Mietek Pemper
Mieczysław "Mietek" Pemper (24 Mart 1920 - 7 Haziran 2011) Polonya doğumlu bir Alman Yahudi ve Holokost'tan sağ kurtulan biriydi. Pemper, Oskar Schindler'in ünlü listesinin derlenmesine ve yazılmasına yardımcı oldu ve II . Dünya Savaşı sırasında 1.200 kişinin Holokost'ta öldürülmesini engelledi.[1][2]
Mietek Pemper | |
|---|---|
 Nisan 1940'ta Pemper | |
| Doğum | Mieczysław Pemper 24 Mart 1920 Kraków, Polonya |
| Ölüm | 7 Haziran 2011 (91 yaşında) Augsburg, Bavyera, Almanya |
| Milliyet | Leh |
| Vatandaşlık | Alman |
| Tanınma nedeni | Oskar Schindler'in Yahudileri kurtarma faaliyetlerinde yardımcı olmak |
| Önemli eser(ler) | The Road to Rescue (Kurtarmaya Giden Yol) |
İlk yılları
değiştirPemper, 24 Mart 1920'de Polonya'nın Kraków kentinde Jakub ve Regina Pemper'in çocuğu olarak Yahudi bir ailede dünyaya geldi. Stefan Pemper adında küçük bir erkek kardeşi vardı. Lehçede "Mietek", "Mieczysław"ın kısaltmasıdır ve ailesi ve arkadaşları ondan bu şekilde söz eder. Pemper, çocukluğundan itibaren Lehçe ve Almanca olmak üzere iki dil biliyordu.[2] Eş zamanlı olarak Jagiellonian Üniversitesi'nde hukuk, Kraków Ekonomi Üniversitesi'nde ise işletme okudu.[2]
Płaszów toplama kampı ve Oskar Schindler
değiştirNazi Almanyası 1939'da Polonya'yı işgal ettiğinde Pemper 19 yaşındaydı.[1] Pemper ve ailesi de dahil olmak üzere Kraków'daki tüm Yahudilerin Nazilerin isteği üzerine Davud'un Yıldızı sarı rozetleri takmaları gerekiyordu.[1] Pemper, rozetleri protesto etmek için mümkün olduğunca evde kaldı. Pemper, zamanının çoğunu ailesinin evinde geçirirken, zaten Almanca steno öğrenmiş olduğu için kendi kendine Almanca stenografiyi öğretmeye karar verdi. Kısa süre sonra Pemper ve ailesi Kraków Gettosu'na kapatıldı ve kısa süre sonra Nazi yetkilileri tarafından Kraków Gettosu'nun Yahudi yönetimi olan Judenrat'a katip olarak atandı.[2] Pemper ayrıca Krakov Gettosu sakinlerine Almanca-Lehçe tercümanlığı yaptı ve BBC'nin radyo yayınlarını daktilo etti.[3]
Kraków Gettosu 1942'nin sonunda sürgünlere başlamıştı; 13-15 Mart 1943 tarihleri arasında tamamen tasfiye edildi. Pemper gettodan Płaszów toplama kampına sürüldü. Kraków Gettosu'ndaki Judenrat'taki önceki çalışmaları nedeniyle Płaszów'un kötü şöhretli komutanı Amon Göth'ün özel sekreteri ve stenografı olarak atandı.[1] Pemper'in Göth'ün asistanı olarak konumu, ona Nazi yetkilileri tarafından Göth'e gönderilen belgelere nadir erişim olanağı sağladı.[1] Pemper, Göth'ün ofisinde çalışarak, karaborsayla bağlantısı olan etnik Alman iş adamı ve sanayici Oskar Schindler ile de tanıştı. İlk başta Schindler, Almanya'nın Polonya'yı işgalinden kâr elde etmek istedi ve savaş ilerledikçe Schindler, Kraków'da çoğunluğu Yahudi işçilerinin çalıştığı bir emaye fabrikası açmaya karar verdi. Daha sonra çalışanlarına sempati duydu ve konumunu onları korumak için kullandı.[1] Bir muhasebeci ve Pemper'in Göth'ün ofisindeki en yakın arkadaşı olan Itzhak Stern, Pemper'i Schindler'e güvenilebileceğine ikna etti.[3]
Pemper, Oskar Schindler'e ilk mektubunu Mart 1943'te, Schindler'in Yahudi işçilere sempati duyduğunu bilmeden yazdı.[2] Pemper, ofisteki çalışması sayesinde 1944'te Nazilerin, Schindler'in emaye fabrikası ve Płaszów'a bağlı diğer tesisler de dahil olmak üzere, savaşla doğrudan bağlantılı olmayan tüm fabrikaları kapatmayı planladığını keşfetti.[1] Bu kapatmalar muhtemelen Płaszów'daki Yahudi mahkûmların bir ölüm kampına gönderileceği anlamına gelecekti. Pemper, Schindler'i kişisel olarak planlar konusunda uyardı ve Schindler'in işçilerini kurtarmak için üretimi emaye eşyalardan tanksavar bombalarına geçirmeye ikna etti. Pemper, Schindler'in Płaszów kampının idari ofisinde saklanan gizli Nazi sırlarının paylaşılmasında kendisini suçlayabileceği korkusuyla Schindler'e mümkün olduğunca az bilgi verdi.[3]
Pemper, mümkün olduğu kadar çok Yahudi işçiyi kurtarmak için artık meşhur olan "Schindler'in Listesi"nin geliştirilmesine yardımcı oldu. Schindler ve Itzhak Stern de dahil olmak üzere Płaszów toplama kampındaki diğer kişilerle işbirliği içinde, "Nazi savaş çabaları için belirleyici" sayılan 1.000'den fazla Yahudi mahkûmun listesini derledi ve daktilo etti. Listedeki pek çok kişi Schindler için çalışıyordu ve nakilden hemen önce ek isimler ekleniyordu. Pemper'in kendisi de dahil olmak üzere listede yer alanlar, Ekim 1944'te Schindler'in Çekoslovakya'nın Brněnec kentinde bulunan yeni fabrikasına transfer edildi. Bu transfer sonuçta listede yer alan kişilerin hayatını kurtardı. Schindler ayrıca Pemper'in babasını, annesini ve erkek kardeşini de listeye dahil etti. Ancak Pemper'in annesi Regina, hastalığı nedeniyle Auschwitz'de kaldı, ancak özgürleşene kadar hayatta kaldı.
