Kullanıcı:Çalıştay/Taslak

A. Ön tanımlamalar

• İş birliği projesi:
• İBP: İş birliği projesinin kısaltmasıdır.
• Zamansal miat noktası (zmn): Bu tüzük 27 Şubat 2012’den sonraki proje etkinliklerini kapsar. Geriye dönüşümlü süreçleri kapsamaz. Bu tarih itibariyle; iş birliği projelerinde yeni bir sayımlama sistemi getirilmiştir.
• 1- Katkı: İstenilen iş birliği konusunda yapılan her türlü geliştirici etkinliğe verilen ad.
• 2- Katılımcı: İş birliği projesine ismen katılan her kullanıcıya verilen ad.
• 3- Katkıcı: İş birliği projesine katılıp katkı yapan kullanıcılara verilen ad.
• 4- Sorumlu: İş birliği projesi tüzüğünü uygulamakla yükümlü olan kişidir. İş birliği projesini yeniden çalışır duruma getirmek için Aralık 2009'da Vito Genovese tarafından ortaya atılmış bir sistemdir. Proje puanlarını hesaplamak ve maddelerin belli bir standartın üzerinde olmasını denetlemek sorumlunun başlıca görevidir. Bunun yanında sorumlular, yeni sorumluların atanmasıyla ilgili oylamaları sonuçlandırır. Sorumluluğun devam edebilmesi için projelerde gösterilen yönetimin 2 haftadan fazla duraksatılmaması gerekir. Eğer İBP projelerini yönetecek etkin bir sorumlu yoksa -en az bir hafta İBP projesi üretilememişse-; Vikipedi'de editörlük haklarına sahip olan ve daha önceki haftalarda en az 3 projeye katılmış olan herhangi bir Vikipedist -devamlılık adına- yeni bir proje atayabilir. Böyle bir durumda en az 3 Vikipedist'in olumlu oyunu alan yeni bir sorumlu, görevi yürütmek istediğinde; bu kullanıcının görevi sonlanır. Sorumlular bu sayfadaki oylama sonuçlarına göre diğer bir sorumlu tarafından atanır. Eğer oylamayı kapatabilecek bir sorumlu yoksa 3 olumlu oy alan ve karşı oyların oranı yüzde %34 geçmeyen kullanıcı sorumlu olur.

X. İBP Konuları

İş birliği projesi konuları sorumlular tarafından belirlenir. Bu konular belirlenirken sorumlu proje oylamaları sayfasındaki önerilerden yararlanabilir.

Dört temel İBP çalışmasının dört temel biçimi vardır:

Madde tabanlı iş birlikleri

Bu tür iş birliklerinde yeni bir madde açılır veya açılmış bir madde içerik olarak geliştirilir. Bu iş birlikleri tüzükteki puan türlerine göre hesaplanır. Bu biçimdeki çalışmalarda puan sabittir.

• 1- Kırmızılık giderme konulu iş birlikleri: Bu tür iş birlikleri madde tabanlı çalışmalardır. Bir maddedeki iç bağlantıların Vikipedi'ye kazandırılması hem Vikipedi'ye katkı yapmayı hem de okuyucunun maddedeki diğer kavram ve olaylar hakkında bilgili olmasını sağlar.
• 2- Seçkin veya kaliteli madde oluşturma iş birlikleri: Bu tür bir iş birliğinde çok madde açmaktan çok; standart üstü madde(ler) açmak hedeflenir.
• 3- Madde geliştirme veya yeni madde açma yarışı konulu iş birlikleri: Bu tür iş birliklerinde açılan yeni maddelerle Vikipedi zenginleştirilmeye çalışılır. Yeni madde açma çalışmaları, bilgi kutusu ekleme çalışmaları bu türün temel etkinlikleridir.

Madde bakımına dair iş birlikleri

• 4- Vikipedi bakımı konulu iş birlikleri: Doğrudan bilgisel bir yönü olmayan işlevsel ögelerin sağlanmasına yönelik çalışmaları kapsar. Örneğin: kategori, şablon, dil bağlantısı... gibi ögelerin eklenmesini istemek veya bozuk dosyaların tespiti bu tarzda çalışmalardır. Bu tür projelerde puanlamayı kolaylaştırmak için tüzükte belirtilen birim puanlardan farklı puan birimleri esas alınabilir. Ancak bu durumda sorumlu Vikisayısına çevirici bir formül kullanmalıdır.

