Yağnupça, Yağnuplar tarafından Tacikistan'ın batısında Yağnup Vadisi ve çevresinde konuşulan Hint-Avrupa dil ailesinin İran dilleri grubunda bulunan Doğu İran koluna bağlı bir dildir. M.Ö. 1000 ile M.S. 1000 yılları arasında bölgede konuşulan Soğdcanın doğrudan kalıntısı olduğu düşünülmektedir. Buna bağlı olarak akademik kaynaklarda Neo-Sogdian (Yeni Soğdca) olarak da adlandırılmaktadır.[1] Ergatif özelliğe sahip İran dillerinden biridir.[2]

Yağnupça
yaɣnobī́ zivók, йағнобӣ зивок
Ana dili olanlarTacikistan ve Orta Asya
Dil ailesi
Yazı sistemiKiril alfabesi
Dil kodları
ISO 639-2yai
ISO 639-3yagn1238

Günümüzde 12.500 konuşanı olduğu düşünülen Yağnupça, Yağnup Vadisi boyunca Zaferabad, Zumend, Kuktepa, Duşanbe şehirleri ve çevre yerlerde yaşayan Yağnup topluluğu tarafından konuşulmaktadır.

Temel doğu ve batı olmak üzere olarak iki ana lehçesi bulunmaktadır. Lehçeler arasındaki temel ayırım fonetik farklılıktır. Bu fonetik ayırım, lehçeler arası t-s ve ay-e ayırımları olarak ortaya çıkmaktadır. Örneğin Soğdcadan alınan gün anlamına gelen 'mēθ' sözcüğü batı lehçesinde 'met' doğu lehçesinde 'mes', üç anlamına gelen 'θr' batıda 'tira', doğuda lehçesinde 'saráy' olarak telaffuz edilmektedir. Diğer yandan batı lehçesindeki 'ay' doğuda 'e' olmaktadır. Ot anlamına gelen Soğdcadan alınan 'wiş' sözcüğü batı diyalektinde 'wayş', doğu diyaletkinde 'weş' olarak telaffuz edilmektedir.

Sayılar

değiştir
Doğu Yağnupça Batı Yağnupça Tacikce
1 ī ī yek, yeg, ye
2 [3] du
3 seráy tiráy se, say
4 tefór tıfór, tıfór çor
5 panc panc panj
6 uxş uxş şiş, şeş
7 hewt eft heft
8 eşt eşt heşt
9 new new nuh
10 des des deh
11 des i des i yozdeh
12 des dı des dı duwazdeh
13 des seráy des tiráy senzdeh
14 des tefór des tufór / tifór çordeh
15 des panc des panc ponzdeh
16 des uxş des uxş şonzdeh
17 des hewt des eft habdeh
18 des heşt des eşt hejdeh
19 des new des new nuzdeh
20 vīst vīst bīst[4]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Bielmeier. R. Yaghnobi in Encyclopedia Iranica". 5 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2022. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2022. 
  3. ^ Ronald Emmerick, Iranian, in Indo-European Numerals (1992, →ISBN, edited by Jadranka Gvozdanovic), page 312
  4. ^ Ronald Emmerick, Iranian, in Indo-European Numerals (1992, →ISBN, edited by Jadranka Gvozdanovic), page 312.