Türk Derneği

Türk Derneği, II. Meşrutiyet’in ilanından sonra İstanbul’da kurulmuş bir dernektir. Osmanlı İmparatorluğu'nda ilk milliyetçi kuruluş olarak kabul edilir.

25 Aralık 1908'de kurulan derneğin kurucuları arasında Necib Asım Bey (Yazıksız), Ahmet Mithat Efendi, Ahmet Hikmet Bey (Müftüoğlu), Rıza Tevfik Bey (Bölükbaşı), Bursalı Mehmet Tahir Bey, Veled Çelebi (İzbudak), Akçuraoğlu Yusuf, Fuat Köseraif, Emrullah Efendi yer alır. Dernek, kurs ve konferanslar düzenlemiş, kendi adı ile bir dergi çıkarmıştır.

Derneğin amacı 1909 yılında çıkartılan Türk Dili Dergisi’nde açıklanmıştır. Amaç, “Türk diye anılan bütün kavimlerin mâzisi, hâli ve eserlerini öğrenmek ve öğretmek”tir. Üyeleri dil ve kültür arasındaki ilişkiyi kavramış olan dernek, dilde yalınlaşma hareketi için çalışmıştır.

Bu cemiyetin çatısı altında Rus bilim insanı Gordlevski, Doktor Karaçun Efendi, Alman bilim insanı Martin Hartmann ile Türkçü yazarlardan İsmâil Bey Gasprinski, Hüseyinzâde Ali Bey, Mehmed Emin Bey (Yurdakul), Köprülüzâde Mehmed Fuâd Bey, Ispartalı Hakkı Bey, Hüseyin Cahit Bey (Yalçın), Hâlit Ziya Bey (Uşaklıgil) ve Ermeni mebuslardan Agop Boyacıyan ve Tıngır efendiler de vardı.

Derneğin aylık yayın organı, kendi adını taşıyan"Türk Derneği Dergisi" idi. Dergi, 1911'de altı, 1912'de bir sayı olmak üzere yedi olmak üzere yedi sayı çıktıktan sonra kapanmıştır. Dergide, Türk tarihi ve Osmanlı toplumu üzerine yazılmış makaleler yayımlandı makalelerde esas olarak dil sorunu ele alındı.

Dernek, 1912 yılına kadar devam ettikten sonra dağıldı; kalan elemanları yeni kurulan Türk Yurdu Cemiyeti'ne katıldılar; Türk Ocağı Cemiyeti kurulunca Türk Yurdu Cemiyeti elemanları olarak oraya devroldular.