Vikipedi

Martin James Monti

Martin James Monti (24 Ekim 1921 – 11 Eylül 2000) Ekim 1944'te Nazi Almanyası'na sığınan ve propagandacı ve yazar olarak çalışan bir Amerika Birleşik Devletleri Ordusu Hava Kuvvetleri pilotuydu. II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra yargılandı ve firardan mahkûm edildi; daha sonra affedildi, ancak daha sonra vatana ihanetten yargılandı ve 25 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Monti, 1948'de Mitchel Hava Kuvvetleri Üssü'nde tutuklandıktan sonra, hâlâ ABD Ordusu üniformasıyla ABD Komiserini dinlerken görülüyor.

İlk yılları değiştir

St. Louis, Missouri'de doğan Monti, müreffeh ebeveynlerin yedi çocuğundan biriydi. Babası Martin Monti Jr., aynı zamanda St. Louis'de doğmuş bir yatırım komisyoncusuydu.[1] Martin Monti Jr.'ın babası, İsviçre'nin İtalyanca konuşulan bölgesinin bir parçası olan İtalyan Graubünden'den Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etmişti, annesi ise İtalya'nın yerlisiydi.[2] Martin James Monti'nin annesi Marie Antoinette Wiethaupt, Missouri'de Alman-Amerikalı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.[3][4] Monti'nin dört erkek kardeşi, II. Dünya Savaşı sırasında Birleşik Devletler Donanması'nda onurlu bir şekilde hizmet ettiler.

Monti, 1930'larda bir anti-komünistti ve haftalık radyo yayınları yapan bir Roma Katolik rahibi olan Charles Coughlin'in coşkulu bir hayranıydı.[5] Coughlin, anti-komünizme, anti-semitizme ve Almanya ve İtalya'nın faşist hükümetlerine olan hayranlığına yönelik duygularıyla biliniyordu; yayınları, 1939'da II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle durdurulmadan önce milyonlarca dinleyiciyi kendine çekti.[6] Monti, ABD Ordusu'na katılmadan önce bir uçak montajcısı olarak çalıştı.[7]

II. Dünya Savaşı değiştir

Monti, Ekim 1942'de, Coughlin ile tanışmak ve sohbet etmek için Detroit, Michigan'a gitti. 19 Aralık 1942'de Amerika Birleşik Devletleri Ordusu Hava Kuvvetleri'ne havacılık öğrencisi olarak katıldı.[8] 1943'te ve 1944'ün başlarında uçuş eğitimini tamamladı ve uçuş subayı olarak görevlendirildi. P-39 Airacobra ve P-38 Lightning kullanmada ustalaştı ve Teğmenliğe terfi etti.[4]

Ağustos 1944'te şimdi Pakistan'da bulunan Karaçi'ye gönderildi. 126. Yedek Deposuna bağlıyken, bir C-46 nakliye uçağına binerek Kahire, Mısır'a gitti ve oradan Trablus, Libya üzerinden İtalya'ya gitti. Foggia'da, Napoli'nin kuzeyindeki Pomigliano Havaalanına devam etmeden önce 82. Savaş Uçağı Grubunu ziyaret etti. 354. Hava Servis Filosu, uçakları hat filolarına atanmak üzere hazırlıyordu. Oradayken, P-38'in silahsız bir fotoğrafik keşif versiyonu olan bir F-5E Lightning uçağının[9] bakıma alındığını ve onarımdan sonra bir test uçuşu gerektireceğini gözlemledi. Monti bunun yerine uçağı çaldı ve 13 Ekim 1944'te Milano'ya uçtu.[9] İndikten sonra uçağı Alman kuvvetlerine teslim etti. Başlangıçta sıradan bir savaş esiri olarak muamele gördü, ancak kendisini tutsak edenleri ABD ordusundan gerçekten kaçtığına ikna edebildi.[4] Uçağı, uçarken yakalanan Müttefik uçaklarını test eden Luftwaffe'nin özel test birimi Zirkus Rosarius'a teslim edildi.

