Ekberilik: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Taraflı değişiklikler |
|||
1. satır:
Muhyiddin İbn Arabi'nin temel kavramlarını geliştirdiği sufi metafiziğinin [[Vahdet-i Vücud]] denilen
== Tanım ==
[[Dosya:Ibn Arabi.jpg|220px|thumb|right|Muhyiddin Arabi (1165-1240)]]
Batı dillerinde [[İkiliksizlik]] (non-dualism) denilen ve fenomenal dünyada çokluk-zıtlık olarak görülen ögelerin özlerindeki birliğinin vurgulandığı Vahdet-i Vücud, Ekberiliği tanımlayan bir öğretidir. Tasavvuf aleminde ekberi sufilerin görüşlerine muhalif olan sufiler de bulunmaktadır. Her ne kadar öğretisinin Vahdet-i Vücud veya Ekberi öğretiye aykırı olup olmadığı tartışmalı da olsa Hindistan'da yaşamış sufilerden [[İmam Rabbani]]'nin [[Vahdet-i Şuhud]] öğretisi bu muhaliflerden bazılarınca benimsenmiştir.
Ekberilik sıfatı Şeyh'ül Ekber lakaplı [[Muhyiddin İbn Arabi]]'nin adına izafetle konulmuştur. Muhyiddin Arabi'nin herhangi bir tarikat kurucusu olmadığı bilinmektedir. Ancak bir makam veya meşrep anlamında onun görüşlerini benimseyen tarikat önderleri olmuştur. <ref>[http://www.ibnarabisociety.org/articles/diffusion.html Michel Chodkiewicz, The Diffusion of Ibn 'Arabi's Doctrine]</ref> Bunun yanısıra Vahdet-i Vücud öğretisi Muhyiddin Arabi'den önce İmam Gazali, [[Nifferi]], [[Cüneyd Bağdadi]] gibi sufilerin metinlerinde de
Bir sıfat olarak kullanılan Ekberi tabiri 1911'de İsveçli sufi Abdülhadi Aguéli Paris'de kurduğu ve Al Akbariyya adını verdiği gizli sufi topluluğundan farklıdır. Topluluğun amacı Muhyiddin İbn Arabi'nin öğretisi üzerinde araştırmalar yapmak ve bu öğretiyi eğitimli kitle arasında yaygınlaştırmaktı.
== Akademik Dünyada Ekberilik ==
=== Batı'da Ekberilik===
Muhyiddin Arabi ve ondan doğrudan ders veya ilham alan çok sayıda Arap, İranlı, Türk ve Hint kökenli sufiler Türkistan'dan Ortadoğu ve Kuzey Afrika'ya hatta Hintaltkıtasına <ref>[http://www.ibnarabisociety.org/articles/diffusion.html Michel Chodkiewicz, The Diffusion of Ibn 'Arabi's Doctrine]</ref>kadar yayılmış olmakla beraber tasavvufun Ekberi koluna dair üniversite düzeyindeki sistematik araştırmaların ilkin Batı dünyasında başladığı görülmektedir. İslam dünyasındaki diğer isimlere yönelik ilgiyle karşılaştırıldığında Batı'nın Muhyiddin Arabi ilgisinin çok geç başladığı olduğu görülür.
Kendisi de Arabi üzerine çalışmalarıyla tanınan akademisyenlerden [[William Chittick]] bu durumu şöyle değerlendirmektedir:
"İçinde bulunduğumuz yüzyılın ilk yarısında, H. S. Nyberg, Miguel Asin Palacios ve R. A. Nicholson gibi çok az sayıda oryantalistin başlattığı zor ve yorucu İbnü’l-Arabî çalışmaları dışında, oryantalistlerin birçoğu Arabî’yi göz ardı edip önemsememişlerdir. 1950 ve 1960’larda [[Titus Burckhardt]], [[Henry Corbin]] ve [[Toshihiko Izutsu]], İbnü’l-Arabî külliyatındaki dikkate değer felsefî merakı gördüler ve sadece İslam düşüncesiyle ilgili olarak değil bütün insanlığın düşünce tarihinde İbnü’l-Arabî’nin eserleri-nin önemine dikkat çektiler."<ref>William C. Chittick, Hayal Alemleri, İbn Arabî ve Dinlerin Çeşitliliği Meselesi, çev. Mehmet Demirkaya, Kaknüs Yay., İstanbul 1999, s. 13.</ref>
Batı'da Muhyiddin Arabi'nin üzerine yapılan ilk akademik çalışma [[Miguel Asin Palacios]]'ın "La Escatologia musulmana en la "Divina Comedia", eseri 1919'da Madrid'de basılmıştır. [[Miguel Asin Palacios]]'ın diğer eseri "El Islam cristianizado. Estudio del sufismo a través de las obras de Abenarabi de Murcia" eseri ise 1931'de Madrid'de basılmıştır.
[[Miguel Asin Palacios]] dışında [[Louis Massignon]], [[Henri Corbin]] [[Toshihiko Izutsu]], [[James Morris]], [[William Chittick]], [[Michel Chodkiewicz]] gibi çeşitli ülkelerden akademisyenler hem tasavvuf hem de Ekberi öğretisi üzerine yaptıkları çalışmalarla öncü olmuşlardır. Üniversite çevrelerinin yanısıra yine üniversite çevreleriyle ilişki içinde olan [[The Muhyiddin Arabi Society]] ve [[Beshara School]] gibi bağımsız dernekler de yayınladıkları süreli ve süresiz yayınlarıyla Ekberiliğin teorik ve pratik yönüyle ilgili çalışmalara destek vermişlerdir.
