Poliprotik asit

Poliprotik asit terimi (bazen polibazik asit), molekül başına birden fazla proton sağlayabilen asitleri tanımlamak için kullanılır.

Poliprotik asitlerin iki örneği ${\ce {H2SO4}}$, sülfürik asit ve ${\ce {H3PO4}}$, fosforik asittir. Reaksiyonda, poliprotik asitler genellikle bir seferde sadece bir proton aktarır.

Uygulamalar

Örneğin, suya yerleştirildiğinde, ${\ce {H2SO4}}$bir protonu ${\ce {H2O}}$'ye aktarır:

${\ce {H2SO4 + H20 -> H3O+ HSO4-}}$

Bu reaksiyon esasen tamamlanmıştır; bu anlamda ${\ce {H2SO4}}$'e güçlü elektrolit denir.

Bir mol sodyum hidroksit içeren bir çözelti, bir mol sülfürik asit içeren bir çözelti ile karıştırıldığında, bir mol ${\ce {H3O}}$, bir mol ${\ce {OH-}}$'yi nötralize eder. Elde edilen çözeltinin buharlaşması, bir mol tuz ${\ce {NaHSO4}}$, sodyum hidrojen sülfat verecektir. (Bu tuza sodyum bisülfat da denir ve birincil sodyum sülfat olarak adlandırılır.) ${\ce {HSO4-}}$ iyonu kendi başına bir asittir. Oldukça zayıf olmasına rağmen, ${\ce {SO4^2-}}$vermek için ayrıştırılabilir. Bu tepkimede şöyle yazılabilir

${\ce {HSO4- + H2O -> H3O+ + SO4^2-}}$

Diprotik asit ${\ce {H2SO4}}$'ün ayrışmasında ikinci adım olarak düşünülebilir ve sadece protonlar için büyük bir talep olduğunda önemli ölçüde ortaya çıkar. Örneğin, bir mol ${\ce {H2SO4}}$, iki mol sodyum hidroksit ile çözelti içinde karıştırıldığında, iki mol ${\ce {OH-}}$ iki mol ${\ce {H+}}$ 'yı nötralize eder. Çözeltinin buharlaştırılması, ${\ce {NaSO4}}$ tuzu, sodyum sülfat üretecektir.

Triprotik asit H3PO4 üç adımda ayrışmaya uğrar:

${\ce {H3PO4 + H2O ->[][{slight}] H3O+ + H2PO4-}}$

${\ce {H3PO4 + 2OH- ->[][{slight}] 2H2O + HPO4^2-}}$

${\ce {H3PO4 + 3OH- ->[][{slight}] 3H2O + PO4^3-}}$

Çözeltilerin buharlaşması, tuzlara ${\ce {NaH2PO4}}$, monosodyum dihidrojen fosfat verecektir; ${\ce {Na2HPO4}}$, disodyum monohidrojen fosfat; ve ${\ce {Na3PO4}}$, trisodyum fosfat. Bunlar bazen sırasıyla birincil, ikincil ve üçüncül sodyum fosfatlar olarak adlandırılır.