TBMM FETÖ'nün Darbe Girişimini Araştırma Komisyonu
"Fetullahçı Terör Örgütünün (FETÖ/PDY) 15 Temmuz 2016 Tarihli Darbe Girişimi ile Bu Terör Örgütünün Faaliyetlerinin Tüm Yönleriyle Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Meclis Araştırması Komisyonu" tam adıyla faaliyete geçen ve Türkiye'de 15 Temmuz Darbe Girişimi ve FETÖ'yü soruşturma amacıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kurulan Araştırma Komisyonu. Komisyon, TBMM'de grubu bulunan Adalet ve Kalkınma Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi, Halkların Demokratik Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi'nin[1] ortak iradesiyle kurulmuş ve 4 Ekim 2016'da çalışmalarına başlamıştır.[2] Komisyon, darbe girişimi kapsamında yaşananlarla ilgili pek çok kamu kurumundan rapor istemiş ve ilgili kamu görevlilerinin bilgilerine başvurmuştur.[3]
Komisyon Çalışmaları
değiştir1 Kasım 2015 ila 24 Haziran 2018 tarihlerini kapsayan 26. Yasama Dönemi içerisinde, TBMM Genel Kurulunda alınan 26 Temmuz 2016 tarihli kararla kurulan "Fetullahçı Terör Örgütünün (FETÖ/PDY) 15 Temmuz 2016 Tarihli Darbe Girişimi ile Bu Terör Örgütünün Faaliyetlerinin Tüm Yönleriyle Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Meclis Araştırması Komisyonu" çalışmalarına 4 Ekim 2016'da başladı.
7 Ekim 2016 ile 22 Aralık 2016 tarihleri arasında 36 toplantı gerçekleştiren[3] Komisyon şu üyelerden oluşuyordu[4]:
AKP: Burdur milletvekili Reşat Petek, Erzincan milletvekili Serkan Bayram, Eskişehir milletvekili Emine Nur Günay, İstanbul milletvekili Ravza Kavakcı Kan, İstanbul milletvekili Belma Satır, İzmir milletvekili Hüseyin Kocabıyık, Karabükmilletvekili Burhanettin Uysal, Manisa milletvekili Selçuk Özdağ, Bursamilletvekili Zekeriya Birkan.
CHP: İstanbul milletvekili Zeynel Emre, İstanbul milletvekili Aykut Erdoğdu, İstanbul milletvekili Sezgin Tanrıkulu, İzmir milletvekili Aytun Çıray.
HDP: Mardin milletvekili Mithat Sancar.
MHP: Muğla milletvekili Mehmet Erdoğan.
Komisyonun ilk toplantısında Burdur milletvekili Reşat Petek Başkan olarak seçildi. Petek'in ve komisyonun AKP'li üyelerinden Hüseyin Kocabıyık'ın geçmişte Fethullah Gülen hakkında övgü dolu açıklamalarının olması medyada haberleştirildi ve komisyon faaliyetleri hakkında şüphe uyandıran iddialar olarak dile getirildi.[5][6]
Komisyon çalışmalarını 22 Aralık 2016 tarihinde tamamladı ve hükümete yakın bazı yayın organlarıyla 936 sayfalık ön taslak rapor paylaşıldı. Ancak Komisyon üyelerinde muhalefet şerhi hazırlamaları için taslak raporun verilmesi 25 Mayıs 2017 tarihinde gerçekleşti. Komisyon üyeleri ile paylaşılan taslak rapor 661 sayfalık bir metindi.[7]
Taslak raporu basın ile de paylaşan Petek "gecikme yaşandığını" dile getirerek şöyle konuştu:
“Hassasiyetle inceleyip neleri alabiliriz dedik, bu zamanımızı aldı arkadaşlar. Yurtta Sulh Konseyi olarak anılan 221 kişilik dava devam ediyor. 38 sanık konsey olarak belirlenen isimler. Biz çalışmalarımızı tamamladığımızda işin yargı bağlamında bilgiler bize soruşturmanın gizliliği gereği pek çoğu gelmiyordu. Bu süreç de bizim çalışmalarımızı bir anlamda sürekli güncelleme yapmamızı gerektirdi. Bu süreçte siyasi çalışmalarımızla doğrudan ilgilenmek durumunda olduğumuzdan, bu durum yaklaşık 3.5 ay çalışmalara yoğunluk veremememize neden oldu. Raporun 4 ay 15 gün gibi bir sürede tamamlanmış olduğunu da ifade etmeliyim."[7]
Raporunun "hükümsüz" hale gelmesi
değiştirMeclis İç Tüzüğüne göre Komisyonlar faaliyetlerini 3 ay içerisinde tamamlamak durumundalar. Eğer bu süre içinde çalışmalar tamamlanamadıysa 1 ay ek süre talep edebiliyorlar. Komisyonun bu süre sonunda da çalışmasını tamamlayamaması halinde ise 15 gün içinde araştırmanın tamamlanmamasının nedenleri ya da o ana kadar varılan sonuçlar üzerinde TBMM Genel Kurulu'nda görüşme açılabiliyor.
