Luisa Miller

Luisa Miller İtalyan opera bestecisi Giuseppe Verdi'nin bestelediği 3 perdelik bir opera eseridir. İtalyanca libretto Salvadore Cammarano tarafından ünlü Alman oyun yazarı Friedrich von Schiller tarafından yazılmış Kabale und Liebe (Hile ve Aşk) oyunundan uyarlanarak hazırlanmıştır. Luisa Miller operasının prömiyeri 8 Aralık 1849'te Napoli'de Teatro San Carlo'da yapılmıştır.

Luisa Miller

Özgün isim	Luisa Miller
Müzik	Giuseppe Verdi
Libretto	Salvadore Cammarano
Gala	9 Şubat,1849
İlk gösterim yeri	Teatro San Carlo, Napoli, İtalya
Oyuncular	Miller: bir emekli asker, bariton Luisa: kızı, soprano Kont Walter: bas Rodolfo: oğlu,tenor Federica: Ostheim Düşeşi, Walter'in yeğeni. mezzo-soprano Wurm: Walter'in kahyası, bas Laura: bir köylü kız, mezzo-soprano Bir köylü, tenor Federica'nın mürebbiyesi, aileler, okçular, köylüler

Bu opera Verdi'nin bestecilik kariyerinin başlarında hazırlanmıştır. Verdi Paris'te iki yıl çalışmış ve Paris'te başgösteren bir kolera salgını dolayısıyla İtalya'ya geri dönmüştür. İtalya'da Busseto'da bir çiftlik satın alıp burada "San Agata" adını verdiği villada yaşayıp bestelerini hazırlamıştır. Verdi Luisa Miller operasını da Busetto'da hazırlanmıştır.

Roller

Promiyerde Luisa'yi oynayan Marietta Gazniga

Rol	Ses tipi	Prömiyerde Roller, 8 Aralik 1849 (Orkestra şefi: - )
Miller, bir emekli asker	bariton	Achille De Bassini
Luisa, kızı	soprano	Marietta Gazzaniga
Kont Walter	bas	Antonio Selva
Rodolfo, oğlu	tenor	Settimio Malvezzi
Federica, Ostheim Düşeşi, Walter'in yeğeni	mezzo-soprano	Teresa Salandri
Wurm, Walter'in kahyası	bas	Marco Arati
Laura, bir köylü kız	mezzo-soprano	Maria Salvetti
Bir köylü	tenor	Francesco Rossi
Federica'nın mürebbiyesi, aileler, okçular, köylüler

Konu özeti

Luisa, bir litograftan secme

Luisa Miller'den bir sahne

Zaman: 17. yüzyıl başları

Mekân: Tiroller

I. Perde : Aşk

Sahne 1: Bir köy

Luisa'nın doğum gününü kutlamak için tüm köylüler onun evinin önünde toplanmış ve on seranad şarkıları söylemektedirler. Loisa köyde tanışmış olduğu Carlo adlı bir gence âşık olmuştur. (Lö vıdı e'l primo palpito - "Onu gördüm ve kalbimde aşkın ilk heyecanını hissettim." Onu köylü kalabalığı içinde görmeye çalışır. luisa'nın babası, Müller, kızının bu sevdasından kuşkulanmaktadır, çünkü Carlo köy için gizemli bir yabancıdır. Carlo görünür ve Luisa ile birlikte bir aşk şarkısına başlarlar. (Düet: t'amo d'amor ch'esprimere - "Seni kelimelerin hiç tarif edemeyeceği bir büyük aşk ile seviyorum,") Köylüler yakındaki bir kiliseye giderler. Tam bu sırada bir haberci, Wurm, Müller'in yanına gelir. Wurm Luisa'ya aşıktır ve onunla evlenmek istediğini Müller'e söyler. Müller ona hiçbir zaman kızının isteklerine aykırı bir şahsi karar vermeyeceğini bildirir. (Sacra la scelta è d'un consorte - "Koca seçmek bir kutsal seçimdir."). Bu cevaptan sinirlenen Wurm, Müller'e gerçekte kendini Carlo diye çağıran gencin Kont Walter'in oğlu Rodolfo olduğunu ifşa eder ve oradan ayrılır. Yalnız kalan Müller'de kızgısını bir şarkı ile ifade eder. (Ah fu giusto il mio sospetto - "Ah! Kuşkum çok yerindeymiş.").

