Naşit Özcan
Naşit Özcan (1886, İstanbul - 26 Nisan 1943, İstanbul), Türk tiyatrosunun ünlü tuluat ustası. İbiş tiplemesini en iyi canlandıran sanatçıların başında gelmektedir.[1]
Naşit Özcan | |
|---|---|
| Doğum | 1886 Şehzadebaşı, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 26 Nisan 1943 (57 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Diğer ad(lar)ı | Komik-i Şehir Naşit Bey |
| Vatandaşlık | Osmanlı İmparatorluğu Türkiye |
| Meslek | Tiyatro oyuncusu, tuluat sanatçısı |
| Etkin yıllar | 1902-1940 |
| Evlilik | Leman Hanım (b.1927) Amelya Hanım (e. 1927; ö. 1943) |
| Çocuk(lar) | Selim Naşit Özcan Adile Naşit |
| Akraba(lar) | Necip Naşit Özcan (torunu) |
"Sultan Hamid'i bile güldüren adam" olarak anılır.[kaynak belirtilmeli] Başarılarıyla Komik-i Şehir unvanını almış bir sanatçıdır. Tiyatrocu Adile Naşit ve Selim Naşit Özcan'ın babasıdır.
Hayatı
değiştir1886'da İstanbul Şehzadebaşı'nda doğdu. Bayezit Rüştiyesi’nden sonra eğitimini Mızıka-ı Hümayun’da tamamladı.
Leman Hanımla evlendi, evli olduğu sırada Kantocu Amelya Hanım'a aşık oldu, bir süre sonra Leman Hanım'dan boşanıp, Emel adını alan Amelya Hanım ile evlenmiştir. Bu evlilikten olan çocukları Adile Naşit ve Selim Naşit Özcan da tiyatrocu olmuşlardır. Sanatçı, büyüdüğü ve tiyatro eğitimini aldığı aynı yerde 26 Nisan 1943'te öldü.
Tarık Buğra'nın İbiş'in Rüyası (1970) adlı romanı, Naşit Özcan'ın hayatını konu edinir.[2]
Tiyatro hayatı
değiştir
Şehzadebaşı'nda doğan Naşit'in tiyatro ile ilk tanışıklığı doğduğu evin yakınındaki Abdi Efendi tiyatrosu ile oldu. Oyunculuk yaşamı Mızıka-ı Hümayun'u tamamladığı yıllarda Abdürrezzak Efendi’nin yanında başladı. Meşrutiyetin ilanından iki sene sonra tiyatro topluluğunun dağıtılmasıyla heveskâran cemiyetiyle ilk temsillerine başladı. İlk oyunu "Haremağası Ut Meşkediyor"'du. "Meşrutiyeti Osmaniye" kumpanyasında Nurettin Şefkati, Eliza Binemeciyan, Hekimyan ile birlikte çalıştı. Daha sonra Rıdvan Paşa'nın oğlu Reşat Bey ile "Sahne-i Heves" yaptı. Heveskerân Cemiyeti'nde Büyük Behzat ile sonra Kemal Emin ile Ortaköy tiyatrosunda oynadı.
Kavuklu Hamdi ve Küçük İsmail’in orta oyunu topluluğu, Kel Hasan’ın tuluat topluluğu, Manakyan topluluğu gibi çeşitli topluluklarda uzun sure çalıştı. Saray tarafından Fransa’ya gönderildi. Dönüşünde sarayda oyunlar sergileyen pandomim topluluğuna katıldı. Kendi adına kurduğu topluluklarda çalışmalarını Cumhuriyet döneminde de sürdürdü. Orta oyunu, kukla ve Karagöz ve Hacivat çalışmaları yaptı.
Tiyatrocu ve özellikle tuluatçı yönüyle tanınan Naşit Bey 14 Ocak 1937 tarihli Tan gazetesine verdiği röportajda sinemadan daha çok hoşlandığını söylemiş ve sözlerine şöyle devam etmiştir, "...Vakıa sahnede halkla karşı karşıya durmaktan zevk alırım amma, film daha rahat ve halk üzerinde tesiri de daha iyi..." Dört film yapan Naşit Bey, "Bir Millet Uyanıyor" adlı filmde asker "İstanbul Sokaklarında" dilenci rollerinde oynamış, "Naşit Dolandırıcı" ve "Düğün Gecesi" adlı iki de komedi yapmıştır.
Sinema, orta oyunu ve melodramlardaki başarısının yanı sıra asıl ününü yeni tipler yarattığı tuluat tiyatrosunda kazandı. Tuluat tarzının en etkili oyuncusu sayıldı. Tuluat oyunlarının İbiş’ine kişilik kazandırdı. Aşçıbaşı Tosun Ağa, Leblebici Horhor, Hoşkadem Kalfa, Surpik Dudu yarattığı ve başarıyla oynadığı en önemli tiplerdir. Bu başarılarıyla Komik-i Şehir (Büyük Komik) unvanını aldı. Oynadığı oyunlardan bazıları şunlardır: Beyimin Tiyatro Merakı, Yahudi Doktorun Metresi, İstanbul Çapkını, Çifte Köy Düğünü.
Konuyla ilgili yayınlar
değiştir- İsmail Biret, Komik-i Şehir Naşit Bey ve Çocukları Doğan Kitap / Anı Dizisi
Kaynakça
değiştir- ^ İbiş (Milliyet bas.). İstanbul: Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi c.11. s. 5517.
- ^ "Hayri Öztürk, Rüyaların ve Sembollerin Işığında [[İbiş]]'in Rüyasından Nahit'in Hakikatine, Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, Sayı 15, 2004 Bahar" (PDF). 12 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2013.