Yağlevend oymağı
Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Mart 2018) |
Yağlevend oymağı (Azerice: Yağləvənd oymağı), Cevanşir boy birliğine katılmış olan Şiî ve Alevî / Câferî Türkmen bir oymaktır.[1]
Kökenleri değiştir
Kökenleri Kara Tatarlara bağlıdır. Kara Tatarların Caungar boyu günümüz Türkiye Cumhuriyeti'nin Çorum, Amasya,Tokat illerinde ve o diyârın civarlarında iskan edilmişlerdi. Eskişehir-Ankara ve Bolu arasında yaşayan Tatar Türkleri ve Türkleşmiş müslüman Moğollardan oluşan topluluğa Selçuklu ve Osmanlı Döneminde "Karatatar Türkmenleri" de denilmekteydi.
1402 Ankara Savaşı'nda Osmanlı Ordusundaki, Menteşeoğulları, Germiyanoğulları, Saruhanoğulları Beyleri ve kuvvetleri ile birlikte saf değiştirerek Timur'un kazanmasında etkili oldular. Türkler onları "Yağı Levent", "Mürted" olarak adlandırdılar. Diğer taraftan Timur, bu muharebede ordusuna katılan Tatarlar’ı mükâfatlandırmak yerine Karabağ’a göç ettirip Araz’ın ötesindeki topraklara yerleştirdi.
Azerbaycan'da değiştir
Karabağ'da, Otuz iki oymaktan meydana geldiği için Otuzikili diye anılan büyük bir topluluğun içinde bulunan Cevanşir aşiretinin bir bölümü, Osmanlıların bölgeyi fethinden sonra, yeni hakimlerin hizmetine girmişti. Bu esnada Cevanşir aşiretinin başında Hüseyin Mirza bey bulunuyordu. O, Azerbaycan'ın Safeviler tarafından ele geçirilmesi esnasında beyliğini muhafaza etmekle beraber bir müddet sonra kardeşi ile giriştiği mücadelede maktul düştü.
XVIII. yüzyılda Gence-Karbağ bölgesindeki Cevanşir aşireti, Yağlevend, Mefruzlu, İbadi, Sofulu, Dedeli, Gecegözlü, Seyyid Ahmedli, Behmenli Sarıcalı, Karaburunlu, Namlı, Seyyid Mahmudlu, Molla Fazıllı, Demirli, Tamatlı, Karıbend, Sabir, Köymehmed, Şeyhbabalı ve Göçerli adlarını taşıyan oymaklara bölünmüştü.
Osmanlı-İran arasında sürekli el değiştiren Karabağ, Nadir Şah tarafından (1735) Osmanlılardan geri alınmıştır. Fakat Karabağ’daki Kacar Türkmenleri’nin Reisi Uğurlu Han, Nadir Şah’a boyun eğmediğinden dolayı cevanşirler Horasan’a sürülmüştür.
Yağlevendliler, 1707’de Zeynel Han’in başkanlığında idi.
1527’de beş şubeye bölünmüştü. Bunlardan ilki 48 hane olup Arasbar’in Hanarhı köyünde sakindi.[1]
Yağlevendliler, 1822-1850-ci iller arası sınır muhafızları idiler.
Günümüzde Azerbaycan’in Fizuli ilçesine bağlı Aşağı Yağlevend ve Yuharı Yağlevend köylerinde yaşamaktadırlar.
Nüfus değiştir
| Yıl | Hane |
|---|---|
| 1823 | 110.[2] |
| 1827 | 65 |
| 1830 | 56 |
| 1831 | 75 |
| 1832 | 57 |
| 1833 | 57 |
| 1842 | 78 |
| 1849 | 104 |
| 1863 | 117 |
| 1873 | 130 |
| 1886 | 162 |
Afganistan'da değiştir
Nadir Şah tarafından Cevanşirler Horasan taraflarına gönderilmişti. 18. asrın ortalarında Afşar Türkmen Şahı olan Nadir Şah Afşar’ın ordusunda komutanlık yapmış olan Ahmet Han Abdali önderliğinde Afganistan Devleti kuruldu. Ahmet Han Cevanşirlerin bir bölümünü Kabile göç ettirdi.
Milli kimliğini muhafaza edebilen az sayıdaki Cevanşirler Azerice konuşuyor ve başkent Kabil‘de yaşıyorlar. Nüfusları hakkında verilen bilgiler ise birbirini tutmamaktadır. Kabil’in büyük bir mahallesi de Çandol ve Muradhani adını taşır.
Edebiyyat değiştir
- Çingizoğlu, Enver. Yağlevendliler, Baku, "Mütercim", 2016, 356 s.