Vikipedi

Behçet Necatigil: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
(Tüm bekleyen değişiklikleri göster)
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
içerik genişletildi, kaynakça eklendi, düzenlendi.
1. satır:
{{Düzenle|6 Ekim 2014}}
{{Yazar bilgi kutusu
| adı = Behçet Necatigil
Satır 22 ⟶ 21:
| ilk_eser =
| önemli_eser =
| etkilendikleri = [[Ziya Osman Saba]]<ref name=semiha/>, [[Baudelaire]]<ref name=memt>{{web kaynağı|soyadı1=Abukan|ad1=Memet|başlık=Behçet Necatigil'in "Korku Çiçekleri" Şiiri ve Baudelaire Etkisi|url=http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt8/sayi41_pdf/1dil_edebiyat/abukan_memet.pdf|website=http://www.sosyalarastirmalar.com|yayıncı=Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 8 Sayı: 41 Aralık 2015|erişimtarihi=6 Haziran 016}}</ref>
| etkilendikleri =
| etkiledikleri =
| ödülleri = 1956 Yeditepe Şiir Armağanı<br> 1964 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü<br> Türk-Alman Derneği Çeviri Ödülü
| ödülleri =
| dini =
| imza =
Satır 30 ⟶ 29:
| dipnot =
}}
'''Behçet Necatigil (Mehmet Behçet Gönül)''' (d. [[16 Nisan]] [[1916]], [[İstanbul]] - ö. [[13 Aralık]] [[1979]], [[İstanbul]]), Türk şair, öğretmen, çevirmen.
 
Modern Türk şiirinin önde gelen şairlerindendir.<ref name=arif>{{web kaynağı|soyadı1=Özgen|ad1=Arif|başlık=Bençet Necatigil'in "İçerde" Adlı Şiirini Psikanalitik Açıdan Çözümleme Denemesi|url=http://www.sobider.com/Makaleler/1434572889_ID%2019%20AR%C4%B0F%20%C3%96ZGEN.pdf|website=http://www.sobider.com/|yayıncı=SOBİDER, Yıl 1, Sayı 1, Aralık 2014|erişimtarihi=6 Haziran 2016}}</ref> Herhangi bir edebi akıma katılmamış; bağımsız bir şair ve fikir adamıdır.<ref name=faruk>{{web kaynağı|soyadı1=Huyugüzel|ad1=Faruk|başlık=Garip Dışında Kalan Bağımsız Şairler|url=http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,80329/garip-disinda-kalan-bagimsiz-sairler.html|website=http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/|yayıncı=“Türkiye Cumhuriyeti’nin Temeli Kültürdür” Kültür Bak. Yay., Ankara, 2002|erişimtarihi=6 Haziran 2006}}</ref> Şiir dışında, tiyatrodan mitolojiye, sözlük biliminden roman çevirilerine ve [[Radyofonik oyun|radyo oyun]]larına kadar kadar birçok edebiyat alanında eser vermiştir. Türkiye’de radyofonik oyunun bir edebiyat dalı olarak benimsenmesinde oyunları, çevirileri ve uyarlamalarıyla büyük emek vermiştir.<ref name=sehnaz>{{web kaynağı|soyadı1=Şişmanoğlu|ad1=Şehnaz|başlık=Behçet Necatigil ve Şiirin Ev Hali|url=http://www.thesis.bilkent.edu.tr/0002424.pdf|website=http://www.thesis.bilkent.edu.tr|yayıncı=Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Bölümü Master Tezi, Eylül 2003|erişimtarihi=6 Haziran 2016}}</ref> Edebiyatçılığının yanında öğretmen kimliği ile tanınır.
 
== Hayatı ==
16 Nisan 1916'da İstanbul'un [[Fatih, İstanbul|Fatih]] semtinde, Atikalipaşa Mahallesi'nde bir konakta doğdu. Babası Kastamonulu Hacı Mehmet Necati (Gönül) Efendi, annesi Gevyeli müderris Hafız İbrahim Hakkı Efendi’nin kızı Bedriye Hanım’dır. Bir dersiâm müderris olan babası, [[Beyoğlu, İstanbul|Beyoğlu]] ve [[Sarıyer, İstanbul|Sarıyer]] ilçelerinde müftülük yapmıştır. Asıl adı ''Mehmet Behçet Gönül'' olan şair, 1951 yılında mahkemeye başvurarak resmen Necatigil soyadını almıştır.<ref name=semiha>{{web kaynağı|soyadı1=Şentürk|ad1=Semiha|başlık=15.12.2009 - 19:34 | Son Güncelleme: 15.12.2009-19:39 Milliyet.com.tr » Kitap » Haber Ölümünün 30. yılında şiirine dünyaları sığdıran şair: Behçet Necatigil|url=http://www.milliyet.com.tr/olumunun-----yilinda--siirine-dunyalari-sigdiran-sair--behcet-necatigil/kitap/haberdetay/30.12.2009/1174255/default.htm|website=http://www.milliyet.com.tr|yayıncı=Milliyet gazetesi kitap eki 15 Aralık 2009|erişimtarihi=3 Haziran 2016}}</ref>
Behçet Necatigil, 16 Nisan 1916'da İstanbul'da doğdu. Kastamonulu Babası Necati Efendi, annesi Bedriye Hanım’dır. Hasta olan annesi, şair henüz iki yaşındayken vefat etti.
 