Sahne 2: Kont Walter'in şatosu

Wurm Kont'a oğlu Rodolfo'nun Luisa'ya âşık olduğunu ifşa eder. Kont Wurm'ü oğlunun kendisini görmesini sağlamak için görevlendirir. Kont oğlunun davranışlarının kendini ne kadar sinirlendirdiğini ifade eder. (İl mio sangue la vita darei - "Oh, hayatımın kanını vereceğim"). Rodolfo huzuruna geldiği zaman Kont ona hemen onun yeğeni Ostheim Düşesi Federica ile evlenmesi için karar aldığını bildirir.

Rodolfo Federica ile yalnız kaldığı zaman Rodolfo ona bir başka kızı sevdiğini ve Federica'nın bunu için anlayışlı davranmasını beklediğini söyler. Fakat Federica Rodolfo'ya fena halde âşık olmuştur ve pek anlayış göstermek istememektedir. (İkili: Deh! la parola amara perdona al labbro mio - "Ah! acı sözleri söyleyen dudaklarımı affeder misin?").

Sahne 3: Miller'in evi

Miller kızına Rodolfo'nun kim olduğunu açıklar. Rodolfo gelir ve yaptığı hileyi itiraf eder ama Luisa'ya sevgisinin çok samimi olduğuna yemin eder. Miler'in önünde diz çökerek Luisa'nın kendine eş olması için iznini ister. Kont Walter gelir ve oğlu ile yüzleşir. Miller kızını korumak için kılıcını çeker. Kot Walter hem babanın hem de kızının tutuklanıp zindana atılmalarını emreder. Rodolfo babasına karşı çıkar ve onu tehdit etmeye başlar. Eğer kızı serbest bırakmazsa, Walter'in nasıl şekilde kontuğa geldiğini açıkça herkese ifşa edeceğini bildirir. Bu tehditten korkan Walter Luisa'nın serbest bırakılmasını emreder.

II. Perde Entrika

Sahne 1: Miller'in evinde bir oda

Köylüler Luisa'ya gelirler ve babasının prangalar takılarak zindana götürüldüğünü haberini verirler. Sonra Wurm gelir babasının idam edileceğini ona söyler. Fakat Wurm Luisa ile bir pazarlığa girmeye hazır olduğunu bildirir. Eğer luisa bir mektup yazıp kendisinin esasında Wurm'ü sevdiğini ama Rodolfo tarafından hile ile kandırıldığını bildirse babası serbest bırakılabilecektir.

Önce Luisa bu pazarlığı kabul etmez. (Tu punişçimi, O Signore - "Tanrım beni cezalandır"). Fakat baba sevgisi üstün gelir ve bu içerikli bir mektup yazar. Aynı zaman da Wurm onun bir zaman müddeti için mektubu gönüllü olarak yazdığı ve Wurm'ü sevdiği yalancılık numarasını devam ettirmesinin de gerekli olduğunu açıklar. Wurm'e beddua ederek Luisa kendini öldürmeye karar verir. A branı, a branı, o perfido - "Hain, hain sefil adam")

Sahne 2: Kont Walter'in şatosunda bir oda

Şatoya geri döndükten sonra Walter ve Wurm, Kont'un nasıl kendi kuzenini öldürdükten sonra kontluğu eline alması anılarını hatırlarlar. Wurm Kont'a bu şirin Rodolfo tarafından da bilindiğini söyler. İki adam bunun yayılmasını önlemek için birlikte hareket etmedikçe tehlike olduklarını anlarlar. (İkili: L'alto retaggio non ho bramato - "Kuzenimden soyluluk mirasım") Düşes Federica ve Luisa girerler. Luisa Rodolfo'ya göndermiş olduğu bir mektubun içeriğini açıklar.

