Safa Cemiyeti
Safa Cemiyeti — 20. yüzyılın başında Bakü'de faaliyet gösteren hayırsever bir toplum. Derneğin amacı dezavantajlı çocukları eğitime dahil etmek, yoksul nüfusa tıbbi yardım sağlamak ve halkın kültürel düzeyini yükseltmekti.
| Safa Cemiyeti | |
|---|---|
 1914 Safa Mektebi'nin kuruluşunun ikinci yıl dönümü kutlamaları. | |
| Kuruluş | 1910 |
| Kapanış | 1917 |
| Tür | Sivil toplum kuruluşu |
| Merkez | Bakü |
Faaliyeti değiştir
Safa Cemiyeti, 50 üye ile kurulmuş bir topluluktur. Cemiyet, üyelerinin bireysel bağışları ve tiyatro gösterilerinden elde edilen gelirlerle faaliyet gösterirdi.[1] Amaçları, eğitimsiz çocukları okula kazandırmak, yoksul topluluklara tıbbi yardım sağlamak ve halkın kültürel seviyesini yükseltmekti.[2] Cemiyet, Bakü'nün Büyük Çəmbərəkənd sokağında bulunan bir binada faaliyet gösteriyordu. İki katlı okul binası 1910 yılında bağışçı olan Alibala Zerbeliyev tarafından inşa edilmiştir.[3] Aynı zamanda, Alibala Zerbeliyev, cemiyetin de kasasını yönetiyordu.[4] Mektepte Hüseyin Cavid, Seyid Hüseyin, Semed Mansur ve diğerleri ders veriyordu.[5] Başlangıçta okulda 60 öğrenci eğitim alıyordu ve 1914 yılında bu sayı 160 öğrenciye yükselmişti.[6]
Cemiyet, Bileceri, Bine, Qobu köylerinde ve Kuba uyezdinin Deveçi köyünde Rusça ve Azərbaycanca okullar açmıştır. Bu okullarda çocuklara çeşitli sanat ve meslekler de öğretiliyordu. Cemiyet ayrıca Salyan okuluna ve Şamahı şehrindeki 4 sınıflı okula maddi yardımda bulunmuştur.[1]
Abbas Mirza Şerifzade, 1912 yılı Ağustos'unda Safa Cemiyet'inin denetim komitesine seçilmiştir.[7]
Cemiyet'in yeni oluşturulan tiyatro topluluğu "Nicat," Cemiyet'in topluluğuna göre daha zayıftı, ancak "Nicat"ın oyuncuları aynı zamanda "Safa" topluluğunda da sahneye çıkıyorlardı. Cemiyet'in işlerinde Dadaş Bünyadzade, Samet Mansur, oyunculardan Cahangir Zeynalov, Abbas Mirza Şerifzade aktif rol oynamışlardır.[8] Tiyatro gösterilerine "Nicat" tiyatro topluluğundan Hüseyn Ərəblinski, Mirzaağa Aliyev, Sidki Ruhulla, Hüseynkulu Sarabski ve diğerleri de davet ediliyorlardı.[9]
Toplumun tiyatro topluluğunun ilk gösterisi, 31 Ağustos 1912'de Tağıyev Tiyatrosu'nda gerçekleşti ve Necaf Bey Vezirov'un Fransız oyun yazarı Molière'in "Cimri" komedisinden esinlenerek hazırladığı "Ağa Kerim Han Erdebili" komedisiydi. Eser, Cahangir Zeynalov tarafından sahneye kondu. Başlıca rolleri Cahangir Zeynalov (Ağa Kerim Han Erdebili) ve Abbas Mirza Şerifzade (Ağa Kerim Han'ın oğlu) oynadılar. Toplumun tiyatro topluluğu, Azerbaycan'ın şehirlerinde ve kasabalarında, Güney Kafkasya, Orta Asya, Kuzey Kafkasya, İran şehirlerinde, Astrahan'da, Kazan'da ve diğer bölgelerde turne gösterileri düzenledi.[10]
"Safa" Cemiyyəti sadece tiyatro gösterileri sunmakla kalmadı, aynı zamanda kültürel ve eğitim faaliyetleriyle de ilgilendi. Cemiyyət organizasyonculuğu ile 1910 yılında Cahangir Zeynalov'un sahne faaliyetinin 25. yılı, 1911 yılında Mirza Fetali Ahundov'un doğumunun 100. yılı ve 1913 yılında Necaf Bey Vezirov'un edebi faaliyetinin 40. yılı kutlandı.[11]
1914 yılında cemiyyətin tiyatro bölümü Cahangir Zeynalov'u başkan[12] ve Mehdi Bey Hacınski'yi de onun yardımcısı olarak seçti.[13]
Onun yönetiminde, cemiyyətin tiyatro topluluğu Mirzə Fətəli Axundov'un "Hacı Qara", Necaf Bey Vezirov'un "Hacı Gember", Namık Kemal'ın "Vatan", Zülfükar Bey Hacıbeyov'un "Evliyken bekar", 1914 yılında Abdurrahim bey Hagverdiyev'in "Millet dostları", Molière'in "Zorba Tabip", 1915 yılında Namık Kemal'ın "Ehde vefa" gibi eserleri sahneledi. Diğer yıllarda çeşitli topluluklarda Mirza Celal Yusufzade'nin "Ferhad ve Şirin" (opera), Şemseddin Sâmi'nin "Demirci Gave", Neriman Nerimanov'un "Nadir şah" eserleri de sahneye kondu.[14][15]
