Gürcüce: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Kategori:Diller kaldırıldı (HotCat) |
düzeltme AWB ile |
||
56. satır:
'''Gürcüce''' (Gürcüce: ქართული ენა / ''Kartuli ena''), bir Kafkas halkı olan [[Gürcüler]]in konuştuğu dil. [[Gürcistan]]’ın resmî ve öğretim dilidir. Modern Gürcüce, [[Gürcüce'nin diyalektleri|Kartli diyalekti]] (Doğu Gürcücesi) temelinde gelişmiş ve 5. yüzyıldan ([[Eski Gürcüce]]) itibaren Gürcü edebiyatının tek dili olmuştur.
Gürcistan’da yaşayan 3,9 milyon kişinin (nüfusun yüzde 83’ü) asıl dilidir. Ayrıca yurtdışında, [[Türkiye]], [[İran]], [[Azerbaycan]], [[Rusya]], [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] ve [[Avrupa]]’da 500.000 kişi Gürcüce konuşur. Gürcüce, [[Gürcüler]]in etnografik gruplarının, diğer [[Güney Kafkas dilleri]] olan [[Svanca]], [[Megrelce]] ve [[Lazca]] konuşan halkın da edebiyat dilidir. Öte yandan Gürcistan Yahudilerinin konuştuğu ve [[Gruzinik]] veya [[Kivruli]] olarak adlandırılan dili de Gürcistan’da 20.000 kişi ve ayrıca başka yerlerde 65.000 kişi ([[İsrail]]’de 60.000 kişi) konuşmaktadır.
== Sınıflandırma ==
71. satır:
|label1= [[Kuzey Kafkas dilleri|Kuzey Kafkas dilleri]]
|1={{clade
|1=[[Kuzeybatı Kafkas dilleri]]: <br><small>Ön [[Ubıh]] - [[Abhaz]]: [[Ubıhça]] - [[Abhazca]], [[Abazaca]];<br>Ön [[Çerkes]]: [[Adigece|Adığece ''(Batı Çerkesce)'']] ve [[Çerkesce (Kabartayca)|Kabartayca ''(Doğu Çerkesce)'']]<
|2=[[Kuzeydoğu Kafkas dilleri]]: <br><small>[[Nah dilleri]] ''([[Çeçence]], [[İnguşça]] ve [[Batsça]]) -''<br>[[Dağıstan dilleri]] ''([[Avarca]] - [[Andi dilleri|Andice]] - [[Tsez dili|Didoca]], <br>[[Lakça]], [[Lezgice]] ve [[Dargice]])''<
|label2= [[Güney Kafkas dilleri]]
|2={{clade
|1=
|2=[[Zan dili]]: [[Lazca]] ve [[Megrelce]]
|label3=
90. satır:
Gürcüce, tarihi boyunca, genelde [[Gürcü alfabesi]] olarak bilinen değişik yazı sistemleriyle yazılmıştır. Bugünkü alfabe olan ''mhedruli'' ("askeri") asıl yazı sistemi olmuştur. Diğer yazı biçimleri daha çok tarihsel belgelerde kalmıştır.
''Mhedruli'', 33 harften oluşur. Bu alfabenin, Gürcüce’nin bütün seslerini karşıladığı söylenebilir. 11. yüzyıl tarihçisi Leonti Mroveli, Gürcü alfabesini İÖ 3. yüzyılda, Kafkas İberyası (Kartli olarak da bilinir) kralı Parnavaz’ın geliştirdiğini yazar. Bu alfabe, İS 4-5. yüzyıllarda yeniden elden geçirilmiş, sonraki yüzyıllarda ise değişikliklere uğrayarak bugünkü biçimini almıştır.
Birbirinden farklı üç Gürcü alfabesi vardır. Bu alfabeler ''asomtavruli'' (büyük harfler), ''nushuri'' (küçük harfler) ve ''mhedruli''’dir. Ayrıca dinsel metinlerde kullanılan ve hutsuri (dinsel) denen bir yazı biçimi daha vardır.
114. satır:
== Birden fazla sessizle başlayan sözcükler ==
Gürcüce adlar ve sıfatlar iki veya daha fazla sessizle başlayabilir. In
* İki sessizle başlayan sözcükler:
123. satır:
** '''მთ'''ა, ('''''mt'''a''), "dağ"
** '''ცხ'''ენი, ('''''tsx'''eni''), "at"
* Üç sessizle başlayan pek çok sözcük vardır:
** '''თქვ'''ენ, ('''''tkv'''en''), "siz (çoğul)"
Satır 131 ⟶ 130:
** '''მტკ'''ივნეული, ('''''mt'k''''ivneuli''), "sancılı"
** '''ჩრდ'''ილოეთი, ('''''çrd'''iloeti''), "kuzey"
* Gürcüce’de dört sessizle başlayan sözcük de vardır.
** '''მკვლ'''ელი, ('''''mk'vl'''eli''), "katil"
** '''მკვდ'''არი, ('''''mk'vd'''ari''), "ölü"
** '''მთვრ'''ალი, ('''''mtvr'''ali''), "sarhoş"
* Gürcüce’de beş sessizle başlayan sözcük de vardır.
** '''წვრთნ'''ა ('''ts'vrtn'''a), "idman"
==Gürcüceye başka dillerin etkisi==
Gürcü dili, sözlü geleneğinde olduğu gibi yazılı geleneği boyunca da çeşitli dillerden kelime almıştır. En çok kelime aldığı dillerin başında, tarihsel etkileşim sırasına göre, [[Eski Yunanca]], [[Farsça]], [[Arapça]] ve [[Türkçe]]dir. Bu ilk üç dilden geçen kelimeler daha çok yazı dilinde yer alırken, [[Türkçe]] kökenli kelimeler, özellikte Osmanlı etkisinde kalan Güneybatı Gürcistan bölgelerine konuşma diline girmiştir. Burada Arap, Fars ve Türk dillerinden Gürcü yazı diline geçen kelimeler örnek olarak verilmiştir.
* '''ბაღი''' ''baği'' < Türk. ''bağ''
| |||