Sahne 3: Rodolfo'nun odası

Rodolfo Luisa'nın mektubunu okur ve Luisa ile mutlu günlerini hatırlar ve Wurm'un yanına gelmesi için ona bir uşakla haber gönderir. (Quando le sere al placıdo - "Geceler ne kadar sakin idiyler.") Rodolfo Wurm'ü kendiyle hemen bir düelloya çağırır. Wurm bu çarpışmayı önlemek için hemen tabancasını alır ve havaya bir kurşun sıkar. Bu tabanca sesi Kontun ve bütün çalışanların koşarak oraya gelmelerine neden olur. Kont Walter bu düello talebiyle ortaya çıkardığı suçunu bağışlatırmak için Düşes Federica ile evlenmesi gerektiğini bildirir. Umutsuzluk içinde Rodolfo kendini talihin eline bırakır. (Benim için ya evlenme için kilise sunağını ya da ölürsem mezarımı hazırlayın.")

III. Perde : Zehir

Miller'in evinde bir oda

Uzaktan Rodolfo ile Federica'nın düğün eğlencelerinin neşeli sesleri gelmektedir. Miller zindandan çıkartılmıştır ve evine geri dönmektedir. Evine girdiği zaman kızını kucaklar. Kızının Rodolfo'ya göndermek için hazırladığı bir mektubu olur. Luisa yalnız kalmaktansa kendi hayatına son vermeye karar vermiştir.(La tomba e un letto sparso di fiori - "Mezar çiçeklerle süslü bir yataktır." Fakat Miller Luisa'ya hep kızıyla birlikte olmak istediğini ve bunu için Luisa'nın intihar fikirlerine uymamasına inandırır. (İkili: La filia, vedi, pentita - "Kızım bak tövbe edip bu fikrinden vazgeç")

Kendi başına kalan Luisa dua etmeye koyulur. Rodolfo girer ve gizlice masa üzerindeki sürahisinin içindeki suya zehir tozunu karıştırır. Sonra luisa'ya döner ve mektubunda yazdığı gibi Wurm'a aşık olup olmadığını sorar. Luisa'nın cevabı "Evet" olur. Rodolfo sürahiden suyu ilk olarak bir bardağa doldurup hemen zehirli suyu içer ve bir diğer bardağa da zehirli su doldurup Luisa'ya verir. Sonra ona zehirin işlemesinin biraz zaman alacağını ama çok geçemeden ikisinin de öleceklerini ifşa eder.

Luisa olamedn Rodolfa'ya yazdığı mektubun altındaki gerçeği söyler. (İkili: Ah piangi; it tuo dolore - "Ağla açınla"). Miler gelir ölmekte olan kızını rahatlatmaya çalışır. Ucu birlikte dualara edip son vedalarını yaparlar. (Üçlü, Luisa: Padre, riçevi l'estremo addio - "Babçi, son vedamı al"; Rodolfo: Ah! tu perdona il fallo mio - "Oh, benim günahlarımı affet"; Miller: O fıglia, o vita del çor paterno - "Oh, kızım, babacığının kalbinin hayatı.")

Luisa son nefesini vermekte iken Kont Walter, Wurm ve köylüler eve girerler. Rodolfo da son nefesini vermektedir ama önce kılıcını çekip Wurm'un göğsüne saplar ve babasına dönerek son nefesinde şu şarkıyı söyler: (La pena tua mira - "Bak bakalım senin cezana").

İçerikteki müziksel parçalar

Uvertür

I. Perde: Aşk

• Ti desta Luisa, regina de' cori - koro
• Ah fu giusto il mio sospetto - Miller, Sahne 1
• Lo vidi e'l primo palpito - Luisa Miller, sahne 1
• Sacra la scelta è d'un consorte - Miller, sahne 1
• Il mio sangue, la mia vita darei - Comte Walter, sahne 2
• Quale un sorriso d'amica sorte- Resitatif ve koro, sahne 2
• Dall'aule raggianti di vano splendor - Federica ve Rodolfo Resitatif ve ikili, sahne 2
• Finale

