Senfoni No. 1 (Şostakoviç)

Senfoni No.1, Fa Minör, Op. 10,, Dmitri Şostakoviç tarafından 1924-1925 yıllarında bestelenmiş ve ilk olarak Mayıs 1926'da Leningrad Filarmoni Orkestrası tarafından Nicolai Malko yönetiminde Leningrad'da^[1] çalınmıştır ^[2] Şostakoviç bu eseri Petrograd Konservatuvarı'ndan mezuniyet eseri olarak yazdı^[1] ve 19 yaşındayken tamamladı.

Yapı

Eser dört bölümden oluşur (son ikisi kesintisiz olarak çalınır) ve yaklaşık yarım saat sürer.

Allegretto — Allegro non troppo
Eser girişte trompet ve fagot sololarından bir düete dönüşen bir Allegretto kısmıyla başlar. Bu girişi, marş benzeri öğeler içeren, aynı zamanda da vodvil ve tiyatro müziklerini hatırlatan asıl tema takip eder. Bu temanın Şostakoviç'in sinema piyanistliği yaptığı dönemden etkilenmiş olabileceği düşünülür. İkinci tema olarak bir vals karışımıza çıkar ve flüt melodisiyle birlikte orkestranın birden fazla kısmında bu melodi çalınır. Bu bölümün gelişme kısmında ise, bölümün genelindeki bilinen sonta formunun takip edilmesinin aksine, oldukça grotesk ve alaycı bir tema belirir.
Allegro — Meno mosso — Allegro — Meno mosso
İkinci kısımda çok hareketli bir scherzo, çello ve baslarla başlar fakat sonrasında bunun asıl giriş olmadığı fark edilir zira arkasından bir klarnet melodisiyle asıl bölüm açılır. Eserdeki ilk piyano bu bölümde, hızlı bir şekilde gamların çalarken duyulur. Bu heyecanlı kısmın ardından karamsar bir ruh hali ile Meno mosso bölümüne bağlanır. Şostakoviç Meno mosso kısmında melodileri ardı ardına flütler, klarnetler, yaylılar, obualar, pikolo flütler ve tekrar klarnetler şeklinde dizer, aynı anda yaylılar ve üçgen zil arkaplandan takip eder. Ardından, fagot başlangıçtaki Allegro'yu tekrar başlatır. Bu kısmın doruk noktasına ulaşılırken, daha önce bu kısımda duyulan iki melodinin bir birleşimi duyulur.
Lento — Largo — Lento (attacca:)
Üçüncü kısım kasvetli bir obua solosuyla başlar, ardından bir çello solosuna bağlanır ve kreşendoyla yükselerek son bulur.
Allegro molto — Lento — Allegro molto — Meno mosso — Allegro molto — Molto meno mosso — Adagio
Üçüncü kısımdan dördüncü kısma doğrudan attacca ile geçilirken hızlı bir trampet duyulur. Ağır bir pasajın ardından, müzik tekrar Allegro molto kısmına döner ve çok hızlı bir melodi klarnet ve yaylılarda duyulur. Bu hızlı kısım öfkeli duyulan bir şekilde doruk noktasına ulaşır ve ardından sakinleyerek tekrar düşüşe geçer. Takip eden Allegro kısmı bir fortissimo timpani solosuyla bağlanır, burada da 3. kısımda duyulan ritim motifleri tekrar duyulur. Çellonun ve boğuk şekilde çalınan yaylıların ritmi takip ederek farklı unsurlar eklenerek bu kısım büyüyerek devam eder. Ardından finale gelinirken bakır üflemelilerden hüzünlü bir tören müziğini andıran bir başka motif duyulur ve eser sona erer.

Enstrümantasyon

Eser şu enstrümanlar için yazılmıştır:

Tahta Nefesli Çalgılar: Pikolo flüt; 2 Flute (ikinci flüt ve ikinci pikolo flütü ile); 2 Obua; 2 Klarnet; 2 Fagot

