumhuriyeti arasında 30 yıllık [[Çin-Sovyet Dostluk, İttifak ve Karşılıklı Yardımlaşma Antlaşması]] imzalandı. Antlaşmanın, oluşan [[Çin-Sovyet ayrılığı]] sonucunda meydana gelen politik ayrılıklar sonucunda, anlaşmanın bittiği 1980 yılında yeniden imzalanmadı ve geçersiz sayıldı.
* [[Fransız Devrimi]]'nin marşı olan [[La Marseillaise]], [[Kızıl Ordu Korosu]] tarafından [[İşçilerin Marseillaise'i]]'i adıyla yeniden bestelenmiştir.
* [[Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti]], [[Çin-Sovyet ayrılığı]] sonucunda oluşan politik tartışmalar sonucunda 1962-1968 döneminde [[Varşova Paktı]]'nın çalışmalarına katılmamıştır. [[Varşova Paktı'nın Çekoslovakya'yı İşgali]] üzerine [[Enver Hoca]] bu durumu sert bir şekilde kınamış ve Arnavutluk'un 1968 yılında Varşova Paktı'ndan çekildiğini açıklamıştır.▼
* Sovyetler Birliği'ni oluşturan cumhuriyetler bir çok özerk yapılara ayrılmıştır ve bu yapılara ait her yönetim biriminin ([[oblast]]) kendine ait bir bayrağı vardır.
* [[Sovyetler Birliği]], [[Mahatma Gandi]]'nin öncülük ettiği [[Gandizm]] politikalarına şiddetle karşı çıkmıştır. [[Komünist Enternasyonal]]'de bu görüşü ''"Baştan sona dini kavramlarla dolu olan, en geri ve iktisadi bakımdan gerici yaşam biçimlerini idealize eden ve kurtuluşu proleter sosyalizmde değil, bu geri biçimlere geri dönüşte gören, pasif sabır örgütleyip sınıf mücadelesini yadsıyan bir akım"'' şeklinde ifade etmiştir.
* 1918-1944 yılları arasında [[Sovyetler Birliği]]'nin ve aynı zamanda [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi]]'nin resmi marşı olan [[Enternasyonal|Enternasyonal Marşı]], 1870 yılında [[Eugène Pottier]] tarafından yazılmış, 1888 yılında [[Pierre Degeyter]] tarafından bestelenmiştir. Marşın müziği ve ezgisi, evrensel anlamda hiç bir yerde değişmemiştir. Rusça versiyonu [[Aron Kots]] tarafından 1902 yılında çevrilmiştir ve aynı yıl Paris'te Rusça yayınlanmakta olan ''Jizn'' adlı dergide yayınlanmıştır. Orijinali 6 kıta olan şiirin daha sonra geliştirilen Rusça versiyonu 3 kıtadan oluşur. ▼
* [[Kızıllar (film)|Kızıllar filmi]] [[Dünyayı Sarsan On Gün]] kitabının yazarı [[John Reed]] ile [[feminizm]]in öncülerinden [[Louise Bryant]]'ın yaşadığı aşk ile birlikte [[Ekim Devrimi]]'ni canlı canlıya tanık olduğu dönemi konu alır. Film'de [[Lenin]], [[Troçki]], [[Emma Goldman]], [[Max Eastman]], [[Grigori Zinoviyev]] gibi bir çok önde gelen politikacıyı görmek mümkündür.
* 19 Şubat 1954 tarihinde, [[Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti]] Prezidyumu, Kırım Oblastını [[Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti]]'nden çıkararak [[Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]]'ne bağladı.▼
* [[Sovyet]] kelimesi [[Rusça]]'da hem tavsiye; hem de meclis, kurul, komite, şura anlamlarını kapsamaktadır. "Sovyetler Birliği" tamlaması, tüm bu yerel şuraların birliği (meclisler birliği ya da birleşmiş meclisler) anlamına gelmektedir. Dönemin diğer devletlerinde olan katı merkezi yönetim lağvedilip bütün yönetim bu sovyetlere verilmiştir.
* [[Komünizm]]in simgesi olan ve [[Sovyetler Birliği]]'nin birçok armasında yer alan [[Kızıl yıldız (sembol)|kızıl yıldız]]ın beş köşesi emekçilerin beş parmağını, geleneksel olarak sayılmış beş kıtayı ve temsil eder. Ayrıca yıldızın beş köşesi toplumu [[sosyalizm]]e taşıyacak ve onu koruyacak olan beş farklı sosyal grubu temsil eder: Gençlik, ordu, işçiler, çiftçiler ve [[entelijansiya]].
* Klasik [[Marksizm]]'e ek olarak [[Leninizm]]; [[öncü parti]], [[emperyalizm]] [[Demokratik merkeziyetçilik]] gibi konuları kapsar. Bu teori [[Marksizm-Leninizm]] olarak ifade edilmiştir ve Sovyetler Birliği'nin resmi ideolojisidir.
