Ermenistan-Türkiye sınırı
Ermenistan-Türkiye sınırı (Ermenice: Հայաստան-Թուրքիա սահման), Ermenistan ile Türkiye arasındaki 328 km uzunluğundaki kara sınırıdır. Türkiye'nin en uzun dördüncü sınırı olup Kars Antlaşması ile günümüze kadar gelmiştir.
Tarihçe
değiştirErmenistan-Türkiye sınırı, Türk Kurtuluş Savaşı Doğu Cephesi'ndeki Türk zaferinin ardından imzalanan Gümrü Antlaşması ve Kars Antlaşması ile belirlenmiştir. 1945-1953 yılları arasında iki ülke sınırı, Sovyetler Birliği'nin Türkiye üzerindeki toprak iddiaları nedeniyle tartışmalı hâle gelmiştir. 1955'ten itibaren Türkiye, sınır boyunca mayın döşemeye başlamıştır.[1] Britanyalı tarihçi Christopher J. Walker'a göre 1968'de Sovyetler Birliği, Kars Antlaşması'nın revize edilmesi ve Ani'nin Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bırakılması karşılığında Akbaba Dağı çevresindeki iki Azeri köyünün Türkiye'ye verilmesi için müzakere yapılması için uğraşmış ancak sonuç alamamıştır.[2]
Türkiye, Birinci Dağlık Karabağ Savaşı'nda Ermenistan'ın Azerbaycan topraklarını işgal etmesi nedeniyle Ermenistan ile olan ticari ve diplomatik ilişkilerini kesmiş ve kara sınırlarını 1993 yılında tek taraflı kapatmıştır.[3] Türkiye sınır kapısının açılması ve ikili ilişkilerin başlatılması için Ermenistan'dan soykırım ısrarından ve bu amaçla yürüttüğü kampanyalardan vazgeçmesini, işgal altındaki Karabağ topraklarından çekilmesini ve ortak sınırın çizildiği Gümrü Antlaşması ile Kars Antlaşması'nı tanımasını istemiştir.[4] Aralık 2021'de iki ülke arasında başlayan ilişkilerin normalleşmesi süreci kapsamında sınırın açılması planlanmaktadır.[5] 2022 yılında sınırdaki mayınların temizliğine başlanmıştır.[6] Sınır, 2023 Kahramanmaraş depremleri'nin ardından Ermenistan'dan gelen yardım konvoylarının geçişi için 35 yıl aradan sonra ilk kez açıldı.[7][8]
Özellikler
değiştir
İki ülkenin kara sınırı, kuzeyde Gürcistan sınırından başlar ve Ermeni Yaylası boyunca bir dizi düzensiz hattı takip ederek güneye ilerler. Arpaçay'dan itibaren akarsu boyunca güneye doğru uzanan sınır, Arpaçay'ın Aras ile kesiştiği noktadan itibaren Aras'ı takip ederek önce doğuya, sonra güney doğuya doğru devam eder ve Azerbaycan'a bağlı Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti sınırında sona erer. Sınır hattında 1,09 milyon m2'lik bir alanda 2013 verilerine göre 20.434 adet mayın bulunmaktadır.[1][9]
Türkiye'den kara yolu ile Ermenistan'a geçişin olduğu tek ana yol Türkiye sınırları içerisinde Alican Sınır Kapısı ile son bulan D.060 ve Ermenistan devlet sınırları içerisinde başlayan M7'dir. Yine aynı sınır kapısından geçen 1953 yılından 1993 yılına kadar Akyaka Sınır Kapısı ile aktif olarak demiryolu ile ulaşım mümkündü.
Sınır kapıları
değiştir| # | İsim | İl | Açılış/Kapanış | Bağlandığı Ülke | Karşı Kapı | Yol | Durum |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Akyaka | Kars | 1993 |  Ermenistan |
Gümrü | M7 | Kapalı |
| 2 | Alican | Iğdır | 1993 | Ermenistan |
Margara | M7 | Kapalı |
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 15 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2022.
- ^ Walker, Christopher J. Armenia: The Survival of a Nation (2.2yıl=1990 bas.). New York: St. Martin's Press. s. 276. ISBN 978-0312042301.
- ^ Osman Nuri Aras (20 Nisan 2009). "Son Gelişmeler Işığında Türkiye-Ermenistan Sınır Kapısı Ve Karabağ Sorunu". TASAM. 25 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016.
- ^ Zeynep Gürcanlı (21 Şubat 2008). "Ermenistan'a sınır kapısı için 3 şart". Hürriyet. 22 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2022.
- ^ "Türkiye-Ermenistan kara sınırı açıldı, Ermenistan yardım gönderdi". Agos. 12 Şubat 2023. 11 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2023.
- ^ "Armenia-Turkey border crossing opened for first time in 35 years after massive quake". Agence France-Presse (İngilizce). El-Arabiye. 11 Şubat 2023. 11 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2022.
Dış bağlantılar
değiştir
Wikimedia Commons'ta Armenia-Turkey border ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