Atikalipaşa mahallesindeki Necatigil'in dünyaya geldiği konak 1918’de meydana gelen Büyük Fatih Yangını'ndan yandı ve ağır bir mide humması geçirmekte olan annesinin hastalığı bu travmanın etkisi ile ağırlaştı.<ref name=semiha/> Henüz iki yaşında olan Mehmet Behçet o yıl annesini kaybetti. Bir süre anneannesi Emine Münire Hanım'ın Karagümrük Mahallesi'ndeki evinde yaşadı. Bir saray memurunun kızı olan Saime Hanım’la ikinci evliliğini yapan ve bu evlilikte iki kızı olan babası Mehmet Necati Efendi ise ve Beşiktaş Valideçeşme’de yaşamaktaydı. Necatigil anneannesinin rahatsızlığı üzerine 1923’te babasının yanına taşındı ve Beşiktaş'taki Cevriusta Okulu’nda ilköğrenim gördü.
1936'da [[Kabataş Erkek Lisesi]]'nin edebiyat bölümünden birincilikle mezun oldu [[Kabataş Erkek Lisesi]]'nde ve İstanbul Eğitim Fakültesi'nde edebiyat öğretmenliği yaptı. Kabataş Erkek Lisesi'nde [[Demir Özlü]], [[Hilmi Yavuz]] gibi yazar ve şairlerin öğretmeni oldu.
 
Aile, babasının Singer Dikiş Makineleri firmasında müfettiş olarak işe girmesinden sonra [[Kastamonu]]'ya taşındı.<ref name=semiha/> Necatigil, ilk öğrenimini Kastamonu Erkek Muallim Tatbikat Mektebi’nde tamamladı. Ortaöğrenimine Kastamonu Lisesi'nde başladı. Ancak yetersiz beslenme ve bakımsızlık nedeniyle geçirdiği "adenit tüberküloz" nedeniyle öğrenimine ara vermek zorunda kaldı. Aile İstanbul'a taşındı. Necatigil, tedavisinin ardından 1931 yılında [[Kabataş Erkek Lisesi]]'nde, orta ikinci sınıftan yeniden başladı.
İlk şiiri, lise öğrencisi olduğu yıllarda [[Varlık Dergisi]]'nde çıktı. O tarihten ölümüne kadar hep eserler verdi. Şiirlerinde evler, aile, çevre, aşk, bunalım, hastalık, yalnızlık ve ölüm temalarını işledi. Eski ve yeni kelimeleri ustaca şiirine yerleştirdi. Sağlam ve tutarlı bir şiir dünyası oldu.
 
Hastalığıyla gelen duyarlılık, onda yazma hevesi uyandırdı. 1927-1928 yıllarında el yazısı ile haftalık “''Küçük Muharrir''” adıyla dergi çıkarıp, hazırladığı on dört sayıyı arkadaşları ve aile üyelerine sundu. Kabataş Lisesi'nde öğrenimine yeniden başladıktan sonra Küçük Muharrir’i yeni harflerle hazırlamaya başladı ve bir yaz boyunca on iki sayı çıkardı. Bu yıllarda Akşam gazetesinin Çocuk Dünyası sayfasına Küçük Muharrir adıyla fıkralar, şiirler, küçük hikayeler de yayımladı. Necatigil bu deneyimi hiç unutmadı.<ref name=dogan>{{web kaynağı|soyadı1=Doğan|ad1=Mehmet Can|başlık=Behçet Necatigil’in Çocukluk Hevesi: Varlığın Nefesi|url=https://www.academia.edu/24891645/Beh%C3%A7et_Necatigil_in_%C3%87ocukluk_Hevesi_Varl%C4%B1%C4%9F%C4%B1n_Nefesi|website=https://www.academia.edu|yayıncı=Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, Cilt: CX Sayı: 772 Nisan 2016|erişimtarihi=3 Haziran 2016}}</ref> Edebi metin değerinde yayımlanan ilk şiiri ise lise yıllarında “''Behçet Necati''" imzasıyla Varlık dergisinde yayımlanan "''Gece ve Yas” adlı şiiri oldu. <ref name=semiha/> 1936'da okulun edebiyat bölümünden birincilikle mezun oldu.
[[Şiir]] kitapları dışında, düz yazılarını topladığı ''Bile/Yazdı'' adlı eseri de bulunmaktadır. [[Almanca]]dan çeviriler yapan Necatigil, radyo oyunları da yazmıştır. Bu alandaki çalışmalarını; ''Yıldızlara Bakmak'' (1965), ''Gece Alevi'' (1967), ''Üç Turunçlar'' (1970), ''Pencere'' (1975) kitaplarında topladı.
 
