Kullanıcı:Hlltrkz/deneme tahtası
Morfometrik değiştir
Morfometrik (Yunanca μορϕή morphe, "şekil, form" ve -μετρία metria, "ölçüm") veya morfometri. Boyut ve şekli kapsayan bir kavram olan formun nicel analizini ifade eder.[1]
Geometri ve biyolojinin birleşimi olarak da tanımlanan morfometrik, iki veya üç boyutlu uzayda form çalışmasıyla ilgilenir[2]. Biçim, büyüklükle birlikte Needham denklemindeki (1950)[3] biçimi ve farklı özelliklere sahip iki yönü kapsar. Daha geniş anlamda beyin gibi organların belirli alanlarını tam olarak tespit edilmesi ve diğer şeylerin şekillerini tanımlamak için de kullanılır[4]. Morfometriklerin temel amacı, şekli etkileyen faktörler hakkındaki hipotezleri istatistiksel olarak test etmektir.
Yaygın olarak organizmalar üzerinde çalışılır. Onların fosil kayıtlarını, mutasyonların şekil üzerindeki etkisini, formdaki gelişimsel değişiklikleri, ekolojik faktörler ve şekil arasındaki kovaryanslarını ve ayrıca şekillerinin nicel-genetik parametrelerini tahmin edilmesine yarar. Morfometrikler, evrimsel öneme sahip bir özelliği ölçmek için kullanılabilir ve şekildeki değişiklikleri tespit ederek, onların ontogenezi, işlevi veya evrimsel ilişkileri hakkında bir şeyler çıkarır.
Genellikle üç morfometri yaklaşımı kullanılır: geleneksel morfometrik, dönüm noktası tabanlı morfometrik ve anahat tabanlı morfometrik.
Morfometrik Yaklaşımları değiştir
1) Geleneksel Morfometrik değiştir
Genel olarak, geleneksel morfometrik veriler boyut ölçümleridir. Uzunlukları, genişlikleri, kütleleri, açıları, oranları ve alanları analiz ederek formu tahmine dayanır. Birçok boyut ölçümü kullanmanın bir dezavantajı, çoğunun yüksek oranda ilişkili olacağıdır; sonuç olarak, birçok ölçüme rağmen az sayıda bağımsız değişken bulunur.[5] Örneğin, tibia uzunluğu uyluk uzunluğuna ve ayrıca humerus ve ulna uzunluğuna ve hatta başın ölçümlerine göre değişecektir. Yine de bu veriler büyüme çalışmaları gibi, mutlak veya nispi boyutlar gibi özelliklerin incelenmesinde faydalıdır. Geleneksel morfometrik, fonksiyonel morfoloji çalışmalarında vücut kütlesi ve uzuv kesit alanı ve uzunluk gibi boyut ölçümlerinin teorik öneme sahip olduğu durumlarda da yararlıdır. Ayrıca, belirli kirleticilerin bir bireyi ne ölçüde etkilediğini belirlerken de kullanılır.
Geleneksel morfometrik ölçümlerin önemli bir dezavantajı vardır ki o da organizma boyunca şekil değişikliklerinin uzaysal dağılımı hakkında çok az bilgi vermeleridir. Geleneksel morfometrik indeksleri hepatosomatik indeks, gonadosomatik indeks ve ayrıca kondisyon faktörleridir. (Shakumbila, 2014)
2) Landmark (Dönüm Noktası) Tabanlı Geometrik Morfometrik değiştir
Landmark tabanlı geometrik morfometriklerde, geleneksel morfometriklerde eksik olan uzamsal bilgi verileri de bulunur, analizdeki tüm bireylerde tartışmalı olarak homolog olan ayrı anatomik lokuslar yani, her numunede aynı olan noktaların farkı anlaşılır. Bunun nedeni verilerin yer işaretleri ile koordinatlı olmasından kaynaklanır. Örneğin, bir böcek kanadı veya yaprağı üzerindeki damarlar arasındaki kesişmeler veya damarların ve kan damarlarının geçtiği küçük delikler olan iki özel dikişin kesiştiği yerde bir dönüm noktasıdır.
Landmark tabanlı çalışmalar geleneksel olarak iki boyutlu (2B) verileri analiz etmiştir, ancak 3B görüntüleme tekniklerinin artan kullanılabilirliği ile 3B analizler dişler gibi küçük yapılar için daha uygulanabilir hale gelmiştir[6].
