Çin Halk Cumhuriyeti'nin Tibet'i ilhakı

Tibet'in Çin Halk Cumhuriyeti tarafından ilhakı
	Soğuk Savaş
	; Lhasa'nın içine yürüyen Çin Halk Kurtuluş Ordusu
Tarih	6 Ekim 1950 – 23 Mayıs 1951
Bölge	Tibet
Sonuç	1951'de imzalanan On Yedi Noktalı Anlaşma
Taraflar
Tibet	Çin
Komutanlar ve liderler
Ngawang Sungrab Thutob; Ngapoi Ngawang Jigme (esir) ; Lhalu Tsewang Dorje	Mao Zedong; Liu Bocheng; Zhang Guohua; Fan Ming
Çatışan birlikler
Tibet Ordusu	Çin Halk Kurtuluş Ordusu

Çin Halk Cumhuriyeti'nin Tibet'i ilhakı, Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) devletinin Tibet bölgesi üzerindeki kontrolü kazandığı süreçtir. Bu süreç, Çin Hükûmeti tarafından "Tibet'in barışçıl kurtuluşu"^{[dipnot 1]}^[6]^[7]^[8], Sürgündeki Tibet Hükümeti tarafından ise "Tibet'in Çin tarafından istilası"^[9]^[10] olarak anılır. Tibet Hükûmeti'nin uluslararası tanınma kazanma girişimleri, kendi ordusunu modernleştirme çabaları, ÇHC Hükûmeti ile müzakerelerde bulunması ve Ekim 1950'de Batı Kham'a bağlı Qamdo bölgesinde bir askeri çatışmaya katılmasından sonra Tibet Hükûmeti, Ekim 1951'de Çin baskısı altında On Yedi Noktalı Anlaşma'yı en sonunda kabul etti.^[11]^[12] Tibet'in Çin'e dahil edilme süreci, bazı Batılı gözlemciler tarafından bir ilhak olarak görülür.^[13]^[14] Çin otoritesine yeni girmiş Tibet'te Tibet Hükûmeti ve Tibet'in toplumsal yapıları başlangıçta muhafaza edildi, ancak 1959 Tibet isyanının sonucu olarak 14. Dalay Lama Tenzin Gyatso sürgüne kaçtı ve Tibet'in hükûmeti ve toplumsal yapıları çözüldü.^[15]

Dipnot değiştir

^ Çince: 西藏和平解放; pinyin: Xīzàng hépíng jiěfàng

Kaynakça değiştir

Literatür değiştir

Feigon, Lee (1996). Demystifying Tibet: Unlocking the Secrets of the Land of Snows. Ivan R. Dee Inc. ISBN 1-56663-089-4.
Goldstein, Melvyn C. (1997). The Snow Lion and the Dragon: China, Tibet, and the Dalai Lama. University of California Press. ISBN 0-520-21254-1.
Laird, Thomas (2006). The Story of Tibet: Conversations with the Dalai Lama. Grove Press. ISBN 0-8021-1827-5.
Shakya, Tsering (1999). The Dragon In The Land Of Snows. Columbia University Press. ISBN 0-231-11814-7.

