Kokain: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
dz. |
düzeltme AWB ile |
||
1. satır:
[[Dosya:Cocaine.svg|thumb|250px|Kokainin moleküler yapısı]]
[[Dosya:Cocaine-from-xtal-3D-balls.png|thumb|250px
'''Kokain''' veya bilimsel adıyla '''benzoylemetil ekgonin''', [[koka bitkisi]]nin yapraklarından elde edilen kristalize tropan bir alkaloid.<ref name= aggrawal1>Aggrawal, Anil. ''[[Narcotic Drugs]]''. National Book Trust, India (1995), p. 52-3. ISBN 81-237-1383-5.</ref> Kelime "coca"ya "-in" eki getirilmesiyle türetilmiştir. Bu madde [[merkezi sinir sistemi]] üzerine uyuşturucu, uyarıcı ve iştahın bastırılması gibi etkiler yapar. Özellikle [[dopamin]], [[noradrenalin]] ve [[serotonin]] geri-alınım engelleyicisidir ve bu yollarla mezolimbik yolu etkiler ve bağımlılık yapar. Yine de özellikle bölgesel anestezide, çocuklarda bile, [[göz]], [[burun]] ve boğaz ameliyatlarında kullanılan bir ilaç olmuştur. Günümüzde ise yerini daha az yan etkisi olan [[prokain]] (novokain) gibi ilaçlar almıştır. Prokain kokainden oldukça daha az zehirli olup, bağımlılık etkisi daha düşüktür.
Kokainin tıp haricindeki kullanımı, bulundurulması, üretimi ve dağıtımı dünyadaki ülkelerin çoğunda yasal değildir ve hemen hemen hepsinde yasaktır.
Kokain ilk keşfedilen bölgesel (lokal) [[anestezi]]ktir. [[Güney Amerika]]'da yetişen [[koka ağacı]]nın (''Erythroxylum coca'') yapraklarında bulunan bu [[alkaloid]] bağımlılık yapar. [[Koka ağacı]]nın esas memleketi [[Şili]], [[Peru]] ve [[Bolivya]]'dır.
== Tarihte Kokain ==
Uzun yıllar önce bazı [[Güney Amerika]] yerlileri, açlığın etkisini atmak ve zihni faaliyeti hızlandırmak maksadıyla koka yapraklarını çiğneyerek kokain alkaloidini alırlardı. 1859 yılında Avusturya'lı araştırmacı [[Carl von Scherzer]] koka yapraklarını Avrupa'ya getirdi. İlk defa 1860'ta koka yapraklarından kokain Wöhler tarafından izole edilmiştir. Lokal anestezik tesiri 1868'de anlaşılmışsa da ilk kez 1884'te bir göz ameliyatında kullanılmıştır.
Birçok araştırmacı da kokaini izole ederek dil üzerindeki etkisini izah ettiler. [[1884]] yılında kokainin uyuşturucu etkisi açıklandı. 1898'de konstitüsyonu ve sentezi yapılmıştır. Nihayet 1902 yılında Almanya'da uyuşturucu olarak [[sentez]] edildi.
[[1880]] yılında Amerikalı Cerrah [[William Halsted]], mevzi (lokal, yerel) uyuşturucu olarak tıpta kullanmaya başladı. Fakat deneme mahiyetinde kendisi ve asistanları da kullanınca uyuşturucu alışkanlığına düştüler.
| |||