Muhteşem Gatsby
Muhteşem Gatsby (The Great Gatsby), Amerikalı yazar F. Scott Fitzgerald tarafından kaleme alınmış bir roman. İlk basımı 10 Nisan 1925'te yapılmıştır. Roman, 1922 yazında müreffeh Long Island'daki hayali West Egg kasabasında, romanın ana karakteri olan gizemli genç milyoner Jay Gatsby ile saplantılı şekilde âşık olduğu Daisy Buchanan arasında geçen olayları bir başka roman karakterinin (Nick Carraway) gözünden anlatır. Muhteşem Gatsby, Fitzgerald'ın başyapıtıdır. Romanda çöküş, toplumsal karışıklık, idealizm ve ölçüsüzlük temalarıyla Caz Çağı tasvir edilir, Amerika'nın 20'li yılları eğitici bir biçimde ortaya konur.[1][2]
| The Great Gatsby | |
 Kitabın ilk baskısının kapağı | |
| Yazar | F. Scott Fitzgerald |
|---|---|
| Ülke |  ABD |
| Dil | İngilizce |
| Tür | Roman |
| Yayım | 10 Nisan, 1925 |
| ISBN | 0-7432-7356-7 |
F. Scott Fitzgerald Long Island'ın güney yakasında katıldığı partilerden esinlenerek romanı yazmayı planlamaya başladığı sırada takvimler 1923'ü gösteriyordu. Kendi ifadesi ile "yeni ve olağandışı, aynı zamanda hem basit hem de karışık motifler taşıyan" bir eser ortaya koymak istiyordu ancak ilerleme yavaş oldu.[3] Fitzgerald, ilk taslağı Fransız Rivierası'na taşınmasını mütakiben 1924' te tamamladı. Editörü Fitzgerald'ı romanın anlaşılması güç olduğu ve gelecek kışa kadar gözden geçirmesi noktasında ikna etti. Fitzgerald, kitabın başlığıyla ilgili olarak sürekli olarak kararsızdı ve roman karakteri Trimalchio'ya atıf yapan başlıklar da dahil olmak üzere çeşitli alternatifler düşündü. Alain-Fournier'nin Adsız Ülke romanından esinlenen[4] Muhteşem Gatsby'de karar kılmadan önce[5] düşündüğü başlıklar arasında Among Ash Heaps and Millionaires,[5] Trimalchio,[5] Trimalchio in West Egg,[6] On the Road to West Egg,[6] Under the Red, White, and Blue,[5] The Gold-Hatted Gatsby[6] ve The High-Bouncing Lover[6] yer alıyordu.
Nisan 1925'te ilk defa yayımlandığında kitap değişik tepkiler aldı ve çok az satıldı. Birinci yılın sonunda yalnızca 20.000 kopya satılmıştı. Fitzgerald, başarısız olduğu hissine kapıldı ve çalışmasının unutulacağını düşündü. II. Dünya Savaşı sırasında kitabın yeniden keşfedilişini, Amerikan lise müfredatına girişini ve takip eden on yıllar boyunca dizi ve film olarak yeniden uyarlanışını göremeden, 1940'ta öldü.
Tarihsel arka plan
değiştirF. Scott Fitzgerald romanı 1920'lerde ABD'de kaleme aldı. I. Dünya Savaşı sonrası, iyileşmekte olan ABD ekonomisi, sessizce büyüyen marketler ve "çılgın yirmiler" olarak da bilinen on yıllık dönem anlatılmıştır. Bu dönemde büyük bir toplumsal yükseliş olmuştur. 1920 Kasım'ında kadınlara oy kullanma hakkı verildi, bir yasa değişikliği ile alkol yasaklandı, bir Afroamerikan tarzı müzik olan caz bu dönemin ana akımlarındandı. Fitzgerald bu dönemi "Caz Devri" olarak adlandırır.
Karakterler
değiştir- Nick Carraway (Hikayeci/Protagonist): 29 yaşında, Minnesota'da tezgahtarlık yapan eski bir asker, Yale mezunu, Long Adası'nda oturuyor, Gatsby'nin komşusu.
- Jay Gatsby (asıl adı James "Jimmy" Gatz): Esrarengiz bir genç milyoner ancak daha sonra servetini kendisi kazanmadığı ortaya çıkacaktır, aslen Kuzey Dakota'dandır, şüpheli iş bağlantıları ve saplantılı bir aşkı vardır. (Daisy Buchanan)
- Daisy Buchanan née Fay: Çekici, coşkulu genç bir kadın; Nick'in ikinci kuzeni, Tom Buchanan'ın eşidir. Daisy karakterinin yaratılışında yazar kendi gençlik romanı Şikago'dan esinlenmiştir.
- Thomas "Tom" Buchanan: Kibirli bir milyoner ve Daisy'nin kocası.
- George B. Wilson: Tamirhane sahibi ve Myrtle Wilson'ın kocası.
- Myrtle Wilson: George Wilson'ın eşi ve Tom Buchanan'ın metresi.
- Jordan Baker: Daisy'nin uzun süreli arkadaşı, uzman bir golfçüdür ve şöhreti gölgelidir.
Bazı semboller
değiştir- West Egg - Yeni Aristokrasi.
- East Egg - Eski Aristokrasi.
- Valley of ashes - Amerikan rüyasının çöküşü.
- Dr. T. J. Eckleburg'in gözleri - Tanrı'nın gözleri gerçekleri havuzun içinde de görür.
- Yeşil ışık - Gatsby'nin gelecek için hayalleri ve umutları, daha genel olarak; Amerikan Rüyası.
Kaynakça
değiştir- ^ Karolides, Nicholas J.; Bald, Margaret; Sova, Dawn B. (2011). 120 Banned Books: Censorship Histories of World Literature (Second ed.). Checkmark Books. p. 499.ISBN 978-0-8160-8232-2.
Rather than a celebration of such decadence, the novel functions as a cautionary tale in which an unhappy fate is inevitable for the poor and striving individual, and the rich are allowed to continue without penalty their careless treatment of others' lives.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2017.
- ^ "Something extraordinary" (İngilizce: ). TinyLetter. 27 Ocak 2012. 21 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ The Economist 2012.
- ^ a b c d Mizener 1965, s. 185; Bruccoli 2002, ss. 206–207.
- ^ a b c d Vanderbilt 1999, s. 96.
Dış bağlantılar
değiştirHatice Balcı, Günümüzün derin eşitsizlikler dünyasından Muhteşem Gatsby’i okumak22 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.