* [[Homo sovieticus]], [[sosyalizm]]in şekillendirdiği zihniyeti taşıyan insanları tanımlamak amacıyla Sovyet yazar [[Aleksandr Zinovyev]] tarafından ortaya atılan bir terimdir.▼
* [[Josip Broz Tito]], devlet yönetiminde [[komünist]] rejiminin ideolojisini kabullenmesine rağmen dünya sosyalist bloğu ile hareket etmemiştir. [[Tito-Stalin ayrılığı]] kapsamında Stalin taraftarları ve Sovyetler Birliği ile ciddi anlaşmazlıklara girmiş ve ardından [[Batı Bloku]] ve [[Amerika Birleşik Devletleri]]'nden ciddi iktisadi, askeri ve mali yardımlar almıştır.▼
* [[Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti|Azerbaycan]], [[Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti|Gürcistan]] ve [[Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti|Ermenistan]] Sovyet cumhuriyetleri 1922-1936 yılları arasında [[Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti]] adıyla tek bir ülke idi. Üç resmi dili olan cumhuriyetin başkenti [[Tiflis]] idi.▼
<center>
148. satır:
</center>
</noinclude>
<!-- DİKKAT! Aşağıda kısımda yer alan 5 cümle proje ana sayfasında görülen cümlelerdir ve
▲* 19 Şubat 1954 tarihinde, [[Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti]] Prezidyumu, Kırım Oblastını [[Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti]]'nden çıkararak [[Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]]'ne bağladı.
▲* [[Homo sovieticus]], [[sosyalizm]]in şekillendirdiği zihniyeti taşıyan insanları tanımlamak amacıyla Sovyet yazar [[Aleksandr Zinovyev]] tarafından ortaya atılan bir terimdir.
▲* 1918-1944 yılları arasında [[Sovyetler Birliği]]'nin ve aynı zamanda [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi]]'nin resmi marşı olan [[Enternasyonal|Enternasyonal Marşı]], 1870 yılında [[Eugène Pottier]] tarafından yazılmış, 1888 yılında [[Pierre Degeyter]] tarafından bestelenmiştir. Marşın müziği ve ezgisi, evrensel anlamda hiç bir yerde değişmemiştir. Rusça versiyonu [[Aron Kots]] tarafından 1902 yılında çevrilmiştir ve aynı yıl Paris'te Rusça yayınlanmakta olan ''Jizn'' adlı dergide yayınlanmıştır. Orijinali 6 kıta olan şiirin daha sonra geliştirilen Rusça versiyonu 3 kıtadan oluşur.
▲* [[Josip Broz Tito]], devlet yönetiminde [[komünist]] rejiminin ideolojisini kabullenmesine rağmen dünya sosyalist bloğu ile hareket etmemiştir. [[Tito-Stalin ayrılığı]] kapsamında Stalin taraftarları ve Sovyetler Birliği ile ciddi anlaşmazlıklara girmiş ve ardından [[Batı Bloku]] ve [[Amerika Birleşik Devletleri]]'nden ciddi iktisadi, askeri ve mali yardımlar almıştır.
▲* [[Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti]], [[Çin-Sovyet ayrılığı]] sonucunda oluşan politik tartışmalar sonucunda 1962-1968 döneminde [[Varşova Paktı]]'nın çalışmalarına katılmamıştır. [[Varşova Paktı'nın Çekoslovakya'yı İşgali]] üzerine [[Enver Hoca]] bu durumu sert bir şekilde kınamış ve Arnavutluk'un 1968 yılında Varşova Paktı'ndan çekildiğini açıklamıştır.
▲* [[Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti|Azerbaycan]], [[Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti|Gürcistan]] ve [[Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti|Ermenistan]] Sovyet cumhuriyetleri 1922-1936 yılları arasında [[Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti]] adıyla tek bir ülke idi. Üç resmi dili olan cumhuriyetin başkenti [[Tiflis]] idi.
▲* [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi]]'nin gençlik kolu olan [[Komsomol]], kelime olarak ''"Kommunistichesky Soyuz Molodyozhi"'' (Türkçe: Genç Komünistler Birliği) kelimelerinden kısaltılmıştır.
▲* Dünyanın en büyük ikinci çukuru olan [[Mirny]] 13 Haziran, 1955'te Sovyet jeolog [[Yuri Khabardin]]'in Sovyetler Birliği'nde yönettiği proje ile açılmıştır. Aslen bir elmas madeni olan bu çukurun yaklaşık 525 metre ve 1,25 km çapındadır.
▲* Sovyetlere karşı kurulan [[NATO]] bünyesindeki ülkelerde [[sosyalist]], [[komünist]] ve Sovyet yanlısı örgütlenmelere karşı oluşturulan [[CIA]] bağlantılı yasadışı [[Gladio]] örgütlenmelerinin Türkiye'deki adı [[kontrgerilla]]dır.
▲* Nazilerin Sovyetlere [[Barbarossa Harekâtı]] kapsamında saldırmasından 5 gün sonra [[Sovyetler Birliği]], [[Adolf Hitler]]'in "SSCB'nin İstanbul ve Çanakkale Boğazları üzerindeki talepleri ve SSCB'nin Bulgaristan'ı işgal etme niyeti" konulu deklarasyonuna manşetlerine taşıyan Türkiye gazetelerinin iddialarını yalanlayıcı açıklama yapmıştır. Ardından 10 Ağustos 1941 tarihli notasıyla Sovyet Dışişleri Halk Komiserliği, SSCB'nin Türkiye'ye karşı hiçbir toprak talebi olmadığını ve [[Montrö Boğazlar Sözleşmesi]]'nin hükümlerini sıkı sıkıya izlemeye hazır olduğunu belirtmiştir.
<!-- DİKKAT! Yukarı kısımda yer alan 5 cümle proje ana sayfasında görülen cümlelerdir ve 15 günde bir yenilenir. Yeni önerilerinizi bu kısma değil, üstteki listeye yerleştirin. -->
__NOTOC__
| |||