Zehra Say
Fatma Zehra Say (1906-1990) Türk ressam ve resmî nikâhla evlenen ilk Türk kadınıdır. Atatürk Türkiye'sinin öncü kadınlarındandı.[1] Ressam olarak doğa, çiçekler ve meyveli resimleriyle bilinir. Onun büyük doğa sevgisini yansıtan İstanbul tabloları, şehri farklı bir ışıkta gösterir. Resimleri gerçekçi doğa yorumu olarak bilinir. Ressam Emel Say'ın annesi ve piyanist Fazıl Say'ın babası Ahmet Say'ın yengesidir.
| Zehra Say | |
|---|---|
| Doğum | 18 Şubat 1906 |
| Ölüm | 16 Aralık 1990 (84) İstanbul, Türkiye |
| Uyruk | Türk |
Hayatı değiştir
Zehra Hanım 1906 yılında Ankara'da, Fatma Zehra adıyla doğdu.[2] 1925 Yılında, İzmir Öğretmen Okulu'ndan mezun oldu. Mezun olduktan sonra, 18 Şubat 1926'da Matematik öğretmeni Fuat Say ile evlendi. Bu ilk resmî nikâhlı evlilikle Zehra Hanım Cumhuriyetin ilk resmî evli Türk kadını oldu. İki çocukları olmuştur; Emel ve Arkan Say.
Evlendikten sonra eğitimine İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi'nde devam etti. Eğitim aldığı atölye, Namık İsmail'in akademideki Resim Bölümü idi ve oradan 1929'da mezun oldu. Bundan sonra resim öğretmeni oldu ve İstanbul Cağaloğlu Kız Lisesi'nde öğretmenlik yapmaya başladı, aynı zamanda Güzel Sanatlar Akademisi'nde Dekoratif Sanatlar Bölümünde eğitimine devam etti. 36 sene boyunca öğretmenlik yaptı. 1960 ve 1970 arası Amerika Birleşik Devletleri'nde çalışmalar yaparak ressamlığını sürdürdü.
İlk sergisini 1982 yılında İstanbul'da A Galeri'de açtı. Daha sonra arasında 10 kişisel sergi ve birçok karma sergilerin de bulunduğu sergileri oldu.[3]
Alzheimer hastalığı nedeniyle, son resmi Maui Adası'nı bitiremedi. Kızı Emel Say'dan resmi bitirmesini istedi. Emel ressam değildi ama tabloyu bitirdi ve sergiledi, bu sergide Gürdal Duyar tabloyu keşfedip Emel'i ressam olduğunu ikna etti ve böylece Zehra Say'ın kızı Emel de ressamlar dünyasına girdi.
Evliliği değiştir
18 Şubat 1926'da[6] 20 yaşındayken, kendisi gibi öğretmen olan matematik öğretmeni Fuat Say ile evlendi. Türk Medeni Kanunu bir gün önce, 17 Şubat 1926'da onaylanmıştı. Atatürk, yeni alfabeyi 1928'de sunduğundan, evlilik sertifikası eski Türkçe[7] yazılmıştır. Tanıklar arasında Bolu Mebusu Tunalı Hilmi Bey ve Erzurum Mebusu Mahmut Bey vardı. Bu evlilik ilk resmi nikahlı evlilik olarak Türkiye Cumhuriyeti tarihine geçti.[8][9]
İzmir Enternasyonal Fuarı Fuar Evlendirme Dairesi girişinde evliliği simgeleyen “Çifte Kumrular” heykeli 2002'de İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından Türkiye’nin ilk resmi nikahlı kadını olan Zehra Say ile eşi Fuat Say anısına dikilmiştir. Beyaz mermer kaide üzerine bronz dökümden yapılan heykel iç içe geçmiş alyanstan oluşmaktadır. Heykel İzmir doğumlu heykeltıraş Bihrat Mavitan tarafından tasarlanmıştır.
Resim değiştir
Doğal bir bakış açısıyla İstanbul tasvirleriyle tanınır. Manzara ve ölü doğa resimleri yapardı.[10] Resimleri gerçekçi doğa yorumu olarak nitelenir.