Radyo yorumcusu olarak çalışması değiştir

Monti 1944'ün sonlarında, Waffen-SS'in bir propaganda birimi olan SS-Standarte Kurt Eggers'ın Berlin'deki Gunter d'Alquen yönetimindeki kayıt stüdyosunda bir mikrofon testi yaptı. 1945'te Monti, yine SS-Standarte Kurt Eggers kayıt stüdyosunda "Yuvarlak Masa Konferansı" adlı bir radyo programına katıldı. Program, siyasi konularda tartışma ve yorum şeklinde siyasi propagandadan oluşuyordu ve Alman devlet radyo kuruluşu Reichs-Rundfunk-Gesellschaft tarafından yayınlanıyordu.[10] Monti Almanya'da iken, "Martin Wiethaupt" dahil olmak üzere çeşitli takma adlar altında faaliyet gösteriyordu. Almanlar tarafından kimliğinin gizliliğinin korunması gerektiği talimatı verildikten sonra, ona başlangıçta "Martin Roberts" takma adı verildi. Monti bu adı onaylamadı ve bunun yerine annesinin kızlık soyadını kullanmayı seçti, böylece yakalanır veya öldürülürse, potansiyel olarak izlenip teşhis edilebilirdi.[11] Radyo yayıncılığının bu döneminde, yaygın olarak "Axis Sally" olarak bilinen ve Monti'den hoşlanmayan ve onunla çalışmak yerine görevinden istifa etmekle tehdit eden Amerikalı yayıncı Mildred Gillars ile temasa geçti. Gillars daha sonra vatana ihanet davasında Monti'nin bir gün Berlin stüdyosuna geldiğini ve ona sadece "merhaba" dediğini söyledi. Gillars, "Ona baktım, arkamı döndüm ve konuşmadan dışarı çıktım" dedi. Daha sonra nezaret eden radyo yetkilisi Adelburt Houben'e bir ültimatom verdi: "Bu adam (Monti) bir casus ya da hain, ya gitmeli ya da ben gideceğim." Houben, Monti'nin gönderilmesi talebini reddedince "Son yayınımı yaptım" dedi. Ancak Monti, radyo yorumcusu olarak yetenek ve deneyim eksikliği yüzünden yalnızca birkaç yayın yapabildi ve yeniden başka göreve gönderilince, Gillars kısa bir süre sonra yayına geri döndü.[12]

Waffen-SS üyeliği değiştir

Monti daha sonra resmen Waffen-SS'e katıldı ve ABD Ordusu'ndaki rütbesine eşdeğer olan SS-Untersturmführer rütbesi verildi. SS'deyken, Wehrmacht ve Müttefik savaş esirleri arasında dağıtılacak bir propaganda broşürünün oluşturulmasına katıldı. Monti, Almanya'nın yenilgiye uğraması yakınken Berlin'den demiryolu ve askeri nakliye yoluyla Milano'ya kaçtı.[13] Milano'ya vardığında, hala SS üniformasını giyerken karşılaştığı ilk ABD Ordusu birimine yaklaştı ve bu noktada tüm nişanları ve rütbe işaretlerini çıkarmıştı.[4] Başlangıçta bir Alman savaş esiri olduğu varsayımıyla ABD Ordusu subayları tarafından sorguya çekildi. SS ile olan kişisel ilişkisini veya Nazilere sığınmak için F-5E uçağını çaldığını açıklamadı ve daha fazla sorgulanınca sadece uçağı "sıkıldığı" için çaldığını söyledi. "Almanlarla bizzat savaşabileceğini" söyledi.[14]

