Vikipedi

Demokratik merkeziyetçilik: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Ahmet Turhan (mesaj | katkılar)
Devriyeler
65.955 değişiklik
Aynı konunun İngilizce maddesindekiler esas alınarak değişiklikler yapıldı, cümleler orjinaline yakın verildi ve kaynaklar doğru yazılarak düzenlendi.
1. satır:
{{bekletmeli sil|sorun=telif sorunları kullanıcı tarafından halledilmediği tartisde silinecektir}}
{{Komünizm}}
{{Marksizm}}
Satır 8 ⟶ 7:
 
[[Bolşevik]]ler öncelikle [[Rusya Çarlığı|Çarlık rejimini]] kitlesel bir [[işçi]] devrimiyle devirecek merkezi ve disiplinli bir partiyi örgütlemeye ve bir ayaklanmada önderlik edebilecek kitlesel ve sınıfın öncüsü militan işçilerin partisini oluşturmaya amaçlamışlardır. Bolşevik parti, lider partisi olmamasına rağmen merkez komitesinde cisimleşmiş olan parti yönetimine "demokratik merkeziyetçilik" çerçevesinde sıkı sıkıya bağlı bir yapıdaydı. [[Menşevik]]lerin uyguladığı parti üyeliği daha esnekti ve diğer siyasi partilerle daha kolay işbirliği yapıyorlardı. <ref>Menşevikler 1917 yılında Geçici Hükümette de yer alacak ve Temmuz Günleri sırasında işçi ayaklanmasına karşı tavır alacaklardır.</ref> Bolşevikler ise özellikle [[liberal]] partilerle işbirliği yapmayacak, diğer [[sosyalist]] partilerle de tanımlı ittifaklara girecektir.<ref>Parti 1917 yılında Menşeviklerden ayrılan Enternasyonalistleri kapsamış, Ekim Devriminden sonra kurulan ilk Sovyet hükümeti olan Sovnarkoma Sol SR’lar da dahil edilmiştir.</ref>
 
Mart 1919'da kurulan [[Komünist Enternasyonal]] (Komintern), demokratik merkeziyetçilik ilkesini de içinde barındıran 12 maddeyi, yeni kurulan [[Birinci Enternasyonal|enternasyonal]]e katılma temelinde tüm sosyalist partilere gönderdi. Buna göre; dünyadaki tüm [[devrimci]]ler öncelikle kendi ülkelerinde faaliyet göstermeliydi, fakat gereken yerde demokratik merkeziyetçilik ilkesi gereği Komintern müdahil olabilecekti. <ref>Chamberlin W.H. (1929) [https://www.marxists.org/archive/chamberlin-william/1929/soviet-russia/ch11.htm ''Soviet Russia: A Living Record and a History''], bölüm 11</ref>
 
==Hakkında==
Satır 13 ⟶ 14:
Demokratik merkeziyetçilik, özetle şu ilkeleri kapsar;<ref>History of the Communist Party of the Soviet Union (Bolsheviks). Short Course. New York: International Publishers, 1939, s. 198</ref>
 
# TümParti üyeleri ve parti organlarınorganlarının tamamının seçimle işbaşına gelmesi▼
# Bireyin örgüte, alt örgütlerin üst örgütlere bağlı olması
# Parti organlarının kendi parti örgütlerine, faaliyetleri hakkında periyodik hesap vermeleri
# Azınlığın çoğunluğun kararlarına uyması
# Sıkı bir parti disiplini ve çoğunluğun verdiği kararlara azınlığın bağlı kalması
# Tüm alt örgütlerin merkeze bağlı olmasını
# Yüksek parti organlarının verdiği tüm kararların kesinlikle alt organlar ve bütün parti üyeleri için bağlayıcı olduğu
▲# Tüm parti organların seçimle işbaşına gelmesi
 
Demokratik merkeziyetçilik ilkesi, isminden de anlaşılacağı üzere, iki yönü içermektedir. Birincisi; [[demokrasi]] yönü, ikincisi ise; merkeziyetçilik yönüdür. Çeşitli yorumculara göre bu iki yön de kopmaz bir biçimde birbirine bağlıdır ve proletarya partisi için vazgeçilmezdir. Fakat, [[Leninist]] partilerde merkeziyetçilik daima ön plandadır. Demokratik yön ise, koşullara göre değişir, yani, daraltılır veya genişletilir. Merkeziyetçilik ilkesi, MK şahsında tek bir merkezi önder organa sahip olmayı ve azınlığın çoğunluğa, her bir örgütün merkeze, alt örgütlerin ise üst örgütlere bağlı olmasını gerektirirken, demokratiklik ilkesi ise, parti örgütlerinin aşağıdan yukarıya doğru seçim esasına göre kurulmasını ve partinin, kongrelerini, toplantılarını açık yapmasını gerektirir. Parti, bu her iki ilkeyi birbirine karıştırmaksızın uygun biçimler altında hayata geçirmekle yükümlüdür.
 
