Derebaşı, Pazar
Derebaşı, Rize ilinin Pazar ilçesine bağlı bir köydür.
| Derebaşı | |
|---|---|
 | |
 Rize'nin konumu | |
  Derebaşı Derebaşı'nın Rize'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Rize |
| İlçe | Pazar |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 252 m |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 417 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0464 |
| İl plaka kodu | 53 |
| Posta kodu | 53340 |
Tarihçe
değiştirDerebaşı köyünün eski adı Tzukita (წუკიტა) veya Tsukita (ცუკიტა) olarak bilinir.[3][4] Bu yer adı Türkçeye Sukita şeklinde girmiştir. Nitekim 1876 tarihli Trabzon vilyati salnamesi ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Sukita (سوقیطە) olarak geçer.[5][6]
Tsukita veya Tzukita köyünün bulunduğu Lazeti bölgesi, Antik Çağ'da Kolheti Krallığı'nın sınırları içinde bulunuyordu. Osmanlılar, Trabzon İmparatorluğu'nu 1461'de ortadan kaldırdıktan sonra, 1547 yılında bu bölgeyi de tamamen ele geçirmiştir.[7] Bu yerleşim, 1876 tarihli Trabzon Vilayeti salnamesine göre, Trabzon Vilayeti'nin Lazistan sancağının Atina kazasına bağlıydı. Nüfusu 40 hanede yaşayan 125 kişiden oluşuyordu. Ancak bu sayının sadece erkek nüfusundan ibaret olması ihtimali de vardır. Köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 48 koyun, 95 keçi, 35 inek, 11 öküz, 5 manda ve 5 at kaydedilmiştir.[8]
Nikolay Marr, 1910 yılında Lazistan bölgesineki araştırma gezisi sırasında köyün adını "Mtsukita" şeklinde yazmıştır. Bu tarihte Atina kazasında 69 köy bulunuyor ve bu köylerden 64'ünde Lazca konuşulduyordu. Mtsukita köyünü de Lazcanın konuşulduğu yerleşim yerleri arasında saymıştır.[9] Köy, Birinci Dünya Savaşı'nda Rusların eline geçmiş ve bir süre Rus idaresinde kalmıştır. Rus idaresi sırasında, 1917 yılında Lazistan bölgesinde araştırma gezisi yapan Gürcü dilbilimci İoseb Kipşidze'nin Tzukita (წუკიტა) şeklinde yazdığı köydeki 50 hanede 261 kişi yaşıyor ve nüfusun çoğunluğu Lazlardan oluşuyordu.[10]
Tsukita veya Tzukita köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde, "Sukita" adıyla Rize vilayetinin Atina kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[11] 1935 genel nüfus sayımında Artvin ve Rize vilayetlerinin birleştirilmesiyle kurulmuş olan Çoruh vilayetinde aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 498 kişiden oluşuyordu.[12] Tzukita veya Sukita Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Drerebaşı olarak değiştirilmiştir.[13] 1965 genel nüfus sayımında Derebaşı köyünün nüfusu 944 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 342 kişi okuma yazma biliyordu.[14]
Köyde Seydioğlu Camisi olarak da bilinen, 1902 yılında yapılmış ve 1976 ve 1986 yıllarında onarımdan geçmiş bir cami bulunmaktadır.[15]
Coğrafya
değiştirKöy; Rize il merkezine 45 km, Pazar ilçe merkezine 8 km uzaklıktadır.[16]
Nüfus
değiştir| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2020 | 417[2] |
| 2019 | 411[2] |
| 2018 | 454[2] |
| 2017 | 370[2] |
| 2016 | 393[2] |
| 2015 | 377[2] |
| 2014 | 322[2] |
| 2013 | 402[2] |
| 2012 | 406[2] |
| 2011 | 424[2] |
| 2010 | 414[2] |
| 2009 | 424[2] |
| 2008 | 426[2] |
| 2007 | 444[2] |
| 2000 | 513[16] |
| 1990 | 1.131[16] |
| 1985 | 1.454[16] |
Kaynakça
değiştir- ^ "Derebasi, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 7 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o "Rize Pazar Derebaşı Nüfusu". Nufusune.com. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- ^ İrfan Aleksiva - İsmail Bucaklişi, Svacoxo - Laz Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2009, s. 125, ISBN 978-605-89094-0-3
- ^ İuri Siharulidze, Çaneti / Lazeti (ჭანეთი / ლაზეთი), 2 cilt, Batum, 1979, II. Cilt s. 7.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 372, ISBN 9789157871117.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 619.
- ^ ,,კოლხური (მეგრულ-ლაზური) ენა", (Hazırlayanlar) Rusudan Amirecibi-Mullen (editör), Nana Danelia, İnga Gundua, Tiflis, 2006, s. 22. ISBN 99940-61-43-7
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 371, ISBN 9789157871117.
- ^ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 72, ISBN 9786055753634.
- ^ İoseb Kipşidze, "Çaneti'de Yolculuk" (ჭანეთში მოგზაურება), მოამბე / Bulletin, I. Cilt, Tiflis 1937, s. 170.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 619.
- ^ 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 340.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 755". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2023.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 526.
- ^ Hüseyin Saraç. "Atina Kazası". academia.edu. 25 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2022.
- ^ a b c d "Derebaşı Köyü". YerelNet.org.tr. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.