=== Türkiye'de Ekberilik===
Türkiye'de tasavvufun İlahiyat çevrelerinde araştırılması çok yenidir. Muhyiddin Arabi'ye ilişkin ilk doktora çalışması Kazım Yıldırım'ın 1989'da tamamladığı Muhyiddin İbn'ül-Arabi ve sistemi (Gazzali-Sühreverdi-Konevi-Mevlana ile mukayeseler) adlı çalışmasıdır.
Bir bilim dalı olarak Tasavvuf alanındaki ilk doktora çalışması ise aynı zamanda Muhyiddin Arabi üzerine yapılan bir başka çalışmadır. Prof.Dr.[[Mahmut Erol Kılıç]]'ın "İbn Arabi'de Varlık ve Mertebeleri" adlı bu ilk doktora çalışması Prof.Dr. [[Mustafa Tahralı]]'nın gözetiminde 1995'de tamamlanmıştır. Ancak bu çalışmadan sonra İlahiyat fakültelerinin tasavvuf bölümlerinde yapılan tezlerin sayısı hızla artmış çeşitli dergilerdeki makaleler ve yayınlanan kitaplarla aradaki boşluk doldurulmaya çalışılmıştır. Türkiye'deki Ekberi çalışmalarla ilgili en önemli gelişme Muhyiddin Arabi'nin önde gelen talebe ve halifelerinden Sadreddin Konevi'nin külliyatının Doç. Dr. [[Ekrem Demirli]] tarafından Türkçe'ye çevirilmesidir. Diğer önemli gelişme Muhyiddin Arabi'nin baş eseri (Magnum Opus) Fütuhat-ı Mekkiye'nin Türkçe'ye çevirilmekte oluşudur. Bu hacimli eserin çevirisi halen devam etmektedir. Bu çevirinin diğer bir önemli yönü Fütuhat-ı Mekkiye'nin orijinal dilinden başka bir dile tam tercümesidir. Her ne kadar bu eserden çeşitli bölümler Batı dillerine çevirilmiş olsa da metnin tamamı hiçbir dile çevirilmemiştir.
== Ekberi Okul==
[[Varlık birliği|Vahdet-i Vücud]] öğretisinin baş sözcüsü olmakla birlikte kendisinden sonra Vahdet-i Vücud görüşünü benimseyen sufiler için Muhyiddin İbn Arabi'nin lakaplarından olan Şeyh-i Ekber'e atıfla ''Ekberi'' sıfatı kullanılmıştır. Her ne kadar varlığın bir olduğunu kabul etmiş olsalar da Ekberi sufiler kimi görüşlerinde farklılıklar sergilemişlerdir. Örneğin Abdülkerim el-Cili ve Sadreddin Konevi her ikisi de Ekberi olmakla birlikte özgün görüşleri de olan ve başlı başına bir sufi metafiziği ve felsefesine sahip olan düşünürlerdir. <ref>Prof.Dr. Mustafa Tahralı, Muhyiddin İbn Arabî ve Türkiye'ye Tesirleri, Endülüs'ten İspanya'ya (TDV, İst. 1996)</ref>
Bazı önemli ekberi sufiler şunlardır:
# [[İbn Sevdekin]] (ö.646/1248)
# [[Sadreddin Konevi]] (1210-1274)
# [[Afifüddin Tilimsânî]] (ö.690/1291)
# [[Fahreddin Iraki]] (1213-1289)
# [[Aziz Nesefi]] (v.1300?)
Satır 23 ⟶ 45:
# [[Abdülkerim el-Cili]] (1366-1424)
# [[Şah Nimetullah Veli]] (1330–1431)
# [[Molla Câmî|Abdurrahman Cami]] (1414-1492)
# [[Abulvehhab Şarani]] (1493-1565)
# [[Abdülaziz Debbağ]] (v.1717)
Satır 90 ⟶ 112:
==Dış Bağlantılar==
===
* [http://ismaili.net/mirrors/Ikhwan_05/h004.html#H004SECT6 Sufism and Akbarian Tradition]
Satır 120 ⟶ 142:
* [[Fusus'ül Hikem]]
* [[Fütuhat-ı Mekkiyye]]
== Dipnotlar ==
{{Reflist}}
== Kaynaklar ==
* Prof.Dr. Mustafa Tahralı, Muhyiddin İbn Arabî ve Türkiye'ye Tesirleri, Endülüs'ten İspanya'ya (TDV, İst. 1996)
* William C. Chittick, Hayal Alemleri, İbn Arabî ve Dinlerin Çeşitliliği Meselesi, çev. Meh-met Demirkaya, Kaknüs Yay., İstanbul 1999
* [http://www.ibnarabisociety.org/articles/diffusion.html Michel Chodkiewicz, The Diffusion of Ibn 'Arabi's Doctrine]
* [http://en.wikipedia.org/wiki/Al_Akbariyya_(Sufi_school) Al Akbariyya (Sufi school)]
* [http://www.ibnarabisociety.org/index.html The Muhyiddin Ibn Arabi Society]
* [http://www.ibnularabi.com/aka01.htm Akademik Yazılar]
[[Kategori:İkiliksizlik]]
| |||