[[Lenin]], 1901 yılında yayınlanan ünlü ''[[Ne Yapmalı]]'' eserinde, demokratik merkeziyetçilik ilkesini detaylıca anlatmıştır. Buna göre; bu ilkenin isminden de anlaşılacağı üzere, iki yönü bulunmaktadır. Birincisi; [[demokrasi]] yönü, ikincisi ise; merkeziyetçilik yönüdür. [[Lenin]]'e göre bu iki yön kopmaz bir biçimde birbirine bağlıdır ve proletarya partisi için vazgeçilmezdir. Bu ilkeye göre demokratik yön, koşullara göre değişebilir, yani, daraltılabilir veya genişletilebilir. Bu ilke kapsamında parti örgütleri aşağıdan yukarıya doğru seçim esasına göre kurulur ve parti, kongrelerini, toplantılarını açık bir şekilde yapar. Merkeziyetçilik yönü ise daima ön plandadır. Partinin, Merkez Komite özelinde bir merkezi önder organa sahip olmasını ve azınlığın çoğunluğa, her bir örgütün merkeze, alt örgütlerin ise üst örgütlere bağlı olmasını savunur. Parti, her iki ilkeyi birbirine karıştırmadan uygun biçimde hayata geçirmekle yükümlüdür.<ref>Lenin, ''Ne Yapmalı'', Sol yayınları, s. 131. ISBN 975-7399-18-3</ref>
Bununla birlikte en küçük bir demokratik hakkın bile olmadığı, proletaryayı temsil eden partilerin illegal temellerde örgütlenmek ve çalışmak zorunda kaldığı ülkelerde, demokratik merkeziyetçiliğin merkezi yanı daha ağır basmaktadır. Yani, partinin çeşitli düzeylerdeki örgütlerinde üyelerin seçimle görevlendirilmesi ilkesi uygulanamaz. Parti, ağır politik baskılardan dolayı, demokratik yanı sınırlar, merkeziyetçiliği daha hakim kılar. [[Lenin]] bu konuda ''"Uzmanlaşma, zorunlu olarak merkezileşmeyi öngörür ve onu gerekli kılar."'' görüşünü savunmaktadır.<ref>Lenin, ''Ne Yapmalı'', Sol yayınları, s. 131. ISBN 975-7399-18-3</ref>
 
SavunucularınaDemokratik göremerkeziyetçilik; bu ilke;iktidar birolan partinin her organında, fabrika, işyeri, okul, semt, tüm çalışma, örgütlenme birim ve alanlarındaki organlarının da yaşantı ve işleyişinin düzenleyicisidir. Parti temel organları olan fabrika ve işyeri organlarının çalışma ve iç yaşamı da, kolektif demokratik bir örgüt ve organ yaşantısıdır. Ve parti yaşantısının temeli ve esası da, bu parti organlarının yaşantısıdır.<ref>Özgürlük Dünyası, ''Demokratik Merkeziyetçi Parti Yaşantısı Üzerine'', 274. sayı,</ref>
 
==Eleştiriler==
 
[[MarksizmMarksist-LeninizmLeninist]]'e fikirlere karşıt görüşler hemen her dönem bu ilkeye karşı çıkmışlardır. BuDoalyısıyla bu durum [[sosyalist]] fikirlerin ortaya çıkış tarihi kadar eskidir. [[I.Birinci Enternasyonal]] dönemindedönemindeki (1864) [[anarşist]]ler ve [[Ekim Devrimi]] öncesiöncesinde Rusya'daki [[Menşevik]]ler bunlarakarşı örnekçıkan teşkilgruplara örnek etmektedirgösterilebilir.
 
Günümüzde ise [[marksizm]]in [[sınıf mücadelesi]]ni tezini reddeden ve barışçıl yöntemlerle [[kapitalizm]]i sönümlendirmeyi amaçlayan [[sosyal demokrasi]] yanlıları bu ilkeye karşı çıkan başlıca kesimdir. <ref>Steger, Manfred B. ''The Quest for Evolutionary Socialism: Eduard Bernstein And Social Democracy''. Cambridge, England, UK; New York, New York, USA: Cambridge University Press, 1997. s. 146.</ref>
 
==Ayrıca bakınız==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Demokratik_merkeziyetçilik" sayfasından alınmıştır