Tmogvi Kalesi

Tmogvi
Gürcüce: თმოგვი
	Tmogvi'nin kalıntılarının kuzeyden görünümü
Genel bilgiler
Durum	Harabe
Konum	Aspindza Belediyesi
Şehir	Samtshe-Cavaheti
Ülke	Gürcistan
Koordinatlar	41°23′40″K 43°18′53″D / 41.39444°K 43.31472°D
Tamamlanma	10. yüzyıl

Tmogvi Kalesi (Gürcüce: თმოგვის ციხე; Ermenice: Թմկաբերդ) Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde bulunan, Kura Nehri'nin sol tarafında kalan ve Vardzia mağara kentinin birkaç kilometre aşağısında konumlanmış bir harabe kaledir.

Tarihi değiştir

"Tmogvi" kelimesi Gürcücede "pagan rahip" anlamına gelen mogvi (მოგვი) veya "magus" kelimesinden türemiştir.^[1] Kaleden ilk olarak 9. yüzyıldan kalma kaynaklarda bahsedilmiştir.^[1] Cavaheti platosu ve Kura geçidi arasındaki eski ticaret yolunu, Kura Nehri'nin oluşturduğu vadi üzerinden kontrol eden bir savunma sistemi olarak inşa edildi. Cavaheti bölgesindeki çok önemli bir askeri kaleydi. O dönemde, bölgenin feodal beyleri Gürcü Bagrationi Hanedanı'ından geliyordu.

Komşu kasaba ve Tsunda Kalesi, MS 900 civarında yıkıldıktan sonra Tmogvi önem kazanmıştır. 11. yüzyılın başlarında, kale birleşik Gürcistan Krallığı'nın doğrudan kontrolü altına girmişti.

1073 yılında kale, kralın mirası olarak soylu Niania Kuabulisdze'ye verildi; onun soyundan gelenler yüzyıllarca kaleyi ellerinde tuttu, ta ki kale Toreli, Tmogveli, Şalikaşvili veya Cakeli gibi diğer büyük feodal ailelerin eline geçinceye kadar. 1088 yılında kale bir depremde yıkıldı. Orta Çağ'da yaşamış Gürcü yazar Sargis Tmogveli, Tmogvi'dendi. Osmanlı İmparatorluğu 1578 yılında kalenin kontrolünü ele geçirdi. 1829 yılında, Edirne Antlaşmasıyla beraber kale ve çevresindeki bölge Rus İmparatorluğu'na bırakıldı.

Tmogvi Kalesi'nin genel görünümü

Mimarisi değiştir

Tmogvi Kalesi, Kura nehrinin yukarısındaki bir dağın tepesine inşa edilmiştir. Dağdaki uçurumlar tarafından sunulan doğal savunmayı güçlendiren bir duvarla (150 metre uzunluğunda, 3 metre genişliğinde) birleşen ve çevrelenen kale, 3 tepelik alana yayılır. Her tepeye birkaç kule inşa edilmiştir. Gizli bir tünel, kuşatma sırasında bile kaledekilerin suya erişebilmesi için kaleyle nehri birleştirir. Kalenin batı kısmı daha iyi korunmaktadır. Kalenin içinde az sayıda bina vardır. Bazalt bir temel üzerine tüften yapılmış dörtgen yapının kilise olduğu varsayılmıştır. Surların dışında, batı tarafta, Aziz Ephrem kilisesi, 13. yüzyıldan kalma fresk parçalarıyla harap durumdadır.

Edebiyatta Tmogvi değiştir

1902'de Ermenistan'ın ulusal şairi Hovhannes Tumanyan, en ünlü şiirlerinden birini yazdı: Tmkaberd'ın fethedilmesi (Թմկաբերդի առումը).^[2]^[3]

Notlar değiştir

^ ^a ^b Karapetian 2011, s. 192.
^ "Tumanian, Ovanes Tadevosovich". Büyük Sovyet Ansiklopedisi. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2013.
^ Holding, Nicholas (2008). Armenia: with Nagorno Karabagh : the Bradt travel guide (2. bas.). Chalfont St. Peter: Bradt Travel Guides. ss. 98-99. ISBN 9781841621630.

Kaynakça değiştir

Berdzenişvili D., Sagharadze Sh., Gürcistan Sovyet Ansiklopedisi, volume 4, p. 688, Tiflis, 1979 (Gürcüce)
Karapetian, Samvel (2011). Javakhk (PDF). Erivan: Research on Armenian Architecture. ss. 192-204. ISBN 978-99941-875-7-7. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2019.

Galeri değiştir

Tmogvi Kalesinin görünümü
Tmogvi Kalesinin görünümü
Sarp uçurumlar kalenin savunmasını arttırmaktadır
Sarp uçurumlar kalenin savunmasını arttırmaktadır
Kilise
Akropolis'teki kubbeli kilise

[FOOTNOTEKarapetian2011192-1] Karapetian 2011, s. 192.

[2] "Tumanian, Ovanes Tadevosovich". Büyük Sovyet Ansiklopedisi. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2013.

[3] Holding, Nicholas (2008). Armenia: with Nagorno Karabagh : the Bradt travel guide (2. bas.). Chalfont St. Peter: Bradt Travel Guides. ss. 98-99. ISBN 9781841621630.

[1]

[2]

[3]