Nihilizm

Her şeyin anlamdan ve değerden yoksun olduğunu savunan görüş

Nihilizm, hiççilik ya da yokçuluk; Latince'de 'hiç' anlamına gelen nihil sözcüğünden türetilen Nihilizm, günümüzde birçok spesifik alt dala ayrılmakla beraber, en popüler tanımıyla; her şeyin anlamdan ve değerden yoksun olduğunu savunan felsefi görüştür. Nihilistler Tanrı'nın varlığını, iradenin özgürlüğünü, bilginin imkânını, ahlakı ve tarihin mutlu sonunu reddederler.[kaynak belirtilmeli]

Aynı zamanda kök sözcük olan "nihil", İngilizce bir sözcük olan "annihilate"de de bulunur, ki bu sözcük yok etmek, ortadan kaldırmak, imha etmek anlamlarına gelmektedir. Nihilizm sözcüğü Rus yazar İvan Turgenyev'in Babalar ve Oğullar kitabında Bazarov adlı karakteri tanımlaması için kullanmasından sonra popülerleşmiştir.[1]

19. yüzyıl ortalarında Rusya'da, özellikle genç entelektüel kesim arasında taraftar bularak yükselen ve bu nedenle kendine büyük felsefi akımlar arasında yer edinen bir felsefi yaklaşımdır.[kaynak belirtilmeli]

Nihilizm; bilgi felsefesi, ahlak ve siyaset alanında kabul görmüştür. Ve yine nihilizm, her şeyi, her gerçeği ve değerleri reddetme şeklinde ortaya çıkmıştır.[kaynak belirtilmeli]

Nihilizm; her türlü bilgi imkânını reddeder ve hiçbir doğru, genel geçer (Toplum tarafından kabul edilen, hemen herkesçe benimsenen) bilginin olamayacağını savunur. Varlığı her şekliyle şüphe ile karşılar ve hatta yok sayar.[kaynak belirtilmeli]

Nihilizm temelde estetizmin bütün biçimlerini reddeder. Toplumsal bilimleri ve klasik felsefe sistemlerini bütünüyle reddeder. Yalın olgucu (pozitivist) ve maddeci bir tutumla yerleşik toplumsal düzene baş kaldırmayı temsil eder, devlet, din ya da aile otoritesine karşı çıkar. Yalnızca bilimsel doğruları temel aldığı düşünülse de, bilimin toplumsal sorunlarının üstesinden gelemeyeceğini kabul eder.[kaynak belirtilmeli]

Tüm bunlara rağmen, Jean Grenier'e göre Nietzsche asla bir nihilist olmamıştır. "Güç İstenci" adlı kitabında belirttiği üzere Nietzsche, Nihilizm'i sonuna kadar yaşamış ve onu aşmıştır. Nihilizm'in aşılması gereken bir şey olduğunu savunur. Peki, Nihilizm nasıl aşılır? Bu soruya verdiği cevap şöyledir: "Bizler doğadaki tüm ahlakı reddetmiyoruz, ahlakın evrensel olduğunu iddiasını reddediyoruz ve bir ahlak kuralını reddederken veya kabul ederken onun hayatı geliştirici mi yoksa engelleyici mi olduğuna bakıyoruz."[kaynak belirtilmeli]

Nietzsche köle ve üstinsan ahlakı olarak iki ahlaktan bahseder.[İlgisiz sonuç] Ona göre toplumdaki tüm bireylerin var oluş nedeni "üst-insan"a ulaşmak ve onun amaçlarına hizmet etmektir. O zaman Nihilizm "kölelerin ahlakı" olarak belirir; köleler, gerçek yaşamdaki güçsüzlüklerini unutmak için, bir ideale veya bir kurmaca Tanrı'ya gerek duyarlar. Hiçlik istemi olan nihilizm, idealist bir yadsıma mantığından kaynaklanır; yaşamı, sanat aracılığıyla, "özgür düşünce" olarak doğrulayacağına, bilinç adına yadsır.

Heidegger ise Nihilizm'i Batı Düşüncesi'ni oluşturan öğelerden biri olarak görür. Bu görüş, değeri ve "var olan"ı tanımlamak için gerçekte, varlık sorusunu sormayı kendine yasaklar. Gorgias ise nihilizmin agnostik yönüne vurgu yaparak "Hiçbir şey var değildir, var olsa da bilinmez, bilinse de başkalarına aktarılamaz" demiştir.[kaynak belirtilmeli] Nihilizmin öncülerinden biri olan Emil Cioran ise bu fikirlerden farklı bir şekilde görüşler ortaya koymuştur.

Nihilizim evrensel ahlakı reddetmekle beraber özgür iradeyi savunur.

Nihilizmin şu biçimleri vardır: 1- (Kuramsal alanda) Her türlü bilgi olanağını yadsıyan, sorunsal olmayan ve kendisinden kuşkulanılmayan hiçbir şeyin olmadığını öne süren görüş (= eleştirici ve kuşkucu hiççilik). 2- (Ahlâki alanda) Ahlak kurallarını ve değerlerini tanımayan görüş. 3- (Siyasal alanda) a. Yeni bir toplum düzeni kurmak isteğiyle eski, yerleşik düzeni bütünüyle yadsıyan görüş. b. Her türlü siyasal düzeni yadsıyan, toplumun birey üzerinde hiçbir baskısını kabul etmeyen görüş; bu biçimi salt (mutlak) bireycilikle (ferdiyetçilik, individüalizm) birleşir.

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Nihilism | Internet Encyclopedia of Philosophy" (İngilizce). 9 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2023.