Liseyi bitirdikten sonra Yüksek Öğretmen Okulu Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde yüksek öğrenim gördü. Bu okulda ders veren [[Ali Nihat Tarlan]] ve [[Ahmet Hamdi Tanpınar]]'ın öğrencisi oldu; Divan şiiri ve Tanzimat şiiriyle tanıştı. Öğretmen Okulu yıllarında [[Cahit Külebi]] en iyi arkadaşı oldu. Alman Filolojisi bölümünün bazı derslerine de misafir öğrenci olarak katıldı ve ''Deutscher Austauschdienst'' kuruluşunun davetlisi olarak bursla Berlin'e gönderildi, dört ay Almanca kursuna devam etti. 1940 yılında yükseköğrenimini tamamladı ve öğretmenliğe başladı.
Ailesi ölümünden sonra, [[Necatigil Şiir Ödülü]]'nü her yıl verilmek üzere oluşturdu. Ayrıca Kabataş Erkek Lisesi 3 Fen-F sınıfına ''Behçet Necatigil Dersliği'' adı verildi.▼
 
Edebiyat öğretmeni olarak ilk görev yeri [[Kars_Alpaslan_Lisesi|Kars Lisesi]] idi. İklim koşullarına uyum sağlamakta güçlük çekip hastalanması üzerine 1941 yılında [[Zonguldak Mehmet Çelikel Lisesi]]'ne tayin oldu. Burada [[Muzaffer Tayyip Uslu]] ve [[Rüştü Onur]] ile ortak çalışmalar yaptı; Zonguldak'ın gazetelerinden ''Ocak''’ta, ''Kara Elmas'' dergisinde ve İstanbul’da çıkan ''Değirmen'' adlı dergide bu şairlerle birlikte şiirleri yayımlandı. 1943 Mart ayında da İstanbul'a, [[Pertevniyal Lisesi]]'ne tayin oldu.
Babasının işleri nedeniyle İstanbul’dan babasının memleketi Kastamonu’ya dönüş yaşandı. Orada hastalandı şair ve yeniden İstanbul’a döndüler. 1931 yılında Kabataş Lisesi’ne orta ikinci sınıftan başladı ve 1936'da okulun edebiyat bölümünden birincilikle mezun oldu.
 
İki ay sonra askerlik görevi nedeniyle İstanbul'dan ayrılan şair, iki yıl sonra döndüğünde Kabataş Erkek Lisesi'ne atandı. Öğretmenlik mesleğinin en uzun dönemini bu okulda geçirdi.<ref name=hizlan>{{web kaynağı|soyadı1=Hızlan|ad1=Doğan|başlık=Unutulmayan Hoca Behçet Necatigil|url=http://www.hurriyet.com.tr/unutulmayan-hoca-behcet-necatigil-5637994|website=http://www.hurriyet.com.tr/|yayıncı=Hürriyet gazetesi 18 Aralık 2006|erişimtarihi=6 Haziran 2016}}</ref> Kabataş Erkek Lisesi'nde [[Demir Özlü]], [[Hilmi Yavuz]] gibi yazar ve şairlerin öğretmeni oldu. Bu okulda “''Dönüm''” adlı derginin çıkarılmasına vesile oldu. İlk şiir kitabı “''Kapalı Çarşı''” 1945 yılında yayımlandı. Hayatı boyunca öğretmenlik ile şairliği bir arada yürüttü.
İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu’nu 1940 yılında bitirdi. Kars Lisesi’nde başladığı edebiyat öğretmenliğini, İstanbul Eğitim Enstitüsü’nde 1972 de emekli olarak sona erdirdi. 13 Aralık 1979 tarihinde ölüm kapısını çalana kadar emeklilik günlerini evinde edebiyatla yoğunlaşarak, çalışarak geçirdi. Ölümle dalga geçmesini de bilmişti şair:
[[File:Behcet Necatigil Odul.jpg|thumb|240px|Behçet Necatigil'in daktilosu ve Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü]]
1948 yılında geçici bir süre için Kabataş Lisesi'nin yanısıra Sarıyer Ortakokulu'nda ders verdi. Bu dönemde tanıştığı meslektaşı Huriye Korkut ile evlendi.<ref name=semiha/>Çiftin iki kızları oldu.
 
