Tarhuntaşşa
Tarhuntaşşa (Hititçe: 𒀭𒅎𒋫𒀸𒊭 Tarhunt'un şehri) henüz yeri tam olarak keşfedilmemiş olan, kısa bir dönem için Hitit devletine başkentlik yapmış bir Hitit şehri ve bu şehrin merkezini oluşturduğu Orta Toroslar'da bulunan bölgeye verilen addır. Şehir Luvi dilinde[1] "Fırtına Tanrısı'nın (Tarhunta) şehri" manasına gelmektedir. Teke yarımadasında yer alan Lukka (Likya) diyarıyla Çukurova bölgesinde yer alan Kizzuvatna diyarı arasında kalan Tarhuntaşşa bölgesi, büyük ölçüde antik çağdaki Pamfilya bölgesine denk düşmektedir. Büyük Hitit Kralı IV. Tuthaliya ve vasalı olan Tarhuntaşşa Kralı arasında yapılan bir antlaşmaya göre Tarhuntaşşa bölgesinin batı sınırını Kaştariya nehri (günümüzde Antalya'daki Aksu Çayı) oluşturmaktadır.[2]
Tarhuntaşşa erken Hitit döneminde bir öneme sahip değildir. Ancak MÖ 13. yüzyıl başlarında II. Muvatalli devlet merkezini Hattuşa'dan Tarhuntaşşa'ya taşımıştır. Bunun arkasındaki sebep kesin olarak bilinmemekle beraber, kimi tarihçilere göre Mısır ile olan mücadele sürecinde operasyonları daha rahat organize edebilmek açısından, Muvatalli devlet merkezinin güney sınırlarına daha yakın bir yerde olmasını istemiş olabilir. Tarhuntaşşa iklim olarak da Hattuşa'nın sert kışlarına göre daha ılıman olmalıdır. II. Muvatalli'nin oğlu III. Murşili başkenti tekrar Hattuşa'ya taşımıştır.
III. Murşili amcası III. Hattuşili tarafından tahtan indirildikten sonra, III. Murşili'nin kardeşi Kurunta bir vassal krallık statüsüne getirilen Tarhuntaşşa krallığına atanmıştır. Tarihçilere göre III. Hattuşili bu sekilde III. Murşili'ye karsı Kurunta'nın desteğini kazanmış, aynı zamanda Kurunta'nın da tahtta hak iddia etmesini engellemek istemiştir. III. Hattuşili'nin oğlu IV. Tuthaliya zamanında, Kurunta'nın Tarhuntaşşa'daki krallığı bir antlaşmayla tekrar onaylanmış ve ilave imtiyazlar tanınmıştır.[3] Bu imtiyazlara rağmen Kurunta'nın daha sonra Hattuşa ile ters düştüğü, kendisini Büyük Kral olarak nitelediği belgelerden anlaşılmaktadır. II. Şuppiluliuma dönemine ait bir yazıtta Hitit kralının Tarhuntaşşa üzerine sefere çıktığı ve şehri ele geçirerek yıktığı anlatılmaktadır.
Notlar
değiştir- ^ Luvice, Hitit döneminde halk arasında yaygın olarak kullanılan dildir.
- ^ Metin Alparslan ve Meltem Doğan-Alparslan (2015). "The Hittites and their Geography: Problems of Hittite Historical Geography". European Journal of Archaeology, 18(1):90-110. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022.
- ^ Bu antlaşmanın bronz bir tablet üzerine yazılmış kopyası Hattuşa şehrinde bulunmustur.