Kaynakça değiştir

^ Mackerras, Colin. Yorke, Amanda (1991). The Cambridge Handbook of Contemporary China (İngilizce). Cambridge University Press. s. 100. ISBN 0-521-38755-8.
^ Goldstein, Melvyn C. (1989). A history of modern Tibet, 1913-1951 : the demise of the Lamaist state. Berkeley: University of California Press. s. 639. ISBN 9780520075900.
^ 14üncü Dalai Lama (1990). Freedom in Exile: The Autobiography of the Dalai Lama (İngilizce). Londra: Little, Brown and Co. ISBN 0-349-10462-X.
^ Laird 2006 s. 301.
^ Shakya 1999, s. 43
^ "Peaceful Liberation of Tibet" (İngilizce). Xinhua Haber Ajansı. 22 Mayıs 2001. 11 Temmuz 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2020.
^ Dawa Norbu (2001). China's Tibet Policy. Psychology Press. ss. 300-301. ISBN 978-0-7007-0474-3.
^ Goldstein, Melvyn C. (1989). A history of modern Tibet, 1913-1951 : the demise of the Lamaist state. Berkeley: University of California Press. ss. 679, 740. ISBN 9780520075900.
^ "China could not succeed in destroying Buddhism in Tibet: Sangay". Merkez Tibet Yönetimi. 25 Mayıs 2017. 21 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2020.
^ Siling, Luo (14 Ağustos 2016). "A Writer's Quest to Unearth the Roots of Tibet's Unrest". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 27 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2020.
^ Anne-Marie Blondeau; Katia Buffetrille (2008). Authenticating Tibet: Answers to China's 100 Questions. University of California Press. s. 61. ISBN 978-0-520-24464-1. 23 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2020. It was evident that the Chinese were not prepared to accept any compromises and that the Tibetans were compelled, under the threat of immediate armed invasion, to sign the Chinese proposal.
^ Tsepon Wangchuk Deden Shakabpa (Ekim 2009). One Hundred Thousand Moons: An Advanced Political History of Tibet. BRILL. ss. 953, 955. ISBN 978-90-04-17732-1.
^ Matthew Wills (23 Mayıs 2016). "Tibet and China 65 Years Later: Tibet was annexed by the Chinese 65 years ago. The struggle for Tibetan independence has continued ever since". JSTOR Daily. 1 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2020.
^ "Tibet Through Chinese Eyes", The Atlantic, 1999, 19 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 4 Mayıs 2020, In Western opinion, the "Tibet question" is settled: Tibet should not be part of China; before being forcibly annexed, in 1951, it was an independent country.
^ Goldstein 1997 s.54,55. Feigon 1996 s.160,161. Shakya 1999 s. 208, 240, 241. (tüm kaynaklarda: "fled Tibet", "repudiated agreement", "dissolved local government").

Çin tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Tibet ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[6] Çince: 西藏和平解放; pinyin: Xīzàng hépíng jiěfàng

[Mac-1] Mackerras, Colin. Yorke, Amanda (1991). The Cambridge Handbook of Contemporary China (İngilizce). Cambridge University Press. s. 100. ISBN 0-521-38755-8.

[Goldstein_1991_639-2] Goldstein, Melvyn C. (1989). A history of modern Tibet, 1913-1951 : the demise of the Lamaist state. Berkeley: University of California Press. s. 639. ISBN 9780520075900.

[3] 14üncü Dalai Lama (1990). Freedom in Exile: The Autobiography of the Dalai Lama (İngilizce). Londra: Little, Brown and Co. ISBN 0-349-10462-X.

[Laird301-4] Laird 2006 s. 301.

[shakya43-5] Shakya 1999, s. 43

[7] "Peaceful Liberation of Tibet" (İngilizce). Xinhua Haber Ajansı. 22 Mayıs 2001. 11 Temmuz 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2020.

[Norbu2001-8] Dawa Norbu (2001). China's Tibet Policy. Psychology Press. ss. 300-301. ISBN 978-0-7007-0474-3.

[Goldstein_1989-9] Goldstein, Melvyn C. (1989). A history of modern Tibet, 1913-1951 : the demise of the Lamaist state. Berkeley: University of California Press. ss. 679, 740. ISBN 9780520075900.

[10] "China could not succeed in destroying Buddhism in Tibet: Sangay". Merkez Tibet Yönetimi. 25 Mayıs 2017. 21 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2020.

[11] Siling, Luo (14 Ağustos 2016). "A Writer's Quest to Unearth the Roots of Tibet's Unrest". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 27 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2020.

[12] Anne-Marie Blondeau; Katia Buffetrille (2008). Authenticating Tibet: Answers to China's 100 Questions. University of California Press. s. 61. ISBN 978-0-520-24464-1. 23 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2020. It was evident that the Chinese were not prepared to accept any compromises and that the Tibetans were compelled, under the threat of immediate armed invasion, to sign the Chinese proposal.

[13] Tsepon Wangchuk Deden Shakabpa (Ekim 2009). One Hundred Thousand Moons: An Advanced Political History of Tibet. BRILL. ss. 953, 955. ISBN 978-90-04-17732-1.

[14] Matthew Wills (23 Mayıs 2016). "Tibet and China 65 Years Later: Tibet was annexed by the Chinese 65 years ago. The struggle for Tibetan independence has continued ever since". JSTOR Daily. 1 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2020.

[15] "Tibet Through Chinese Eyes", The Atlantic, 1999, 19 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 4 Mayıs 2020, In Western opinion, the "Tibet question" is settled: Tibet should not be part of China; before being forcibly annexed, in 1951, it was an independent country.

[otomatiksonuç-16] Goldstein 1997 s.54,55. Feigon 1996 s.160,161. Shakya 1999 s. 208, 240, 241. (tüm kaynaklarda: "fled Tibet", "repudiated agreement", "dissolved local government").

[dipnot 1]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]