Ouranosaurus
Ouranosaurus (anlamı: cesur kertenkele) Erken Kretase (Aptian) döneminde bugünkü Nijer dolaylarında yaşamış otçul ornithopod dinozor cinsidir.[1]
| Ouranosaurus | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
|
O. nigeriensis (Tip tür) |
Kökenbilim değiştir
İlgili dinozorun cins adı Ouranosaurus, Arapça atılganlık anlamına gelen ourane sözcüğü ve Antik Yunanca kertenkele anlamına gelen sauros sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşmuştur. Tür adı ise bulunduğu ülkeye izafeten nigeriensis olarak verilmiştir.[2]
Keşif ve Adlandırma değiştir
1965'ten itibaren birkaç yıl boyunca Nijer'in Sahra Çölü dolaylarındaki Gadoufaoua mevkiine birçok paleontolojik keşif seferi düzenlenmiştir. Bu çalışmalar ışığında birçok fosil parçası açığa çıkmıştır; ama en çarpıcı buluntulardan bazıları da Elrhaz formasyonu yakınlarında bulunan, GDF 300 ve GDF 381 olarak adlandırılan fosil numunelerdir. GDF 300 numunesi hemen hemen tam iken; bir paratipe işaret eden GDF 381 numunesi üçte iki oranında tamdır. Adlandırma da 1976 yılında Fransız paleontolog P. Taquet tarafından yapılmıştır.[3]
Fiziksel Özellikler değiştir
Holotip (bir canlının resmi olarak tanımlandığı fiziksel örnek) olarak belirlenen GDF 300 fosil numuneleri neredeyse tam bir bütün oluşturur, sadece sol üst çene yoktur. Var olan kemik parçaları el ve ayak kemikleri, kaval kemiği, kuyruk omurları, ökçe kemiği, her iki uyluk kemiği, gözyaşı kemiği, üzengi kemiği, eklemler vb. gibi çok sayıda fosil parçası bulunmuştur. Bu numune 15 m2ik bir alana saçılı halde bulunmuştur. GDF 381 adlı fosil numuneleri de bir paratip olarak kabul edilmektedir. Bu numune kısmen eksiktir zira kafatası yoktur ve kuyruk omurlarının bir bölümü kayıptır; ancak anatomik anlamda iyi derecede eklemli sırt omuru dizisi korunmuştur. Venedik numunesi olarak literatüre girmiştir.[3]
Bu erken Kretase kuş kalçalı dinozor cinsi yaklaşık 8 metre uzunluğa ve 1,5-2 ton ağırlığa sahiptir.[4] Fiziksel anlamda dikkat çekici özellikleri bulunan Ouranosaurus tipik bir Ornithopod görünüşüne sahipti. En karakteristik özelliği sırtındaki yelken şekilli omur çıkıntılarıdır. Görece aynı yerde yaşadığı Spinosaurus'unkilere benzemektedir; ancak işlevi konusunda hâlâ bir netlik yoktur. Bu dinozorların sırt omurlarının genel olarak ısıl düzenleme işlevi gördüğü (zira erken Kretase Afrika'sı ciddi ölçüde nemli ve sıcaktır) tahmin edilse de bir diğer görüş de güçlü sırt kaslarına destek olacak bir yapı oluşturmalarıdır, tıpkı Amerikan bizonlarının sırt yapısı gibi.[1]
Diğer İguanodon ailesi üyelerinden ayrı olarak farklı bir kafatası yapıları vardır. Uzun, alçak ve eğimli başları görece düz bir burun yapısıyla biter. Kafalarında kemiksi yumru çifti bulunmaktadır. İguanodonlara benzeyen özellikleri de bulunmaktadır. Beş parmaklı ön ayaklara sahip olan Ouranosaurus'un ön ayak ve ön ayak parmakları İguanodon'a nazaran biraz daha küçüktür ve arka ayakları da üç parmaklıdır.[1]
Habitat ve Beslenme değiştir
Bugünkü Nijer'in Sahra Çölü içinde yer alan Gadoufaoua adlı yöredeki çökellerden çok sayıda fosil çıkarılmıştır. Bunlar arasında Suchomimus, Nigersaurus, Lurdusaurus ve Ouranosaurus vardır.
Sarcosuchus ve diğer tatlı su ortamı canlıları da bölgede yaygın olarak yaşayan canlılar arasındadır. Bugünkü ekolojik ortamın tersine erken Kretase dönemi Afrika'sı nehirlerin kavşak noktası olarak oldukça tropikal bir görünüm arz etmektedir. Bölgenin erken Kretase yaşlı kayaç ve çökel toplulukları akarsu depoziti olan çapraz tabakalı kumtaşı çökelleri ve kum tepecikleridir. Alçak boylu bitkilerle beslendiği varsayılmaktadır. Gagasıyla yaprak, meyve ve tohumları yediği düşünülmektedir.[4][5]
Kaynakça değiştir
- ^ a b c Dixon, Dougal; ve diğerleri. (1992). The MACMILLAN of Illustrated Encyclopedia of Dinosaurs and Prehistoric Animals. New York: American Museum of Natural History. ss. 145. ISBN 0-02-042981-9.
- ^ Taquet, Philippe. "OSTÉOLOGIE D'OURANOSAURUS NIGERIENSIS, IGUANODONTIDÉ DU CRÉTACÉ INFÉRIEUR DU NIGER" (PDF). www.paleoglot.com. Paleoglot. 2 Haziran 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ a b Bertozzo, Flippo; ve diğerleri. "The Venice specimen of Ouranosaurus nigeriensis (Dinosauria, Ornithopoda)". www.ncbi.nlm.nih.gov/. NCBI. 13 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Dinosaurussen, Dinosaurussen. "OURANOSAURUS". www.dinosaurussen.weebly.com. 7 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Sereno, Paul; ve diğerleri. "Basal abelisaurid and carcharodontosaurid theropods from the Lower Cretaceous Elrhaz Formation of Niger". www.researchgate.com. Researchgate. 16 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.