Savaş sonrası yargılanması değiştir

Monti, savaş sonrası duruşmaları sırasında, Almanlarla savaşmak için uçağı çaldığını, vurulduğunu ve kendisine SS üniformasını veren partizanlara katıldığını tekrar iddia etti. İddialarına büyük ölçüde inanıldı ve bunun sonucunda yalnızca uçağın çalınması ve firardan askeri mahkemeye çıkarılmasına neden oldu. 15 yıl hapis cezasına çarptırıldı, ancak cezası kısa bir süre sonra, Harry S. Truman tarafından ertelendi ve 11 Şubat 1947'de Ordu Hava Kuvvetleri'nde er olarak yeniden askere alınmasına izin verildi. 26 Ocak 1948'de onurlu bir şekilde terhis edildiğinde çavuş rütbesine ulaşmıştı. Sadece birkaç dakika sonra, Federal Soruşturma Bürosu onu New York'taki Mitchel Field'da tutukladı ve FBI'ın o zamandan beri Monti'yi "Martin Wiethaupt" takma adı altında gerçekleştirdiği Alman yanlısı propaganda faaliyetleri nedeniyle vatana ihanetle suçladı.[15] 14 Ekim 1948'de Brooklyn'deki federal bir büyük jüri, onu 13 Ekim 1944 ile Avrupa'daki savaşın sona erdiği 8 Mayıs 1945 arasında işlenen 21 ihanet suçundan suçladı.[6]

Monti 17 Ocak 1949'da, uzun bir yargılama için hazırlanan savcıları ve mahkemeyi şaşırtarak suçunu kabul etti. Monti'nin avukatları, beraat umudu olmadığını ve askeri bir subay olarak statüsünün önemli bir ağırlaştırıcı faktör oluşturacağını söyleyerek suçunu kabul etmesini tavsiye etmişti. Mahkemeye çıkarsa müebbet hapis ve hatta idamla karşı karşıya kalabileceği konusunda onu uyardılar. İddiaya göre, Monti'nin avukatı, savcı ve yargıçla, suçunu kabul etmesi halinde büyük olasılıkla uzun bir hapis cezası alacağına dair kayıt dışı konuşmalar duymuştu.[16]

Suçlamaların ciddiyeti nedeniyle, mahkeme onun suçlu olduğunu kabul etmesine rağmen tanıklık istedi ve The New York Times'a göre, Monti tüm suçlamaları kabul ederek "Tereddüt etmeden tanık sandalyesine oturdu". Yargıç tarafından "gönüllü" davranıp davranmadığı sorulduğunda Monti, "Evet" yanıtını verdi. Avukatı daha sonra, Sovyet Rusya'yı ve Komünizmi ulusun başlıca düşmanı olarak tanımlamaya "fanatik bir şekilde aşılayan" aşırılıkçı ve izolasyonist bir çevrede yetiştirildiğini öne sürerek hoşgörü istedi. Avukatının müsamaha gösterme çağrısına rağmen, Monti 25 yıl hapis cezasına ve yargıç tarafından 10.000 dolar para cezasına çarptırıldı.[17]

Hapis cezası değiştir

Monti cezasını Kansas, Leavenworth Hapishanesinde çekti. Cezasına başladıktan kısa bir süre sonra açlık grevine başladı ve ardından hücre hapsine alındı. Cezası daha sonra hapishane mutfağına girip yiyecek çalmaktan 12 ay uzatıldı.[18]

1951'de, başarısız bir şekilde, "düşman topraklarına" uçtuğunda "hiçbir vatana ihanet etme niyeti" olmadığında ısrar ederek, suçunu kabul etmesi için avukatları tarafından baskı yapıldığını iddia ederek, suçunu kabul etmesini geri çekmeye çalıştı.[18][19] 1960 yılında şartlı tahliye edildi.[20]

Hapishane sonrası yaşamı değiştir

Monti, şartlı tahliye edildikten üç yıl sonra, 1963'te, vatana ihanet suçlamalarını Brooklyn Federal Mahkemesinde tersine çevirmeye çalıştı ve "Almanya'ya yalnızca Adolf Hitler'e suikast yapmak ve savaşı bitirmek için gittiğini" iddia etti. Bu iddiaları reddedildi. O zamana kadar, 1963'te, Monti bir fabrika şefi olarak çalışıyordu ve saatte 1,50 dolar kazanıyordu.[21] Ocak 1974'e kadar şartlı tahliyede kaldı.[18] Hayatının geri kalanını Florida, Fort Lauderdale'de, 11 Eylül 2000'deki ölümüne kadar göreceli olarak bilinmezlik içinde yaşadı.[22] Florissant, Missouri'deki Sacred Heart Mezarlığı'na, ailesi ve iki erkek kardeşiyle birlikte gömüldü.