Bakır Nefesliler: 4 Korna; 2 Trompet; Alto trompet; 3 Trombon; Tuba

Perküsyon: Timpani; Büyük Davul; Trampet; Tam-tam; Zils; Üçgen zil; Ksilifon

Klavye: Piyano

Yaylılar: Birinci Keman; İkinci Keman; Viyola; Çellos; Kontrbas

Genel Bakış

Şostakoviç bu eseri Maximilian Steinberg'in kompozisyon dersinden mezuniyet eseri olarak bestelemiş olsa da, bazı materyaller çok daha eskilere dayanıyor olabilir. Bestecinin teyzesi Nadezhda Galli-Shohat, eseri ilk kez Leopold Stokowski ve Philadelphia Orkestrası'nın Amerika galasında dinlediğinde, eserde genç Mitya'nın çocukluğunda dinlediği birçok parçayı anımsadığını söyledi. Bu parçaların bazıları La Fontaine'in Karınca ve Çekirge masalı yorumu ve Hans Christian Andersen'in Küçük Denizkızı romanıyla ilişkilendirildi.^[3]

19 yaşındaki Şostakoviç'in ilk senfonisini sunmasına benzerlikleri olan bir başka kişi de, aynı şekilde Birinci Senfonisini daha bile genç yaşta ortaya koyan ve dahi bir çocuk olarak görülen Alexander Glazunov'du. Glazunov, Şostakoviç'te gençliğinin bir yansımasını fark etmiş olabilir. Petrograd Konservatuvarı'nın müdürü olarak Glazunov, Şostakoviç'in 13 yaşında girişinden bu yana kaydettiği ilerlemeyi yakından takip ediyordu ^[4] Ayrıca Glazunov'un Birinci Senfonisinin aynı salonda ilk kez duyulmasından, 44 yıl sonra Şostakoviç'in senfonisinin ^[5] prömiyerini de yine Glazunov düzenledi.^[6]

Bu senfoni, prömiyerinden itibaren muazzam bir başarı elde etti ve bugün hala Şostakoviç'in en iyi eserlerinden biri olarak kabul ediliyor.^{[kaynak belirtilmeli]} Bir yanda canlılık ve nüktedanlığın, diğer yanda ise dram ve trajedinin ilginç ve karakteristik bir birleşimini sergiliyor. Bazı yönlerden Igor Stravinsky ve Sergei Prokofiev'in eserlerini de anımsatıyor.^[7] Birinci Senfoni'nin şeffaf ve oda müziği benzeri orkestrasyonu, daha sonraki birçok senfonisinde bulunan Mahlerimsi orkestrasyonlarıyla oldukça ters düşüyor ve bestecinin böylesine büyük ölçekli bir yapıyı hayal etmesi ve ardından gerçekleştirmesi konusundaki özgüveni onun besteciliği kadar etkileyici olarak değerlendiriliyor.^[8]

Etkiler

Konservatuvarın gelenekçi zihniyeti nedeniyle Şostakoviç, Igor Stravinsky'nin müziğinden onlu yaşlarının sonlarına kadar haberdar olmadı. Stravinsky'i duyduktan sonra aniden ve kalıcı bir şekilde etkilendi,^[9]^{[daha iyi kaynak gerekli]} Stravinsky'nin müziği bu noktadan sonra Şostakoviç üzerinde önemli bir etkiye sahip olmaya devam etti.^[10] Bazı eleştirmenler Birinci Senfoni'nin Stravinsky'nin Petrushka'sından etkilendiğini öne sürmüşlerdir, bunun nedeni sadece orkestrasyondaki piyano bölümünün öne çıkması değil, aynı zamanda senfoninin ilk yarısındaki genel hiciv tonudur. Stravinsky'nin balesindeki olay örgüsü, canlandırılmış bir kuklanın maskaralıklarını anlattığı için, onun insan davranışının mekanik yönlerine ilişkin gözlemlerini yansıtıyor ve doğrudan onun içindeki heccava hitap ediyordu.^[9]^{[daha iyi kaynak gerekli]}

Senfoni boyunca önemli ölçüde fazla kez kullanılan ve açılışta duyulan klarnet temalarının andırdığı bir başka müzik de Richard Strauss'un Till Eulenspiegel's Merry Pranks adlı senfonik şiiridir.^[8]

Göze çarpan kayıtlar

Eserin göze çarpan bazı kayıtları şunlardır:

