Tokuz Ogdamdam

Tokuz Ogdamdam - Eski Türklerde tarihi bir soy veya boy adı ya da yer, yöre, bölge adı.

Adı

Eski Türkçedeki sayı anlamındaki «Tokuz» adlı söz Eski Tıva Türkçesinde «Toguz» günümüz Tıva Türkçesinde «Tos» olarak geçer ve anlam olarak 9 sayısını verir. Tokuz Ogdamdam, dokuz Ogdamdan anlamına gelir, Ogdamdam sözünün anlamı bulunamamıştır.

Yurdu

Tıva Cumhuriyetinin kuzey tarafında.

• Е-51 Tıva, даштың тип каан чери билдинмес.
• Е-70 Eleges IV veya İr-Hölden taş.
• Е-109 Öök-Orzaktan II.
• Е-110 Öök-Oorzak III.

Yenisey Yazısı

Енисей бижик

Е-51. Minusinsk Müzesindedir. Taş numarası № 36.

Latin transkripsiyonu:

1. är atïm kök tirig bän äsizim-ä qadašïm-ä äsiz-ä γulanim äbčim-ä adïrïltïm-a
2. elim qanïm äsizim-ä är ärdämi toquz oγdamdama järim äsiz-ä
3. jäti češma(?) äšiz-ä : ašim-ä äsiz-ä
4. uzγar(?) nä(?) altï är balbarm

Tıva Türkçesine çevirisi

1. эр адым Көк Тириг мен хайыраан төрелдерим, хайыраан оолдарым эшпимден адырылдым
2. элим хааным хайыраан эр эртеми Тогус Огдамдама черим харааданчыын
3. чеди češma (?) хайыраан : эжимни харааданчыын
4. Узгар нэ (?) алды эр балбалым

Tıvaca açıklamaları

• Бир дугаар одуругда äbčim-ä деп сөс «эшпимге» кылдыр очулдуртунар. Шаг-шаанда «эпши» деп сөс-биле херээжен кижини дорамчылавас турган. "Эшпи" деп сөстүң баък утказы "совет үеде" тыптып келген хевирлиг. Бо бижикте «эшпим» деп сөс «кадайым» дээн уткалыг сөс-түр!
• Ийи дугаар одуругда ärdämi деп сөстү очулдурбайн өжегээр артырган: «эрдеми» деп сөс-түр. "Эртем" деп сөстүң шаанда утказы база өске турган. Шаанда «эртемниг» деп сөстүң утказы болза: «ат-алдарлыг» азы «салым-чаянныг» болур турган.
• Үш дугаар одуругда češma деп сөстүң утказы билдинмес. Дараазында ašim-ä дээрге "эжимге" дээн сөс-түр! Мында "эжим" деп сөс-биле калган кижи база-ла кадайын айтып турар-дыр.
• Дөрт дугаар одуругда nä(?) деп сөстүң утакзы билдинмес.

Türkçe çevirisi

1. Erlik ismim Yeşil Diri'dir. Vay halime! Yakınlarım, oğullarım, eşimden ayrı kaldım.
2. Milletim, hükümdarım vay bana. Erlik bilgesi Dokuz Ogdamdama yörem, vay.
3. Yedi.. vah. Yoldaşlarım, vah.
4. Uzgar ne. Yendiğim altı cengaver balbalı

İlgili yayınlar

• И. В. Кормушин. Тюркские Енисейские эпитафии: грамматика, текстология. / И. В. Кормушин; (отв. ред. Д. М. Насилов); Ин-т языкознания РАН — М.:Наука, 2008. — 342 с. — ISBN 978-5-02-036260-4 (Rusça)