Parlak kızılötesi gökada
Parlak kızılötesi gökadalar (LIRG, İngilizce: Luminous infrared galaxy), elektromanyetik spektrumun kızılötesi bölgesinde (8-1000 mikron) güneşsel aydınlatma gücünün L☉ 1011 kat üzerinde parlaklığa sahip gökadalardır. Normal tespit yöntemleri nedeniyle ayrıca milimetre altı gökadalar (SMG'ler) olarak da adlandırılırlar. Parlak kızılötesi gökadalar, benzer aydınlatma gücüne sahip olan yıldız patlama gökadaları, Seyfert gökadaları ve kuazarlardan daha yaygınlardır. Kızılötesi gökadalar, tüm diğer dalga boylarında yayılan enerjiden daha fazla enerji yayarlar. Bir LIRG'nin aydınlatma gücü Güneş'in 100 milyar katıdır.
Kızılötesinde 1012 L☉'den fazla aydınlatma gücüne sahip daha parlak gökadalar, ultra parlak kızılötesi gökadalar olarak adlandırılır (ultraluminous infrared galaxies - ULIRG).[2][3][4] Uzak kızılötesinde 1013 L☉'den fazla aydınlatma gücüne sahip olan gökadalar ise, aşırı parlak kızılötesi gökadalar olarak adlandırılır (hyper-luminous infrared galaxies - HLIRG veya HyLIRG).[3][4][5][6][7] Aydınlatma güçleri 1014 L☉'yi aşan gökadalar, son derece parlak kızılötesi gökadalardır (extremely luminous infrared galaxy - ELIRG). LIRG ve ULIRG'lerin birçoğu etkileşimler ve bozulmalar göstermektedir. Bu gökada türlerinin çoğu, her yıl bir yıldız doğuran Samanyolu'na kıyasla yaklaşık 100 yeni yıldız oluşturur ve bu da yüksek aydınlatma düzeyinin oluşmasına yardımcı olur.
Liste değiştir
Parlak kızılötesi gökadaların (LIRG, ULIRG, HLIRG ve ELIRG) bazı dikkat çekici örnekleri şunlardır:
| Gökada | Tip | Aydınlatma gücü | Takımyıldız | RA | DEC | Notlar | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| WISE J224607.57-052635.0 | ELIRG | Kova | 22sa 46d 07,57s | -05° 26′ 35,0″ | 2015 yılında keşfedilen ve 2015 yılı itibarıyla bilinen en parlak gökada | [8] | |
| II Zw 96 | LIRG | Yunus | birleşme sürecindeki bir gökada çifti | ||||
| NGC 6240 | ULIRG | Yılancı | yakındaki iyi çalışılmış bir kızılötesi gökada | ||||
| Arp 220 | ULIRG | Yılan | en yakın ULIRG, birleşme sürecindeki gökada çifti | ||||
| FSC15307+3253 | ULIRG | Kuzeytacı |
Kaynakça değiştir
- ^ "When galaxies collide". spacetelescope.org. ESA. 2 Ocak 2017. potw1701a. 3 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2017.
- ^ "SPITZER QUASAR AND ULIRG EVOLUTION STUDY (QUEST). IV. COMPARISON OF 1 Jy - ULTRALUMINOUS INFRARED GALAXIES WITH PALOMAR-GREEN QUASARS". 5 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2023.
- ^ a b "Spectral energy distribution of hyperluminous infrared galaxies" (PDF). 5 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Mart 2023.
- ^ a b "The environments of hyperluminous infrared galaxies at 0.44 < z < 1.55" (PDF). 5 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Nisan 2023.
- ^ "THE MOST LUMINOUS GALAXIES DISCOVERED BY WISE". The Astrophysical Journal, in Press. 8 Nisan 2015. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2023.
- ^ "A Compton-thick active galactic nucleus powering the hyperluminous infrared galaxy IRAS 00182−7112" (PDF). 5 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Nisan 2023.
- ^ "Submillimetre observations of hyperluminous infrared galaxies" (PDF). 5 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Nisan 2023.
- ^ "Most Luminous Galaxy in Universe Discovered". Science Daily. 21 Mayıs 2015. 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2023.