Kaynakça değiştir

  1. ^ World War I draft registration of Martin Monti, St. Louis, Mo., 5 June 1917
  2. ^ U.S.Census, 1910, Supervisors District #10, Enumerators District 299, Sheet 2B
  3. ^ U.S. Census, 1910, Supervisors District #11, Enumerators District #18, Sheet 17A
  4. ^ a b c d "The Curious Case of Martin James Monti". Strategy Page. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2015. 
  5. ^ Higham, Charles (1985). American Swastika. United States: Knopf Doubleday Publishing Group. s. 78. ISBN 978-0-385-17874-7. 
  6. ^ a b "Ex-Army Officer Held for Treason" (PDF). The New York Times. 15 Ekim 1948. Erişim tarihi: 18 Nisan 2015. 
  7. ^ Official Military Personnel File for Martin Monti. Official Military Personnel Files, 1947–1998. United States: National Archives Catalog. 1947. s. 12. 3 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022. 
  8. ^ Official Military Personnel File for Martin Monti. Official Military Personnel Files, 1947–1998. United States: National Archives Catalog. 1947. s. 5. 3 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022. 
  9. ^ a b Soodalter, Ron, "A Yank in the SS," Military History, January 2017, p. 44.
  10. ^ U.S. District Court for the Eastern District of New York. 1865– (28 Ocak 1949). Transcript of Record. File Unit: United State [sic] of America v. Martin James Monti, a/k/a Martin Wiethaupt, 1948–1960. s. 22. 4 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022. 
  11. ^ Transcript of Record. United States of America v. Martin James Monti, a/k/a Martin Wiethaupt, 1948–1960. National Archives Catalog. 28 Ocak 1949. s. 23. 4 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022. 
  12. ^ Lucas, Richard (16 Eylül 2014). Axis Sally: The American Voice of Nazi Germany. United States: Casemate Publishers. ss. 114-116. ISBN 978-1-935149-80-4. 
  13. ^ Transcript of Record. United States of America v. Martin James Monti, a/k/a Martin Wiethaupt, 1948–1960. National Archives Catalog. 28 Ocak 1949. s. 26. 4 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022. 
  14. ^ Transcript of Record. United States of America v. Martin James Monti, a/k/a Martin Wiethaupt, 1948–1960. National Archives Catalog. 28 Ocak 1949. s. 29. 4 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022. 
  15. ^ "Treason Charged to Ex-Air Officer" (PDF). New York Times. 27 Ocak 1948. Erişim tarihi: 18 Nisan 2015. 
  16. ^ "May 2017 Readers' Letters". HistoryNet (İngilizce). 17 Nisan 2017. 3 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2022. 
  17. ^ "Ex-Flier Confesses 21 Acts of Treason" (PDF). New York Times. 18 Ocak 1949. Erişim tarihi: 18 Nisan 2015. 
  18. ^ a b c Werrell, Kenneth P. (2020). "Turncoat and Traitor? Lt. Martin Monti (USAAF)". Air Power History. 67 (3). s. 40. ISSN 1044-016X. JSTOR 26965534. 4 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022 – JSTOR vasıtasıyla. 
  19. ^ "Judge Finds Monti was not coerced" (PDF). New York Times. 2 Ağustos 1951. Erişim tarihi: 18 Nisan 2015. 
  20. ^ U.S. District Court for the Eastern District of New York. 1865- (29 Haziran 1960). Final Commitment. File Unit: United State [sic] of America v. Martin James Monti, a/k/a Martin Wiethaupt, 1948–1960. National Archives Catalog. s. 1. 4 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022. 
  21. ^ Folicano, Joseph (26 Temmuz 1963). "Traitor Seeks Sentence Reversal". Newspapers.com (İngilizce). 4 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2020. 
  22. ^ "Obituary for Martin Monti". South Florida Sun Sentinel (İngilizce). Fort Lauderdale, Florida. 12 Eylül 2000. s. 18. 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2020. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Martin_James_Monti&oldid=30932472" sayfasından alınmıştır