1945- 1955 arasında "''Çevre''" (1951), “''Evler''” (1953), “''Eski Toprak''” (1956) kitaplarını yayımlayan şairin bu kitaplardaki şiirleri gözlemlerini, deneyimlerini dolaysız anlatan, çağrışımlara kapalı şiirlerdi. 1955’te [[poetika]]sında değişiklik yaptı. Öykü unsuru az, çağrışımlara açık şiirlerle dolu kitaplar yazdı. ''Eski Toprak'' (1956) ile [[Yeditepe Şiir Armağanı]]'nı , ''Yaz Dönümü'' (1963) adlı kitabı ile [[Türk Dil Kurumu#Ödüller| Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü]]'nü, [[Carl Zuetmayer]]'den çevirdiği “''Kurtlar''” adlı şiirle Türk Alman Derneği Çeviri Yarışması birincilik ödülünü aldı.
"Uzayacağa benzer,
 
1963 yılında [[Radyofonik oyun|radyo oyun]]ları yazmaya başladı. Türkiye’de en çok emek verenlerden biri oldu, bu alandaki eserlerini dört ciltte topladı. [[Rainer Maria Rilke]], [[Miguel De Unamuno]], [[Knut Hamsun]], [[August Strindberg]], [[Thomas Mann]], [[Stefan Zweig]] gibi pek çok Alman yazar ve şairin kitaplarını da Türkçe'ye çevirdi. Şiir, radyo oyunu ve çevirilerinin yanısıra “''Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü''” (1960), “''Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü''” (1979), “''100 Soruda Mitologya''” (1969) adlı kitapları hazırlamıştır.
Tutuştuğumuz lades.
 
1960 yılında Çapa Eğitim Enstitüsü'ne tayin olan Necatigil, 1972'de bu okuldan emekli oldu. Emeklilik günlerini evinde edebiyatla yoğunlaşarak, çalışarak geçirdi.
İşi gücü bırakıp
 
Kanser teşhisiyle kaldırıldığı Cerrahpaşa Hastanesi'nde 13 Aralık 1979 tarihinde hayatını kaybetti.
Mezarlığa nazır
 
=== Anısını yaşatanlar ===
Bir eve taşındım
▲Ailesi ölümünden sonra, [[Necatigil Şiir Ödülü]]'nü her yıl verilmek üzere oluşturdu. Ayrıca Kabataş Erkek Lisesi 3 Fen-F sınıfına ''Behçet Necatigil Dersliği'' adı verildi.
 
Şairin 1955-1964 yılları arasında yaşadığı ve bir şiirine de konu olan ''Camgöz Sokak'''ın adı 1987 yılında "''Behçet Necatigil Sokağı''" olarak değiştirilmiştir.
Ölüm, sen beni aldatamazsın,
 
Aklımda!"
 
İlk şiiri 1935 yılında Varlık Dergisi’nde çıktı. Kastamonu’da edebiyat öğretmeni 1930 yılında Necatigil’in okul defterine şu notu düşmüştü: "Yarının iyi bir kalemine sahipsin. Boş durma, oku!" O çocuk ileride "her aşktan geriye kaç şiir kalır, ona bakalım!" diyerek aşkı şiirle sorgulayacak güçte bir şair olacaktır.
 
Yazın dünyasında çok çeşitli eserler verdi. Şiir başta olmak üzere, tiyatro oyunları, radyo tiyatroları yazdı. “Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü” (1960) ve 220 Türk yazarından 750 roman, hikâye kitabı ve oyunun konu özetlerini veren “Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü” (1979) gibi edebi bilim dünyasına eserler kazandırdı. Çeviri çalışmalarını Almanca dilinden gerçekleştirdi. Birçok ödül aldı; birçok kitabı yayımlandı.
 
Beşiktaş Camgöz Sokağı'ndaki 22 numaralı ahşap evde yaşadı önce ailesiyle. Camgöz Sokağı'nın adı artık "Behçet Necatigil Sokağı"dır. 1964 yılında yine Beşiktaş'ta, Nüzhetiye Caddesi üzerindeki Deniz Apartmanı'nın bir dairesini satın alarak oraya taşındılar. Necatigil, ölümüne dek bu apartmanın 23 numaralı dairesinde yaşadı.
 