B. İçerik Türlerine Göre Tanımlamalar

İş birliği projelerinde temel olarak iki içerik türü bulunur. Bunlar metinsel içerikler ve belirteç içeriklerdir.

• a. Vikisayısı (VS): İBP’deki sayı birimini (puanı) ifade eder. Standart bir puandır. Yani tüm projelerde kazanılan puanların dengelendiği bir birimdir. Vikisayısı her zaman bir projede kazanılan puan olmayabilir. Bakıma dönük projelerde hafta puanını birim puana çeviren formüller kullanılabilir.
• a.b. Artık sayı (AS): Belli bir moddaki puan silsilesinden arda kalan sayıya verilen addır. Örnek olarak 5 sıralama içeriğine 1 puan verildiği bir durumda 8 sıralama içeriği olan bir maddedeki arda kalan 3 öge artık sayıyı oluşturur. Yani artık sayı; mevcut ögenin mutlak değerinin puan kriterine bölümünden kalan sayıyı ifade eder. Eğer mevcut ögeler puan kriterinden daha küçük bir sayısal değere sahipse mevcut öge sayısı=artık sayı denklemi uygulanır.
• b. Karakter sayısı: Bir maddedeki boşluklar hesaplanmadan oluşturulan: Harf, im ve rakamların her birinin oluşturduğu bütündür. Yani bir metindeki toplam karakter sayısıdır.

C. İçerik Türleri

• a) Metinsel içerik türleri: Temel olarak birim sembolik karakter birimlerine dönüştürülebilen (rakam, aritmetik im veya harfe) içerikleri kapsar. Ancak -tüzükte özellikle belirtilmişse- bu tanıma giren bazı içerikler farklı ulamlarda değerlendirilebilir. Temel olarak metinsel içerikler şunlardır:

Yazı gövdeleri,

Yazı başlıkları (ana başlık dışında),

Tablo, şema, liste… vs. dizimsel içerikler,

Görsel altı yazılar.

• a. 1. Dizimsel içerikler: Tablo, şema ve listeleri kapsar. Şemalar görsel bir içerik halinde sunulmuşsa bu kapsamdan çıkar. (bakınız B fıkrası, d sütunu) Yine görselleri çevreleyen çerçeve tablolarda dizimsel bir içerik olarak kabul edilemez.
• b. Görseller: Simge durumunda bulunmayan görece belli bir görsel kompozisyonu olan görüntülerdir.
• c. Formüller: Özellikle sayısal alanlarda kullanılan bu içerikler, belli bir bilimsel yasayı izah etmek için kullanılırlar.
• d. Portaller: Belli bir konudaki maddelerin toplandığı geniş içerikli yapılardır. Portaller birçok maddenin birleşmesiyle oluşturulduğu için, İBP'de portaller için bir puan kıstası yoktur.
• e. Kaynaklar (Ölçütsel içerikler): Dört çeşit kaynak çeşidi vardır. Bunlar: Kaynakça, dış bağlantılar, yazılı kaynaklar ve ayrıca başlıkları altında kullanılır. Kaynakçalar niteliklerine göre farklı puanlar alırlar.
• f. Kategoriler: Belli maddelerin bir araya toplandığı ulamlardır.
• g. Şablonlar: Bir konu hakkında belli bir kategorilemeyi belli bir çerçevede yapan birimlerdir.
• i. Bilgi kutusu: Madde künyeleridir.
• j. Dil bağlantısı: Diğer dillerde yazılmış maddelere geçiş olanağı tanıyan bağlantılardır.