Orkestra	Orkestra Şefi	Plak Şirketi	Kayıt Yılı	Format
NBC Senfoni Orkestrası	Arturo Toscanini	Urania	1944*	CD
NBC Senfoni Orkestrası	Arturo Toscanini	RCA Victor Gold Seal	1951*	CD
Philedelphia Orkestrası	Eugene Ormandy	Sony Classical	1959	CD
Çek Filarmoni Orkestrası	Karel Ančerl	Supraphon	1964	CD
BBC Senfoni Orkestrası	Rudolf Kempe	BBC Legends	1965*	CD
Londra Senfoni Orkestrası	Bernard Haitink	Decca	1981	LP
Berlin Senfoni Orkestrası	Kurt Sanderling	Berlin Classics	1983	CD
İskoçya Ulusal Kraliyet Orkestrası	Neeme Järvi	Chandos Records	1984	CD
Kraliyet Filarmoni Orkestrası	Vladimir Ashkenazy	Decca Records	1988	CD
Şikago Senfoni Orkestrası	Leonard Bernstein	Deutsche Grammophon	1988	CD
Schleswig-Holstein Festival Orkestrası	Leonard Bernstein	Medici Arts/Euroarts	1988	DVD
Concertgebouw Orkestrası	Georg Solti	Decca	1992	CD
Ulusal Senfoni Orkestrası	Mstislav Rostropovich	Teldec	1993	CD
Berlin Filarmoni Orkestrası	Mariss Jansons	EMI Classics	1994	CD
Köln WDR Senfoni Orkestrası	Rudolf Barshai	Brilliant Classics	1994	CD
Cincinnati Senfoni Orkestrası	Jesús López Cobos	Telarc	2000	CD
Londra Filarmoni Orkestrası	Kurt Masur	LPO	2004	CD
Orchestra Sinfonica di Milano Giuseppe Verdi	Oleg Caetani	Arts Music	2004	CD
Berlin Filarmoni Orkestrası	Sir Simon Rattle	EMI Classics	2005	CD
Philharmonia Orchestra	Efrem Kurtz	EMI Classics	1957	CD
Hallé Orchestra	Stanisław Skrowaczewski	Hallé	2004	SACD
Prague Senfoni Orkestrası	Maxim Shostakovich	Supraphon	2006	CD
Mariinski Tiyatro Orkestrası	Valery Gergiev	Mariinsky	2009	CD
Liverpool Kraliyet Filarmoni Orkestrası	Vasily Petrenko	Naxos Records	2009	CD
Stuttgart Radyo Senfoni Orkestrası	Andrey Boreyko	Hanssler	2013	CD
Hollanda Radyo Filarmoni Orkestrası	Mark Wigglesworth	BIS	2021	CD

* = Mono kayıt'Kaynak: arkivmusic.com (eleştirmenlerin incelemelerine göre seçilmiş, önerilen kayıtlar)^{[kaynak belirtilmeli]}

Kaynakça

^ ^a ^b The New Grove Dictionary of Music and Musicians
^ live-en.shostakovich.ru: Life and creative work :: Chronicle ::1926. Archived version here. Retrieved 23 December 2014
^ Steinberg, 539.
^ MacDonald, 22.
^ MacDonald, 28.
^ Volkov, Saint Petersburg, 355.
^ Steinberg, Michael (October 2017). "Shostakovich: Symphony No. 1 in F minor". SF Symphony. 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2020.
^ ^a ^b Steinberg, 540.
^ ^a ^b MacDonald, 29.
^ Volkov, St. Petersburg, 428.

Kaynakça

- Layton, Robert, ed. Robert Simpson, The Symphony, Volume Two: Mahler to the Present Day (New York: Drake Publishers Inc., 1972).
- MacDonald, Ian, The New Shostakovich (Boston: Northeastern University Press, 1990). 1-55553-089-3 ISBN 1-55553-089-3.
- Steinberg, Michael, The Symphony (Oxford and New York: Oxford University Press, 1995). 0-19-506177-2 ISBN 0-19-506177-2.
- Volkov, Solomon, tr. Bouis, Antonina W., Saint Petersburg: A Cultural History (New York: Harper & Row, 1979). 0-06-014476-9 ISBN 0-06-014476-9.

Dış bağlantılar

Symphony No. 1 (Shostakovich): Scores at the International Music Score Library Project
Full orchestral score from the New York Philharmonic's archives

[ReferenceA-1] The New Grove Dictionary of Music and Musicians

[2] ve-en.shostakovich.ru: Life and creative work :: Chronicle ::1926. Archived version here. Retrieved 23 December 2014

[3] Steinberg, 539.

[4] MacDonald, 22.

[mac28-5] MacDonald, 28.

[6] Volkov, Saint Petersburg, 355.

[7] Steinberg, Michael (October 2017). "Shostakovich: Symphony No. 1 in F minor". SF Symphony. 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2020.

[st540-8] Steinberg, 540.

[md29-9] MacDonald, 29.

[volkst428-10] Volkov, St. Petersburg, 428.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]