Bir yazıda kullanmak üzere ajandama bir not almışım: “Yazar önce odasından çıkar, sonra evinden, sonra şehrinden, sonra ülkesinden; yazarken olgunlaşır, yoğunlaşır, esrir, yetkinleşir. Önce ülkesine döner, sonra şehrine sonra evine, sonra odasına.” Bu söylem sanki Behçet Necatigil’i anlatıyor. Evine, odasına dünyayı, evreni sığdıran bir şairdir o. Öğrencilik ve öğretmenlik yılları yani yaşamı eviyle okul arasında geçti. Çok sınırlı sayıda dostu olan Behçet Necatigil’in odası Hilmi Yavuz’un deyişiyle dünyadan büyüktür. Yalın ve dingin bir yaşamın içinde düşünsel ve dilsel fırtınalar vardır.
 
Necatigil kalabalıklara karışmayan özgün yaşamıyla varoluş felsefesinin biricik yaratıcı insan tanımlamasına çok uygun bir yaşam sürdü. Şiire felsefeyi yedirdi ve felsefeyi şiirle aşabildi. Oryantalizmin tuzaklarına kapılmadan Doğu ve Batı kültürünü ustalıkla harmanladı.
 
“Biz de gittik, önemli mi? Bizim de şiirlerimiz – Çevrildi. Batı dillerine. Bir batılı geçtiğim çizgilerden – Geçmedikçe – Ne kadar anlar beni – Sirklerde zebra. Eğlencelik arar gibi – Okuyacaksa beni – Kalsın istemem ondan gelecek – Hayır. Ben kendi yurttaşlarıma - Anlatamıyorsam derdimi – Kalsın - Kalsın daha iyi!"
 
Şair bir sözcüğe, bir söyleme, bir dizeye birden fazla anlam yükleyerek ilk bakışta basit gibi duran şiirlerin sihirbazıdır. O basit gibi duran şiirleri okumak çok keyif verir, derinine inmek için okuyucudan çaba ister şiir;neredeyse bir Behçet Necatigil mihmandarına gereksinimi vardır okuyucunun. Onun şiirinde anlam tek değildir. Yine öğrencileri olan [[Rüştü Onur]] ve [[Muzaffer Tayyip Uslu]]'nun hayatını anlatan [[Kelebeğin Rüyası]] adlı filmde hayatından bir kesit canlandırıldı.
 
Rüştü Onur ve Muzaffer Tayyip Uslu hakkındaki 2013 yapımı [[Kelebeğin Rüyası]] adlı filmde Necatigil'in Zonguldak'taki stajyer öğretmenlik günleri canlandırılmıştır.
== Şiir kitapları ==
{{çoklusütun}}
* ''Kapalı Çarşı '' (1945)
* ''Çevre'' (1951)
Satır 91 ⟶ 81:
* ''Beyler '' (1978)
* ''Söyleriz'' (1979)
*''Yayımlanmamış Şiirler'' (1985)
 
=== Sözlük ===
*''Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü'' (1960)
*''Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü'' (1971)
{{çoklusütun-kes}}
=== Radyo Oyunu ===
*''Yıldızlara Bakmak, Kadın ve Kedi'' (1965)
*''Gece Aşevi'' (1967)
*''Üç Turunçlar'' (1970)
*''Pencere'' (1975)
*''Ertuğrul Faciası'' (1995)
=== Yazılar ===
*''Bile/Yazdı'' (1979)
*''Düzyazılar 1'' (haz. Ali Tanyeri - Hilmi Yavuz, 1983)
*''Düzyazılar 2 ''(1983)
=== Diğer Eserleri ===
*''Atatürk Şiirleri ''(antoloji, 1963)
*''100 Soruda Mitologya'' (1969)
*''Musullu Süleyman'' ([[Ahmet Mithat Efendi]]'den sadeleştirme, 1971)
*''Mektuplar'' (1989)
{{çoklusütun-son}}
== Ayrıca bakınız ==
*''[[Necatigil Şiir Ödülü]]
*''[[Kelebeğin Rüyası]]''
 
Satır 100 ⟶ 111:
* [http://www.thesis.bilkent.edu.tr/0002424.pdf “Behçet Necatigil ve Şiirin Ev Hali” başlıklı master tezi]
 
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
[[Kategori:1916 doğumlular]]
[[Kategori:1979 yılında ölenler]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Behçet_Necatigil" sayfasından alınmıştır