Ziyâd bin Ebih
Ziyâd bin Ebih' (622 - 673), Emevîler dönemi devlet adamı.
| Ziyâd bin Ebih | |
|---|---|
| |
| "Ziyad ibn Ebi Süfyan" adına basılan Sasani tarzı gümüş dirhem | |
| Basra Emevi valisi | |
| Görev süresi Haziran/Temmuz 665 - 670 | |
| Hükümdar | I. Muâviye |
| Yerine geldiği | Al-Harith ibn Abd Allah al-Azdi[a] |
| Irak Emevi valisi | |
| Görev süresi 670-673 | |
| Hükümdar | I. Muâviye |
| Yerine geldiği | Makam kuruldu |
| Yerine gelen | Abdallah ibn Khalid ibn Asid (Kufe) Samura ibn Jundab (Basra) |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 622 |
| Ölüm | 23 Ağustos 673 al-Thawiyya (Kufe yakınları) |
| Evlilik(ler) |
|
| İlişkiler | Sumayya (anne) |
| Çocuk(lar) |
|
Taif'te bulunan Benî Sakif kabilesinin nüfuzlu bir ailesi olan Ebu Bekre'ye mensuptur. 622 yılında bu şehirde köle bir baba ve Sümeyye isimli cariye bir anneden dünyaya geldi. Daha on dört yaşındayken, 635 yılında Irak fetihlerine katıldı. Okuma yazma bildiği için Basra'da bulunan ordunun ganimet taksimini yapmıştır. Halife Ömer tarafından yetenekleri görülünce Basra valisi Mugire bin Şu'be'nin katiplik görevine getirildi. Vali yerinde bulunmadığı zamanlarda da Basra valiliğine vekalet ediyordu. Daha sonraki valiler Ebu Musa el-Eş'ari ve Abdullah bin Âmir zamanında da bu görevine devam etti.
Halife Ali döneminde de Basra bürokrasisinde görev almaya devam etti. Muaviye'nin Basra üzerine gönderdiği birlikleri yendi. 659 yılında Ali tarafından Fars bölgesine vali olarak atandı. Buradaki siyasi karışıklıkları gidererek isyanları bastırdı. Yeteneklerini gören I. Muâviye, ona kendisine hizmet etmesi için davette bulundu. Fakat olumsuz cevap aldı. İran'da İstahr'da çekildiği kalesinde Muaviye'ye karşı direnişini sürdürdü.[4] Ali'nin öldürülmesinden sonra Muâviye bu davetini tehdide çevirdi. Muaviye, Basra valisisi Busr'a Ziyad emrine girmezse bu şehirde bulunan üç oğlunu da öldürmesi emrini vermiştir. Halife Ali'nin oğlu Hasan halifelikten feragat edince Ziyad da tavır değiştirerek Muaviye'nin hizmetine girdi. Bunda Muaviye'nin Ziyad'la baba bir kardeş olduklarını şahitlendirmesi etkili olmuştur.
665 yılında Basra valisi oldu. 670 yılında Kufe şehri de kendisine bağlanınca Irak genel valisi oldu. Muaviye iktidarına karşı gelen Basra ahalisine özellikle Hariciler'e sert yaptırımlarda bulundu. Irak'ta aşayişi sağlayarak imar faaliyetlerinde bulundu.
671 yılında Irak valiliğine bağlı olan Horasan'a yöneldi. Merv şehrini askeri üs haline getirerek şehirde Arap hakimiyetinin güçlenmesini sağladı.
Dört Arap dahisinden birisi olan Ziyad 673 yılında öldü. Oğlu Ubeydullah da yetenekli bitr kumandan ve devlet adamıydı. Adını alan Ziyâdîler hanedanı Yemen'i iki asır yönetmiştir.
Notlar
değiştirKaynaklar
değiştir- Özel
- ^ Morony 1987, s. 76.
- ^ Howard 1990, s. 33, note 153.
- ^ Morony 1976, s. 57.
- ^ Julius Wellhausen, Arap Devleti ve Sükutu, s.67
- Genel
- Morony, Michael (1976). "The Effects of the Muslim Conquest on the Persian Population of Iraq". Iran (İngilizce). Cilt 14. ss. 41-59. doi:10.2307/4300543. JSTOR 4300543.