D) Puan türleri ve puanlama biçimi

• Vikipedi puan sisteminde 6 temel ilke vardır:

1. Şeffaflık ve tarafsızlık: Yapılan puanlama tüzük çerçevesinde açıklanabilir olmalıdır. Yapılan olası puan hatalarında katkıcının sorumluyu uyararak döküm istemesi gerekir.
2. Vikisayısına dönüştürülebilirlik: Tüm projelerde alınan puanlar orantılı olmalıdır. Eğer bir proje için bu mümkün değilse o haftanın ayrıca Vikisayısı dönüştürücü formülü kullanılmalıdır.
3. Proje tek bir ölçüte dönük olmalıdır: Bu ilkeyle; projelerde her katkının bir sayısal değeri olduğu vurgulanır. Yani bir bilgi kutusu ekleme iş birliğinde iki ayrı puan türü olan görseller ve bilgi kutuları ayrı ayrı düşünülmelidir.
4. Yapıcılık: Sorumlu katkı yapan kişilerin hatalarını görmezden gelmemelidir. Ancak bu hataları doğru bir üslupla dile getirmelidir. Puanlama; sorumlu maddeyi -standart bir düzeyde- teyit ettikten sonra yapılmalıdır.
5. Yaşayan dile hâkim olma -düzgün üslup-: Projelerde belli bir standart vardır. Yani katılımcı mümkün oldukça Türkçe dil bilgisi kurallarına uymak zorundadır. Ayrıca taraflı yazım, hakaret... gibi tutumlar da sorumlu tarafından denetlenmelidir. Bunun yanında açılan çeviri bölümlerin tamamen Türkçeleştirilip Türkçeleştirilmediği de önemlidir.
6. Geri dönüşümlü olmama: İBP ve İBP puanlaması geri dönüşümlü olarak işletilemez. Yani bir katkı yapıldığı dönemdeki puan kıstasları üzerinden hesaplanır.

Aşağıdaki bölümde içeriklerin birim puanları açıklanmıştır. Mevcut içeriğin puan kodu parantez veya köşeli parantez içinde belirtilmiştir: (Mİ), [Dil] gibi.

• a. Dil bağlantısı (interviki) [Dil]: Dil bağlantılarına ayrıca puan verilmez. Eğer bariz bir şekilde bir maddenin dil bağlantıları olduğu hâlde yazar tarafından eklenmemişse -1 puan cezası uygulanır.
• b. Metinler (Mİ): Metinsel içeriklerdir. Bir içerikteki her 150 karaktere 1 puan verilir. Bu yapılırken, maddedeki farklı puan türlerine sahip olan içerikler çıkartılıp, başlıklar da dahil olmak (ana başlık hariç) üzere maddenin karakter sayımı yapılır. Ek olarak Vikipedi'nin kendi yapısına ait: değiştir vs. kelimeler önemsenmez ve kaynaksal içerikler kesinlikle bu sayıma dahil edilemez. Metinsel içerikler tüzüğün: C maddesinin a fıkrasında belirtilmiştir.
• b.1. Dizimsel içerikler (Tablolar, şemalar, listeler…) [Mİ]: Metinsel içerikler arasında yer alırlar. Bir içerikteki her 150 karaktere 1 puan verilir. Puanlama yapılırken küsurlu bölümlerin artık değeri en az 50 olmalıdır. Eğer bir şema görsel bir değer içeriyorsa görsel olarak da kabul edilebilir. Bir şemanın görsel bir değer ifade etmesi: haritalar, yarış çizelgeleri… gibi bazı içeriklerde mümkündür. Çünkü buralarda şemaların metinsel bir dizim işlevinden çok görsel bir aktarım işlevi vardır.
• b.2. Görsel yazıları (Mİ): Görsellerin altında bulunan yazılar, metinsel puanlamaya dahildir.
• b.3. Önemsenmeyen karakterler ve puanlayıcı: Metinsel içeriklerdeki puanlama, metin editörlerinin sayım araçlarıyla yapılacaktır. Bunun için değiştir vs. Vikipedi’nin kendi iç yazıları da puanlamaya dâhil olacaktır. Bu önemsenmeyen karakterler tüm yazılarda bulunduğu ve 150 karaktere 1 puan verildiği için herhangi bir haksızlığa yol açmayacaktır.
• b. Sınıflama içerikleri (Kategoriler ve şablonlar) [KŞ]: Puanlama yapılırken kategoriler ve şablonlar ayrı olarak düşünülmez. Tüm şablonlar ve kategoriler puanlamaya dâhildir. Her 7 sınıflama içeriği için 1 puan kazanılır. Puanlama yapılırken küsurlu bölümlerin artık değeri en az 3 olmalıdır. Yanı sıra: Çalışma, Kaynak uyarısı... gibi dikkate dönük şablon ve kategorilere puan verilmez. Ayrıca bir futbolcu ulamını listeleyen, bir ülkenin bayrağını göstermek için kullanılan vs. küçük şablonlara da şablon puanı verilmez. Bu tür küçük şablon veya görseller metin editörlerince karakter olarak tanımlanmışsa, metinsel puana dahil edilirler. Aksi hâlde bu ögeler puana tabii değildir.