FETÖ'nün Darbe Girişimini Araştırma Komisyonu, üç aylık çalışma süresinin sonunda, Meclis Başkanlığından bir aylık ek süre talebinde bulunmadı. Bu yüzden çalışmaları 4 Ocak 2017'de hukuken sona ermiş sayıldı.
TBMM Başkanlığı tarafından yapılan bir açıklama ile "Komisyon tarafından süresi içerisinde TBMM Başkanlığına bir rapor sunulmadığı gibi, komisyonun çalışmalarını süresi içerisinde tamamlamamasının nedenleri ve o ana kadar varılan sonuçlar üzerinde Genel Kurulda görüşme açılması yoluna da gidilmemiştir." denildi.[8]
Açıklamada, Araştırma Komisyonunca hazırlandığı belirtilen ve medya organlarında resmine yer verilen rapor taslağının, 12 Temmuz 2017 tarihinde Komisyon Başkanı tarafından bir üst yazıyla TBMM Başkanlığına sunulduğu ancak komisyonun CHP'li bazı üyelerince, "kendilerine görüşlerini bildirmeleri için gönderilen taslak ile TBMM Başkanlığına sunulan raporun aynı metin olmadığının, yapılan değişikliklerin ve eklemelerin tashih niteliğinde düzeltme ve redaksiyonun çok ötesinde olduğu gerekçesiyle tashih ve redaksiyon dışındaki düzeltmelerin rapordan çıkarılması gerektiğinin" iletildiği belirtildi.[8]
Bunun üzerine TBMM Başkanlığı tarafından itirazların değerlendirilerek gereğinin yapılması için 14 Temmuz 2017 tarihli yazının Araştırma Komisyonuna iletildiği aktarılan açıklamada, "Devam eden süreçte, komisyon üyelerinin 'Komisyonda görüşülen metin' olarak üzerinde mutabakat sağladığı, İçtüzük hükümlerine uygun olarak tüm süreçleri tamamlanmış bir Meclis Araştırması Komisyonu Raporu, TBMM Başkanlığına sunulmamıştır." ifadesine yer verildi.[8]
TBMM'nin 26. Yasama Döneminin sona ermesi ile birlikte TBMM Genel Kurulunun 26 Temmuz 2016 tarihli kararına istinaden Fetullahçı Terör Örgütünün (FETÖ/PDY) 15 Temmuz 2016 Tarihli Darbe Girişimi ile Bu Terör Örgütünün Faaliyetlerinin Tüm Yönleriyle Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla açılan Meclis Araştırması hakkında resmi herhangi bir işlem yapabilme imkanı da sona erdi.
