Işık verimi: Revizyonlar arasındaki fark

'''Işık verimi''' veya '''aydınlatma verimi''', bir ışık kaynağının yaydığı [[Görünür ışık|görünür ışığın]] ne derece iyi olduğunun ölçüsü olan fiziksel bir [[verimlilik]]tir. [[Işık akısı]]nın [[Güç (Elektrik)|güce]] oranı ile ifade edilir. Ortama bağlı olarak güç, ya bir kaynak çıkışındaki [[ışınım akısı]] ya da (elektriksel güç, [[kimyasal enerji]], vb. gibi) toplam güç olabilir.

Bir kaynağın ışık verimi kaynağın elektrik enerjisinin görünür ışık olarak yaydığı verimliliğin bir ölçüsüdür. [[Radyasyon]]un ışık verimi, bir kaynaktan yayılan görünür ışığın elektromanyetik ışınımın ne derece büyük olduğunu şöyle açıklar: [[Işık akısı]] bölü ışınım akısı. Işığın bazı [[dalga boyu|dalga boyları]], insan [[göz]]ünün [[tayfsal duyarlılık|tayfsal duyarlılığından]] dolayı tamamen görülebilir. Elektromanyetik ışınımın [[kızılötesi]] ve [[morötesi]] kısımları aydınlatma için kullanılamaz. Bir kaynağın tam ışık verimi, [[elektromanyetik ışınım]]ın enerjiye ne derece iyi [[Enerji dönüşümü|dönüştürüldüğü]] ve yayılan ışınımın insan gözü tarafından ne derece algılandığı ile ilgilidir.

Işınım [[dalgaboyu]] veya [[frekans]] ile tarif edilebilir. İkisi arasındaki ilişki

: <math>\lambda= \frac{c}{f}</math>

[[Işık hızı]] boşlukta 299.792.458 &nbsp;m/s'dir. [[Uluslararası Birimler Sistemi|MKS]]'de dalga boyu birimi [[metre|m]], frekans birimi ise [[Hertz |Hz]]'dir. (Yukarıdaki ilişkide frekans GHz cinsinden verilirse, dalga boyu da nm cinsinden hesaplanabilir.)

Bir ışık kaynağı çevreye çeşitli dalga boylarında ışınım yayar. Göz bu ışınımın sadece bir bölümünü algılar. İnsan gözü 380-740 &nbsp;nm (nanometre) arasındaki dalga boylarına duyarlıdır. Bu bandın üç noktalarında duyarlılık düşüktür. Maksimum duyarlıklık ( aydınlık ortamda) 555 &nbsp;nm dalga boyundaki ( ya da frekans birimleriyle verilecek olursa 540 THz'deki) ışınıma karşı durarlılıktır. (Bu rakamlar aydınlık ortam içindir. Renklerin ayırt edilemediği kadar karanlık ortamda maksimum duyarlılık 507 &nbsp;nm'dedir.)

Işık gücüne [[ışık akısı]] denilir. Bu niceliğin birimi [[lumen]]dir ('''lm''' kısaltmasıyla gösterilir). 1 W gücünde elektromanyetik ışınım yapan ve sadece 555 &nbsp;nm dalga boyunda ışık üreten ışık kaynağı 683.00 2 lm kadar ışık akısı üretir. Diğer dalga boylarında ise 1 W'lık kaynak daha düşük ışık akısı üretir.

* Bir kaynağın ürettiği ışık akısı sadece 555 &nbsp;nm dalga boyunda üretim yapan aynı güçteki bir kaynağın ışık akısına (Gücün 683 misli) bölünür. Sonuç '''%''' oranıyla ifade edilir.

Burada Φ kaynağın ürettiği ışık akısı ve P de kaynağın gücüdür.

Toplam verimlilik [[mum]]da 0,3 lm/W, [[gaz lambası]]nda ise 2 lm/W dolaylarındadır. Akkor flamanlı ampullerde verimlilik genellikle 10 ile 20 lm/W arasında değişmektedir. [[Floresan lamba]]larda 50 ile 100 lm/W , [[sodyum buharlı lamba]]larda ise 100 ile 200 lm/W verimlilik değerlerine ulaşılabilmektedir. Ancak yüksek verimlilik 555 &nbsp;nm civarındaki bir bant anlamına gelmektedir ki, bu durum renk algılamasını bozduğundan, bu tür aydınlatma araçları verimlilik avantajına rağmen, fazla rağbet görmemektedir. Buna karşılık geliştirilme aşamasındaki [[LED]] tipi lambaları renk algılamasını bozmadan yüksek toplam verimlilik sağlaması beklenmektedir.