x. Ölçütsel içerikler

c.Kaynaklar (Kay): Vikipedi'de 4 çeşit kaynak vardır. Bunların tanım ve puan değerleri aşağıdaki gibidir:

ci.Öneri kaynakları (Kay1): Ayrıca bakınız, bağlantılı maddeler... gibi Vikipedi'nin iç yapısına atfen oluşturulan bölümlerdir. Bu bölümde en az 2 bileşen bulunmalıdır. İki veya daha fazla bileşenden oluşan böyle bir bölüme sabit 1 puan verilir.

cii.Yazılı kaynaklar (Kay2): Basından veya yayımlanmış herhangi bir yayından bibliyografik olarak söz eden kaynaklardır. Bu tür kaynaklar metin içerisinde dayanak olarak gösterilmez. İşlevleri madde konusunda o güne kadar yapılan çalışmaları, yazılan kitapları vs. belirtmektir. Böyle bir bölümdeki her 5 kaynağa 1 puan verilir. Puanlama yapılırken küsurlu bölümlerin artık değeri en az 3 olmalıdır.

Örneğin: “Hakan, Fırtına, İhtilal, Efsane Trabzonspor, İletişim Yayınları, ISBN 975-05-0209-4 “

ciii.İç bağlantılı kaynaklar (Kay3): Metin içerisindeki bir bilgiye dayanak olarak ref etiketiyle birlikte kullanılmış kaynaklardır. Her 5 kaynağa 1 puan verilir. Puanlama yapılırken küsurlu bölümlerin artık değeri en az 2 olmalıdır. Ayrıca metin içerisindeki kaynakça sayıları da metinsel puanlama esnasında geçerli olup; dolaylı olarak iç kaynaklar sayesinde kazanılan puanı arttırmaktadır.

civ.Dış bağlantılar (Kay1): ref kaynakça etiketi kullanılmadan, konuyla veya maddeyle ilgili çevrim içi verilere köprüler oluşturan bölümlerdir. Bu bölümde en az 2 bileşen bulunmalıdır. İki veya daha fazla bileşen böyle bir bölüme sabit 1 puan verilir.

• d. Portaller: Portaller birçok maddenin birleşmesiyle oluşturulduğu için, İBP'de portaller için bir puan kıstası yoktur. (Puanlamaya dâhil değildir.)
• e. Bilgi kutusu (Kutu): İBP'de bilgi kutularının asgari bir içerik sınırı vardır. Bir bilgi kutusundan puan alınabilmesi için öncelikle mevcut kutuda en az 3 alt başlık (doğum yeri, doğum tarihi vs.) bulunmalıdır. Bir alt başlıkta birkaç bilgi olabilir; örneğin doğduğu yer başlığı altında doğduğu ülke ve kent aynı anda zikrediliyor olabilir. Ancak bu durum bu alt başlığın 2 başlık olarak değerlendirilmesi anlamına gelmez. Yalnızca madalya, öncül-ardıl gibi ilişkileri konu alan geniş bilgi kutusu alt başlıkları sorumlu tarafından iki başlık olarak değerlendirilebilir. (Örnek olarak Osmanlı Devleti maddesindeki bilgi kutusu bu tür değerlendirilebilir.) Ayrıca bilgi kutusu hesaplamalarına görseller dâhil değildir. Bir bilgi kutusundaki görsel, görsel puanları içerisinde sayılır. Asgari ölçülere sahip bir bilgi kutusuna 1 puan verilir. 8 alt başlık içeren bir kutuya 2 puan verilirken, 16 başlıklı bir kutuya 3 puan verilir. Bu puanlama bu biçimde ölçülü bir şekilde ilerler. Ayrıca puanlama yapılırken küsurlu bölümlerin artık değeri en az 5 olmalıdır.
• f. Görseller (Gör): İBP'de her görsel (küçük ve simge durumdaki görseller hariç) 1 puandır. Parçalardan oluşan bütünler görsellerde tek görsel sayılır. (Örn. Futbol takımlarının bilgi kutularında bulunan forma görselleri)