II. Perde: Entrika

• Giris: Ah! Luisa, Luisa ove sei? - koro.
• A brani, a brani, o perfido - Luisa Miller, Sahne 1
• Tu puniscimi, O Signore - Luisa Miller, Sahne 1
• L'ara o l'avella apprestami - Rodolfo, Sahne 3
• L'alto retaggio non ho bramato - Ikili: Walter ve Wirm
• Presentarti alla Duchessa- Dortlu:Luisa, Federica, Walter ve Wurm Dortlu
• Quando le sere al placido - Rodolfo, Sahne 3

III. Perde : Zehir

• Come in un giorno solo Koro: Kadinlar ve Laura .
• La tomba è un letto sparso di fiori - Ikili:Luisa ve Miller
• Ah l'ultima preghiera
• Piangi, piangi... il tuo dolore - Ikili:Luisa ve Rodolfo
• Padre! ricevi l'estremo... addio! - Finale Uclu; Luisa, Rodolfo ve Miller

Seçilmiş ses ve video kayıtları

Yil	Roller (Luisa, Rodolfo, Miller, Federica, Count Walter, Wurm)	Orkestra şefi, Opera Evi, Orkestra ve koro	Marka
1951	Lucy Kelston, Giacomo Lauri-Volpi, Scipio Colombo, Mitì Truccato Pace, Giacomo Vaghi, Duilio Baronti	Mario Rossi, RAI Koro ve Orkestrası	Opera d'Oro Cat: 1429
1964	Anna Moffo, Carlo Bergonzi, Cornell MacNeil, Shirley Verrett, Giorgio Tozzi, Ezio Flagello	Fausto Cleva, RCA Italiana Opera Korosu ve Orkestrası	Audio CD: RCA Victor Cat: GD 86646
1975	Montserrat Caballe, Luciano Pavarotti, Sherrill Milnes, Anna Reynolds, Bonaldo Giaiotti, Richard van Allan	Peter Maag, National Philharmonic	Audio CD: Arts Archive Cat: 430882
1979	Katia Ricciarelli, Plácido Domingo, Renato Bruson, Elena Obraztsova, Gwynne Howell, Wladimiro Ganzarolli	Lorin Maazel, Royal Opera House, Covent Garden Koro ve Orkestrası	Audio CD: Deutsche Grammophon Cat: B00003ZA2E
1979	Renata Scotto, Plácido Domingo, Sherrill Milnes, Jean Kraft, Bonaldo Giaiotti, James Morris	James Levine, Metropolitan Opera koro ve orkestrası	Audio CD: House of Opera Cat: CDBB 707 DVD: Deutsche Grammophon Cat: DG 073 4027 and B0007070-09
1988	June Anderson, Taro Ichihara, Edward Toumajian, Susanna Anselmi]], [[Paul Plishka, Romuald Tesarowicz	Maurizio Arena, Opéra de Lyon Orkestra ve Korosu ve Opéra de Montpellier Korusu	VHS: Home Vision Polygram 079 262-3 DVD: Kultur Video
1992	Aprile Millo, Plácido Domingo, Vladimir Chernov, Florence Quivar, Paul Plishka, Jan-Hendrik Rootering	James Levine, Metropolitan Opera orkestra ve korosu	Audio CD: Sony Classical 48073

Not: "Cat:" Yayınlayan firmanın katalog numarasıdır.

Ayrıca bakınız

• Opera
• Giuseppe Verdi
• Friedrich von Schiller

Dışsal kaynaklar

• "Opera Türkiye" websitesinde Verdi'nin "Luisa Miller" operası konu özeti (Erişim:24.5.2010)
• İngilizce Wikipedia Luisa Miller maddesi12 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce). (Erişim:24.5.2010)
• VerdiLuisa Miller eserinin tumunun MP3 ses kaydi (Erişim:5.8.2010)
• "Luisa Miller" librettosu (İtalyanca). (Erişim:24.5.2010)
• "Luisa Miller" librettosu12 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İtalyanca). (Erişim:24.5.2010)