Rapor Hakkında Tartışma
değiştirMeclis Başkanı tarafından "rapor teslim edilmediği için hükümsüzdür" şeklinde yapılan açıklamaya rağman Araştırma Komisyonu'nun Başkanlığını üstlenen dönemin AK Parti Burdur Milletvekili Reşat Petek, raporun tamamlandığını, Meclis Başkanı İsmail Kahraman'a teslim edildiğini, TBMM tarafından iki cilt olarak basıldığını ve Genel Kurul'da görüşülmeye hazır hale getirildiğini, ancak meclis genel kurulunda görüşülmediğini açıkladı.[9]
TBMM başkanı Şentop, Petek’in bu açıklaması üzerine “Komisyon üyelerinin “Komisyonda görüşülen metin” olarak üzerinde mutabakat sağladığı, İçtüzük hükümlerine uygun olarak tüm süreçleri tamamlanmış bir Meclis Araştırması Komisyonu Raporu, TBMM Başkanlığı’na sunulmamıştır. Dolayısıyla, 26. Yasama Dönemi'nde kurulan 15 Temmuz Araştırma Komisyonu tarafından içtüzükte öngörülen süre içerisinde tamamlanarak aynı yasama döneminde TBMM Başkanlığı’na sunulan ve komisyon üyelerinin, komisyonda görüşülen metin olarak üzerinde mutabık kaldıkları bir rapor, diğer bir ifadeyle TBMM İçtüzüğü hükümleri gereğince hukuken (resmi anlamda) Meclis Araştırması Komisyonu Raporu niteliğini taşıyan bir rapor bulunmamaktadır” şeklindeki açıklamayla yanıt verdi.[10]
Petek ise bu açıklamaya karşılık, TBMM Başkanlığı’na sunulan, başkanlığın, “TBMM İçtüzüğü’ne uygun bulmadığı” raporu, “tam metin” kaydı düşerek internet sitesinden paylaştı.[10]
Komisyonun CHP'li üyeleri ise yaşanan tartışmanın ardından Reşat Petek tarafından TBMM Başkanlığına teslim edilen rapora, korsan biçimde ek bölüm yazıldığını ileri sürerek “15 Temmuz Darbe Girişimi Araştırma Komisyonu Nihai Raporuna Yapılan Müdahaleye Karşılık Olarak Cumhuriyet Halk Partisi’nin İlave Tespitleri” başlığıyla ek bir muhalefet şerhi kaleme aldı.[11]
Kaynakça
değiştir- ^ "15 Temmuz Araştırma Komisyonu kuruldu". sozcu.com.tr. 10 Temmuz 2016. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2017.
- ^ a b "Türkiye Büyük Millet Meclisi Komisyon Tutanakları". tbmm.gov.tr. Türkiye Büyük Millet Meclisi. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2023.
- ^ "TBMM'deki Darbe Girişimi Araştırma Komisyonu üyeleri belirlendi". birgun.net (Turkish). Erişim tarihi: 12 Temmuz 2024.
- ^ Odatv (21 Ağustos 2016). "İşte Meclis'te Cemaat'i "araştıracak" Reşat Petek gerçeği". Odatv. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2024.
- ^ Odatv (22 Ağustos 2016). "Bu sözleri söyleyen şimdi Cemaat'i araştıracak komisyonda". Odatv. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2024.
- ^ a b Çeri, Ufuk (26 Mayıs 2017). "TBMM Darbe Girişimi Araştırma Komisyonu taslak raporunu açıklandı". Medyascope. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2024.
- ^ a b c "TBMM Başkanlığından FETÖ'nün Darbe Girişimini Araştırma Komisyonu Raporu'na ilişkin açıklama". www.aa.com.tr. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2024.
- ^ "Reşat Petek: 15 Temmuz raporunun neden yayınlanmadığını Şentop'a sorun". Halk TV. 18 Temmuz 2022. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2024.
- ^ a b "TBMM Başkanı Şentop, "Rapor yok" dedi, 15 Temmuz Darbe Komisyonu Başkanı Petek, 'tam metin' olduğunu iddia ettiği raporu yayımladı". T24 (Turkish). Erişim tarihi: 12 Temmuz 2024.
- ^ "Tam metin | 15 Temmuz Darbe Girişimini Araştırma Komisyonu raporuna eklenmeyen CHP raporunda, AKP ile Gülen cemaati ilişkilerinin dökümü var". T24 (Turkish). Erişim tarihi: 12 Temmuz 2024.