Özel puanlama durumları (10. haftadan sonra geçerlidir)

Metinsel içerikler puanlama açısından ikiye ayrılır:

• Bildirme cümleleri: Klasik metinsel içerik türüdür. Metin paragraf yapısıyla ve ansiklopedik cümleler (tümce) kurularak yapılır.

Sonbahar, yaz ile kış mevsimleri arasındaki mevsimdir. Kuzey yarım kürede Eylül, Ekim ve Kasım; güney yarım kürede ise, Mart, Nisan ve Mayıs aylarına denk gelir.

Biçimindeki bir metin bu tarz içeriklere örnektir. Kısacası bu tür metinlerde tek tümceden oluşsa bile bir paragraf kurgusu vardır.

• Doruk bilgi cümleleri: Bu tür tümceler (cümle) liste, tablo, şema vs. gibi yapılarda kullanılan; çoğunlukla tek bir kelime veya kelime öbeğinden ibaret olan cümlelerdir. Bu tür tümceler kesin ve kısa bir yargı bildirir. Örneğin: bir tablodaki takımın adı, aldığı puan, attığı gol sayısı; bir yarışmanın ödül kazanan filmleri, yönetmenleri; bir dizinin oyuncuları, karakterleri... hep bu tür cümlelerle ifade edilir. Buradaki önemli nokta şudur: Eğer doruk bilgi cümleleri bildirme cümleleriyle açıklanmışsa; bu metnin geneline bildirme metni diyebiliriz.

--Özel durum: Bir maddedeki bildirme cümleleri, doruk cümlelerden daha fazlaysa bu madde bir bildirme cümlesidir. Eğer bu oran ters yöndeyse bu madde bir doruk bilgi maddesi sayılır. Bildirme cümlelerinin oluşturulması görece doruk bilgi cümlelerinden daha fazla zaman alır. Doruk cümleler ise yabancı Vikipedi'lerden kolaylıkla çevrilip yeni bir madde oluşturulabilir. Bunun için İBP sorumlusu mevcut tablonun başka bir Viki'den çevrildiği kanaatine varırsa, 150'de 1 olarak uygulanan karakter kat sayısı doruk bilgi metinlerinde 250'de 1 olarak uygulanır. Ancak maddenin metin gövdeleri (300 karakterin üzerindeyse) yine x/150 formülüyle hesaplanır.

• x/250 maddelere örnekler: Kilmarnock FC, 2011-12 UEFA Avrupa Ligi.
• x/150 maddelere örnekler: Kurtlar Vadisi (doruk bilgi cümlesi olsa da tablolar özgün bir yaratım), Güneş, Plüton.

Madde düzenleme yarışmalarında farklı puan ölçütleri vardır.

• Görsellere, bilgi kutularına ve ölçütsel içeriklere verilen puanlar değişmez.
• Metinsel içeriklere verilen puan aşamalıdır. Yapılan değişikliğin boyutu ve niteliğine göre 2, 3, 5 veya 7 puan verilir. İmlâ düzenlemeleri, yazım düzeltmeleri... vs. hep bu kategoridedir.
• Katılımcı, düzenlediği maddede kategori bulunmuyorsa; en azından bir kategori eklemek zorundadır. Bu bir standart olup, kategorilere puan verilmez.
• Eğer düzenlenen maddede, tamamen sonradan eklenmiş 449 karakterden fazla bildirme cümlesiyle kurulmuş metin öbekleri varsa; bu metinlere ayrıca x/150 kuralınca puan verilir. Ancak eklenen bu metinler bütüncül olmalı, yani peşi sıra gelmelidir. Yine, eklenen yeni metin boyutu çok fazla eski metin boyutu azsa tüm metin bu puanlamaya dâhil edilebilir. [Not:Bildirme metinleri için geçerlidir.]