Fosillerle veya kolayca zarar gören örneklerle çalışırken, şeklin kapsamlı bir tanımını sağlamak için yeterli yer işareti bulmak zor olabilir. Bunun nedeni, eksik yer işaretlerinin koordinatları tahmin edilebilmesine rağmen, tüm numunelerde tüm işaretlerin uygulanması gerektiğidir. Her birey için veriler, bir yer işareti konfigürasyonundan oluşur.
Tanınmış üç yer işareti kategorisi vardır[7].
Tip 1 Yer İşaretleri değiştir
Yerel olarak, yani o noktaya yakın yapılar açısından tanımlanır. Örneğin, üç dikiş arasındaki bir kesişme veya bir böcek kanadındaki damarlar arasındaki kesişmeler, yerel olarak tanımlanır ve her taraftan doku ile çevrilidir.
Tip 2 Yer İşaretleri değiştir
Bu kategori, uç yapısı veya yerel minimum ve eğrilik maksimumları gibi noktaları içerir. Yerel özellikler açısından tanımlanırlar, ancak her taraftan çevrili değildirler.
Tip 3 Yer İşaretleri değiştir
Nirengi noktasından uzaktaki noktalar olarak tanımlanır. Başka bir noktadan "en uzaktaki" bir nokta olarak da tanımlanabilirler. Yer işaretlerine ek olarak, bir eğri boyunca konumu keyfi olan ancak iki veya üç boyutlu eğrilik hakkında bilgi sağlayan noktalar olan yarı işaretler vardır[8].
- ^ "Home : Oxford English Dictionary". www.oed.com (İngilizce). Erişim tarihi: 2021-11-27.
- ^ Richtsmeier, Joan T.; Burke Deleon, Valerie; Lele, Subhash R. (2002-12). "The promise of geometric morphometrics". American Journal of Physical Anthropology (İngilizce). 119 (S35): 63–91. doi:10.1002/ajpa.10174. ISSN 0002-9483. Tarih değerini gözden geçirin:
|tarih=(yardım) - ^ Borel, A.; Cornette, R.; Baylac, M. (2016-08-29). "Stone Tool Forms and Functions: A Morphometric Analysis of Modern Humans' Stone Tools From Song Terus Cave (Java, Indonesia)". Archaeometry. 59 (3): 455–471. doi:10.1111/arcm.12264. ISSN 0003-813X.
- ^ Chollet, Madeleine B.; Aldridge, Kristina; Pangborn, Nicole; Weinberg, Seth M.; DeLeon, Valerie B. (2014-01-28). Baron, Jean-Claude (Ed.). "Landmarking the Brain for Geometric Morphometric Analysis: An Error Study". PLoS ONE (İngilizce). 9 (1): e86005. doi:10.1371/journal.pone.0086005. ISSN 1932-6203. PMC 3904856 $2. PMID 24489689.
- ^ Strauss, Richard E. (1991-09-06). "Size and Shape: Proceedings of the Michigan Morphometrics Workshop . (Ann Arbor, MI, May 1988.) F. James Rohlf and Fred L. Bookstein, Eds. University of Michigan Museum of Zoology, Ann Arbor, 1990. viii, 380 pp., illus. Paper, $17.50; with diskettes, $25. University of Michigan Museum of Zoology Special Publication no. 2". Science. 253 (5024): 1152–1152. doi:10.1126/science.253.5024.1152. ISSN 0036-8075. 16. harf sırasında bulunan
|başlık=parametresi line feed character içeriyor (yardım) - ^ Singleton, Michelle; Rosenberger, Alfred L.; Robinson, Chris; O'neill, Rob (2011-02). "Allometric and Metameric Shape Variation in Pan Mandibular Molars: A Digital Morphometric Analysis". The Anatomical Record: Advances in Integrative Anatomy and Evolutionary Biology (İngilizce). 294 (2): 322–334. doi:10.1002/ar.21315. Tarih değerini gözden geçirin:
|tarih=(yardım) - ^ Bookstein, Fred L. (1991). Morphometric tools for landmark data : geometry and biology. Internet Archive. Cambridge [England] ; New York : Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-38385-1.
- ^ Zelditch, Miriam Leah; Wood, Aaron R.; Bonett, Ronald M.; Swiderski, Donald L. (2008-10-27). "Modularity of the rodent mandible: Integrating bones, muscles, and teeth: Modularity of the rodent mandible". Evolution & Development (İngilizce). 10 (6): 756–768. doi:10.1111/j.1525-142X.2008.00290.x.