V. Levan Dadiani
V. Levan Dadiani (Gürcüce: ლევან V დადიანი; 1793 - 30 Temmuz 1846), 1804'ten 1846'daki ölümüne Megrelya'nın prensliğini yapmıştır. Dadiani hanedanından gelen Levan, Grigol Dadiani'nin oğludur. Babası Grigol Dadiani'nin ölümünden sonra tahta geçmiştir. 1804-1811 yılları arasında yaşı küçük olduğu için annesi Nino Megrelya'yı yönetmiştir. Levan Dadiani hükûmet işlerine pek ilgi göstermemiş ve 1840 yılında oğlu David Dadiani'nin tahta geçmesi için istifa etmiştir. Bununla beraber ölümüne kadar Megrelya Prensi unvanına sahip olmuştur.
İlk yılları ve hükümdarlığı değiştir
Levan Dadiani, Megrelya Prensi Grigol Dadiani'nin en büyük oğludur. Grigol'un eşi ise Kartli-Kaheti Krallığı'nın son kralı olan XII. Giorgi'nin kızı Nino'dur. Grigol, Megrelya Prensliği'ni Rus İmparatorluğu'na bağladıktan birkaç ay sonra, Ekim 1804'te öldü. Rus hükûmeti, Levan Dadiani'nin Grigol Dadiani'nin halefisi olduğunu doğruladı. Grigol, 1802'de Megrelya'daki güç mücadelesinde Abhazların verdiği desteğe karşılık oğlunu fahri rehin olarak Abhazya'da ikamet eden Keleş Ahmed-Bey Çaçba'ya teslim etmişti.[1] Rus ordusu, Rus monarşisine bağımlılık yemini eden Levan'ı serbest bıraktı ve Abhazya'dan Megrelya'ya geri getirdi. Levan bu vesileyle tümgeneralliğe terfi etti ve 1. Sınıf Saint Anna Nişanı'nın sahibi oldu. Levan'ın tahta çıkışına amcası Manuçar Dadiani tarafından karşı çıktı, ancak güç mücadelesini Levan'ın annesi Nino ve Chqondidi başpiskoposu tarafından desteklenen Levan Dadiani kazandı.[2]
Askerliği değiştir
Levan o dönemde reşit olmadığından, annesinin başkanlığında ettiği naiplik konseyi kuruldu. Konseyde ortaya çıkan gerilimlerden sonra Prenses Nino hükûmetten ayrıldı ve Levan 1811'de tam iktidar yetkilerini devraldı. Levan Megrelya'daki Rus çıkarlarını savundu ve Rusların düzenlediği seferlerinde Megrel kuvvetlerinin başında yer aldı. [2] 1809 yılında Osmanlı İmparatorluğu'na karşı yapılan savaşta Poti'nin başarılı bir şekilde kuşatılmasını sağladı. Sonraki yıllarda, Megrelya'nın üzerinde yüzyıllardır hak iddia eden İmereti Krallığı ve Osmanlı'nın elindeki Çıldır Eyaleti'nin fethinde Ruslara yardım etti. Savaşlardaki başarılarına istinaden 2. Sınıf Aziz Vladimir Nişanı kazandı.[3]
Levan ayrıca Rus nüfusunun Abhazya'ya yayılmasında etkili oldu ve Prens Sefer Ali-Bey Şervaşidze'yi destekledi. 1813'te Megrelya ve Abhazya arasındaki bir sınır bölgesi olan Samurzakano'nun kontrolünü ele geçirdi. 1818 ve 1824'te Abhazya'nın iç kısımlarına sefer düzenledi. 1819 ve 1820'de Dadiani, Imereti ve Guria'daki isyancılarla savaşan Rus kuvvetlerine katıldı. Levan'ın Rus ordusunda subay olan küçük kardeşi Giorgi, isyancılarla işbirliği yaptı. Bunun üzerine Levan, kardeşini Rus yetkililere teslim etti. [1] Ağustos 1829'daki Rus-Türk Savaşı sırasında, Tümgeneral Karl Hesse yönetiminde görev yapan Dadiani ve Megreller, Türklerin mağlup olmasında etkin rol oynadılar. Levan Dadiani, 1820'de korgeneral rütbesine terfi etti ve 1830'da Saint Alexander Nevsky Nişanı'nın sahibi oldu.[3]
Megrelya değiştir
Levan Dadiani'nin otokratik bir liderdi. Hayatını avcılığa adamış olan Levan, devlet işlerine çok az ilgi duyuyordu. Onun döneminde, devlet işleriyle 1834'teki ölümüne kadar Didi-Niko Dadiani ilgilenmiştir.[3] Bununla beraber, 1830'da Martvili Manastırı'nda bir okulun kurulmasına yardımcı olmuştur.
Levan, Mısır'a kereste satarak zenginleşmeyi, zenginleştikten sonra da Megrelya'nın başkenti Zugdidi'yi "Grigoriopolis" adlı modern bir şehre dönüştürmeyi hayal ediyordu.[1] Levan, 1837'de Çar I. Nikolay'a bu isteğini bir dilekçeyle bildirdi. Eylül 1837'de I. Nikolay Zugdidi'nin adının Grigoriopolis olabileceğini, ama bölgeye şehir statüsü vermeyi kabul etmediğini açıkladı.[4]
Niko Dadiani'nin 1834'teki ölümüyle beraber Levan, devlet işleriyle ilgilenmesi için Tiflis'te eğitim gören en büyük oğlu Davit'i Megrelya'ya çağırdı. Bununla beraber, Davit'in reform çabaları yerel halk ve hatta babası tarafından hoş karşılanmadı.[5] Hayal kırıklığına uğrayan Davit Tiflis'e döndü. Levan Dadiani, ülkenin siyasi gidişatı ve kötüleşen sağlık problemleri nedeniyle 11 Mayıs 1840'ta oğlu Davit'in tahta geçmesi için istifa etti. Altı yıl sonra Zugdidi'de öldü ve Martvili Manastırı'na gömüldü.[3]
Notlar değiştir
- ^ a b c Rayfield 2012.
- ^ a b Gvosdev 2000.
- ^ a b c d Grebelsky, Dumin & Lapin 1993.
- ^ Berzhe 1884.
- ^ "David Dadiani". Dadiani Dynasty. Smithsonian Institution in association with National Parliamentary Library of Georgia. 26 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2017.
Kaynakça değiştir
- Berzhe (1884). "Император Николай на Кавказе в 1837 году [Emperor Nicholas I in the Caucasus in 1837]" (PDF). Russkaya Starina (Rusça). 43: 377-398. 13 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020.
- Дворянские роды Российской империи. Том 4: Князья Царства Грузинского [Noble families of the Russian Empire. Vol. 4: Princes of the Kingdom of Georgia] (Rusça). Vesti. 1993.
- Imperial policies and perspectives towards Georgia, 1760–1819. New York: Palgrave. 2000. ISBN 0312229909.
- Edge of Empires: A History of Georgia. Londra: Reaktion Books. 2012. ISBN 1780230303.
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen Grigol Dadiani |
Megrelya prensi 1804–1846 |
Sonra gelen Davit Dadiani |