Savaşın sonunda Oskar Schindler, Yahudi fabrika işçilerine bir konuşma yaparak şu çağrıyı yaptı: "Hayatta kaldığınız için bana teşekkür etmeyin... sürekli ölümün yüzüne bakan yiğit Stern ve Pemper'inize teşekkür edin."[3]
Pemper, savaşın sona ermesinin ardından Eylül 1946'da Kraków'daki duruşmasında Göth aleyhine ifade verdi. Göth ölüm cezasına çarptırıldı ve 1946'da idam edildi.[1]
Daha sonra ki yaşamı
değiştirPemper, 1958'de Bavyera'nın Augsburg şehrine taşındı ve Alman vatandaşı oldu. Özellikle Yahudi-Hristiyan ilişkileri ve uzlaşmasına odaklanan bir yönetim danışmanı ve kültürlerarası aktivist olarak çalıştı. Schindler'in 1974'teki ölümüne kadar Oskar Schindler ile yakın temasını sürdürdü.[2]
Steven Spielberg'in 1993 yapımı filmi Schindler'in Listesi'nde danışman olarak görev yaptı. Film, Pemper'in savaş sırasında Schindler'le işbirliğindeki rolünü en aza indirdi. Spielberg, Mietek Pemper, Itzhak Stern ve Abraham Bankier'in tarihi rollerine dayanan, aktör Ben Kingsley tarafından canlandırılan kompozit bir karakter yaratarak filmin hikâyesini basitleştirmeye çalıştı.[4] Ancak Pemper, filmdeki azalan rolünü reddetti ve başarısının derlenen ve daktilo edilen liste değil, "çok çeşitli direniş eylemleri olduğunu" söyledi. The Daily Telegraph'a göre, tıpkı küçük taşların bir mozaiğe tek tek yerleştirilmesi gibi, tüm süreci mümkün kıldı." Spielberg, film dışında hem Pemper hem de Stern'e saygılarını sundu ve onları kahraman olarak nitelendirdi. Filmde Pemper'i aktör Grzegorz Kwas canlandırdı.[1]
2001 yılında 1. Sınıf Liyakat Nişanı ile ödüllendirildi.[4] Pemper'in benimsediği Augsburg şehri, ona 2003 yılında vatandaşlık madalyası verdi. Ayrıca onu 2007'de fahri vatandaş ilan ettiler.
Pemper, Haziran 2005'te İngiliz şirketi Gigatel Cyf (Ltd) için Viyana'da derinlemesine bir film röportajına başvurdu. Pemper, çocukluğundan Holokost sırasındaki deneyimlerinin sonrasına kadar, özellikle de Płaszów'un komutanı Amon Göth'ün kontrolü altındaki Płaszów toplama kampında yaşadığı deneyimler hakkında uzun uzun konuştu. Pemper, kendisi de Płaszów, Mauthausen ve Linz kamplarında hapsedilen Edward Mosberg adlı Holokost'tan sağ kurtulan başka bir kişinin 18 aydan uzun bir süre boyunca aralıksız ikna etmesinden sonra röportajı kabul etti. Bu eşsiz röportajın içeriğinin bir kısmı Film – Destination Unknown filminin (İngiltere 2016) – (ABD 2017) sürümünde yer almaktadır ve Pemper'in otobiyografisi The Road To Rescue'da yer almayan ifadeleri içermektedir.[3] Kurtarmaya Giden Yol, Pemper'in ölümünden kısa bir süre önce, 11 Mart 2011'de yayınlandı.
Pemper'in (Almanca) dört saatlik röportajına USC Shoah Vakfı web sitesinden de ulaşılabilir. 13 Eylül 1997'de gerçekleştirilen röportaj, esaret öncesi ve sırasındaki dönemi kapsıyor ve Göth ile Schindler hakkındaki ayrıntıları ortaya koyuyor.
Pemper, 7 Haziran 2011'de 91 yaşında Almanya'nın Augsburg kentinde öldü. Hiç evlenmedi. Augsburg'daki Yahudi mezarlığına gömüldü ve onuruna belediye bayrakları yarıya indirildi. Augsburg belediye başkanı Kurt Gribl, Pemper'i anmak üzere şunları söyledi: "Mietek Pemper ile şehir, Yahudi ve Hıristiyan dinleri arasında köprü kuran ve uzlaşmaya katkıda bulunan önemli bir kişiyi kaybetti."[2]
Kaynakça
değiştir- ^ a b c d e f g h i "Mietek Pemper". The Daily Telegraph. 15 Haziran 2011. 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2011.
- ^ a b c d e f g Martin (18 Haziran 2011). "Mietek Pemper, 91, Camp Inmate Who Compiled Schindler's List". The New York Times. 21 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2011.
- ^ a b c d e Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Rescueisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b Crowe, David M. (2004). Oskar Schindler: The Untold Account of His Life, Wartime Activities, and the True Story Behind the List. New York: Westview Press. ss. 102-105. ISBN 9780465002535.
Dış bağlantılar
değiştir- Mietek Pemper'in Resmi Web Sitesi 29 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.