Takdirler değiştir
Dönemin Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanı Avni Akyol’dan "Türk sanatına 50 yıl hizmet verdiği için" onur plaketi almıştır.[11]
Tarık Akan'ın 2016 tarihli belgeseli, Atatürk'ün Alev Çiçekleri, kadınlara ilişkin Cumhuriyetin kuruluşundaki reformları anlatır. Belgesel Zehra Say, Sabiha Gökçen, Muazzez İlmiye Çığ, Nüzhet Gökdoğan, Jale İnan, Halet Çambe ve Afet İnan'ın hikâyelerini, Cumhuriyetin ilk dönemlerinde takip eder.[12]
Sergiler değiştir
Kişisel değiştir
- A Galeri, İstanbul (1982)
- Moda Deniz Kulübü Sanat Galerisi (Şubat 1985 2)[13][14][15]
- Sevgi ve doğa, Tanak Sanat Galerisi (Aralık 1989)[16]
Karma değiştir
- Yaratıcı Türk Kadınından Esintiler, Atatürk Kültür Merkezi (8 - 11 Nisan 1987)[17]
- 20. Yüzyılında İlk Yarısında Türk Kadın Ressamlarından, Yıldız Üniversitesi Yüksel Sabancı Sanat Merkezi (Nisan, 21 1992)[18]
Kaynakça değiştir
- ^ "Resmî nikâhla evlenen ilk Türk kadını Zehra Say". Cumhuriyet. 14 Haziran 1987. s. 6. 6 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2018.
See:Talk:Zehra Say
- ^ Cikar, Jutta (1 Ocak 2004). Türkischer Biographischer Index [Turkish Biographical Index]. Walter de Gruyter. s. 884. ISBN 3110965771.9783110965773
- ^ "Minyatürde Gemiler" (PDF). 1991. 20 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Nisan 2018.
- ^ "Yüzyıl başlarında 21 kadın ressam" (PDF). 21 Nisan 1992. s. 11. 001508121006. 6 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.
- ^ "Resmi nikâh öncüsü". Milliyet. 22 Mayıs 1990. s. 1. 13 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2018.
- ^ Özdil, Yılmaz (2 Mart 2016). "90 yıllık enkaz öyle mi?". Sözcü. 6 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.
- ^ Menteşoğlu, Behman (Ekim 2016). "Evet mi? Hayır mı?, Evlilik zor, bekârlık hoş zanaat!". Este Magazin, 6. Academy Istanbul Education and Culture Foundation. s. 53. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2018.
- ^ Aydoğan, Tolga (2017). "Türkiye'deki İlk Resmi Nikah". 6 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.
- ^ Uysal, Erhan (2 Ağustos 2017). "Cumhuriyet tarihimizde ilk resmi nikâh". Kocaeli. Barış. 6 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.
- ^ "Zehra Say". Alta Sanat. 2016. 13 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2018.
- ^ Baki Sarısakal. TÜRKİYE CUMHURİYETİ'NDE İLK RESMİ NİKÂH (PDF). 25 Ekim 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.
- ^ "Atatürk'ün Alev Çiçekleri". Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı. 14 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2018.
- ^ "UMİT1 Avustralyalı Naıf Ressam ZEHRA SAY Retnnetfctif S Ocak 2 Sutot 1985 MODA Dentz Kulubu Galens". Cumhuriyet. 9 Ocak 1985. s. 5. 13 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2018.
- ^ "ZEHRA Say'ın Moda Deniz Kulübü'ndeki..." Cumhuriyet. 21 Ocak 1985. s. 4. 13 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2018.
- ^ "Moda Deniz Kulübü Sanat Galerisi". 29 Ocak 2013. 13 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2018.
- ^ "Sevgi ve doğa". Tempo, 52. İstanbul. 24 Aralık 1989. s. 76.
|access-date=requires|url=(help)"Sevgi ve doğa". Tempo, 52. İstanbul. 24 Aralık 1989. s. 76. - ^ GÜVENER 2015, s. 259.
- ^ GÜVENER 2015, s. 271.
Ek okumalar değiştir
- GÜVENER, Yeşim (2015). EREN EYÜBOĞLU’NUN SANATI (MSc). İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi. 13 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2018.