Bir madde düzenleme yarışmasında neler düzeltilir?

• İmlâ (yazım) yanlışları,
• Anlatım bozuklukları,
• Çeviri maddelerdeki çevrilmemiş bölümler,
• Taraflı, argo veya niteliksiz bir dil kullanılmış maddeler,
• Madde içinde belirtilmemiş iç bağlantılar (iç bağlantılar, madde içindeki farklı kavramlara Vikipedi içinde özel köprüler oluşturur: Güneş, Türkiye, Adam Smith... gibi),
• Kaynaksız maddeler,
• Kategorisiz, dil bağlantısı olmayan... kısacası işlevsel ekleri eksiz maddeler,
• Kod hataları bulunan maddeler

düzenlenmesi gereken maddelerdir. Bir maddeyi düzenleyen katılımcı bu her ögedeki aksaklıkları düzeltmekle yükümlüdür.

Ödüller

İş birliği projesi nişanları katılımcıları yüksek miktarda katkıya teşvik etmek için konulmuş ödüllerdir. Bu nişanlarla katılımcıların projeyi şevkle takip etmesi ve projenin daha etkili bir biçimde yürümesi amaçlanmıştır. Standart olarak projede ilk üçe giren katılımcılara ödüller verilir. Bir iş birliği projesinde o hafta kazanılabilecek ödüller belirtilir. Bazen standart ödüllerin yanında başka özel bir ödül de olabilir ya da sadece özel bir ödül de verilebilir. Sorumlu ödülünüzü vermeyi unutabilir. Lütfen sorumluya ödülünüzü hatırlatmayı unutmayınız.

Madde düzenleme nişanı

Madde düzenleme nişanı, iş birliği projesinde çok sayıda madde düzenleyenlere verilen bir ödüldür. Ödülü kazanmak için madde düzenleme projelerinde 6 kez 60'ar madde düzenlenmesi gereklidir. Yani bir projede 60 madde düzenlenirse nişanın alınması için gereken yolun altıda biri kat edilmiş olacaktır.

Gelişmiş madde nişanı

Gelişmiş madde nişanı, iş birliği projesinde çok sayıda gelişmiş madde açanlara veya geliştirenlere verilen bir ödüldür. Nişanı almak için en az 750 sözcük ve 4 kaynak içeren 10 madde açılması gerekmektedir. Bunun dışında halihazırda var olan bir maddeye en az 30.000 cümle ve 4 kaynak eklemek de eşdeğerdir. Eğer 60.000 sözcük ve 8 kaynak sınırı aşılırsa bu 2 madde olarak değerlendirilecek, yani nişana giden yolun 2/10'u kat edilmiş olacaktır. Değerlendirme bu şekilde artacak, 90.000 sözcük ve 12 kaynağı aşan maddeler 3 madde muamelesi görecek, ve bu şekilde devam edecektir. Bu nişanı alma fırsatı madde açma veya geliştirme projelerinde doğacaktır.

Madde açma nişanı

Madde açma nişanı, iş birliği projelerinde çok sayıda madde açanlara verilen bir ödüldür. Ödülü kazanmak için madde açma projelerinde 6 kez 70'ten fazla madde açılması gereklidir. Bu maddelerin projedeki asgari puanlama kriterlerinin üzerinde olması gereklidir, ki bu da projeden projeye değişebilir.

Özel ödül

Bir iş birliği projesinde o hafta kazanılabilecek ödüller belirtilir. Bazen standart ödüllerin yanında başka özel bir ödül de olabilir ya da sadece özel bir ödül de verilebilir.