Birinci Dünya Savaşı sırasında Müslüman Yardım Cemiyeti tarafından Bakü'de savaştan etkilenen çocuklar için 4 sığınma evi kuruldu. Barınaklardan biri Safa Cemiyeti'nin okulunda bulunuyordu.[16] Ayrıca dernek, sinemadan elde edilen bir günlük geliri de savaştan etkilenenlere ayırıyordu.[17]
Nisan 1914'te derneğin yönetim kurulu, öğrenim ücretlerinin ödenmemesi nedeniyle Kiev Üniversitesi'nden ihraç edilen 25 Müslüman öğrencinin öğrenim ücretlerinin ödenmesine karar verdi. Fonlar derneğin bütçesinden ayrılarak üniversite rektörüne gönderildi.[18]
Mayıs 1917'de düzenlenen Tüm Kafkasya Müslüman Öğrenciler Kongresi'ne toplumun temsilcileri de katılmıştır.[19]
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ a b Esmira Rəhimova (7 Ocak 2022). ""Səfa" məktəbi" (Azerice). yenimedia.org. 13 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2023.
- ^ Nəsiman Yaqublu (1 Şubat 2014). "Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyəti təsisatlarının tarixi: ilk QHT-lərin yaranması və fəaliyyəti" (Azerice). 525-ci qəzet. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2023.
- ^ Nəsiman Yaqublu (2013). Azərbaycanın ilk qeyri - hökumət təşkilatları. Bakü: Elm və təhsil. s. 42. 28 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022.
- ^ "Бакинские благотворительные общества (1917)" (Rusça). ourbaku.com. 24 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023.
- ^ "Минуло 143 года со дня рождения Самеда Мансура" (Rusça). Azerbaycan Devlet Haber Ajansı. 31 Ocak 2022. 31 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023.
- ^ Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası (PDF). II. Bakü: Lider nəşriyyat. 2005. s. 338. 18 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.
- ^ Qulam Məmmədli (1985). Абасмирза Шарифзаде (сборник документов, повествующих о жизни, творчестве и деятельности). Bakü: İşıq. s. 236.
- ^ Bakının teatr həyatı kataloq (PDF). Bakı: Ziya nəşriyyatı. 2013. s. 205. ISBN 978-9952-8024-2-9. 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ Hüseyn Əhmədov (2014). Azərbaycan məktəb və pedaqoji fikir tarixi. Bakı: Elm və təhsil. s. 262–263. 5 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2023.
- ^ "Возникновение и развитие театрального искусства Азербайджана" (Rusça). azerbaijan.az. 1 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023.
- ^ "Teatr" (Rusça). ensiklopediya.gov.az. 1 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023.
- ^ Fuad Paşabəyli (19 Aralık 2015). "Джахангир Зейналов - родоначальник азербайджанской актерской школы" (Rusça). Kaspi. 12 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023.
- ^ "Mehdi bəy Hacınski - 140" (Azerice). Hürriyyət qəzeti. 25 Mayıs 2019. 12 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023.
- ^ İlham Rəhimli (7 Aralık 2016). "Teatrımızda yüz il əvvəl də dəstəbazlıq vardı" (Azerice). 20 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023.
- ^ "Zamanla yaşayan sənətkar - Cahangir Zeynalov" (Azerice). baku-art.com. 22 Ekim 2021. 22 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023.
- ^ Lalə Hüseynova (1996). "Деятельность неправительственных общественных организаций в период АДР (1918-1920)" (Rusça). cheloveknauka.com. 7 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023.
- ^ Nəsiman Yaqublu (2013). Azərbaycanın ilk qeyri - hökumət təşkilatları. Bakü: Elm və təhsil. s. 49. 28 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022.
- ^ Nəsiman Yaqublu (2013). Azərbaycanın ilk qeyri - hökumət təşkilatları. Bakı: Elm və təhsil. s. 53. 28 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022.
- ^ Nəsiman Yaqublu (2013). Azərbaycanın ilk qeyri - hökumət təşkilatları. Bakü: Elm və təhsil. s. 52. 28 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022.