Konstantin Züreyk

Konstantin Züreyk (Arapça: قسطنطين زريق) (d. 1909, Şam - ö. 2000), Arap entelektüel ve modern Arap ulusçuluğunun en önemli teorisyenlerinden biri. Politik düşüncelerini “Arapların misyonu” ve “ulusal felsefe” gibi Arap ulusçuluğunun temel kavramlarının yer aldığı kitaplar da yayınlamıştır. Züreyk, Arap toplumunda entelektüel bir reformun gerekliliğinin taraftarıydı ve rasyonelliğe olan ihtiyaç ve ahlak devrimi üzerinde ısrarcıydı.

Konstantin Züreyk

Yaşamı ve akademik kariyeri

Züreyk 1909 yılında, Şam’da Rum Ortodoks bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. İlk eğitimini ve orta eğitimini Ortodoks okulunda gördü. Daha sonra Beyrut Amerikan Üniversitesine devam etti. 1930 yılında ABD’de Princeton Üniversitesinde tarih doktorası elde etti. Doktorasını aldıktan sonra konferanslar verdi ve diplomat olarak çalıştı. Daha sonra 1949 yılında Şam Üniversitesine Rektör olarak atandı. 1952 yılında Beyrut Amerikan Üniversitesine rektör yardımcısı olarak atandı ve bu üniversitede 1954’ten 1958 yılına kadar geçici rektörlük yaptı.

Arap ulusçuluğunun gelişimine katkıları

Züreyk’in kayda değer ilk yayını 1938 yılındaki bir konferansına dayanarak oluşturulmuştur. Kitabın adı “Arap Bilinci”dir (el-va'i el-'arabî). 1939’da yenilenen kitapta, Arap misyonu kavramından bahsetmekte ve her ulusun insanlık kültürüne ve uygarlığa bir mesaj getirdiğini savunmaktadır. Bilinç, sömürge döneminde gururunu kaybetmiş Araplara, ulusal misyonla getirilebilirdi ve bu onlara aynı zamanda dünyadaki rollerini tekrar kazandırtabilirdi.

Züreyk, halk ulusçu inançta olsun diye entelektüel ve ulusçu eliti, Arap gençliğinde oluşturmaya hizmet eden bir politik düşünme olan “ulusal felsefe”yi ilan etti. Ona göre ulusal yenilenme için felsefe gerekliydi.

Bu iki kavram, ulusçularda baskın oldu. Bu kavramlar Mişel Eflak’ın da içinde bulunduğu çoğu entelektüeli etkiledi. Baas gibi partiler, bu kavramı farklı bir biçimde aldılar. Ellili yılların başında Züreyk, Arap Ulusal Hareketini kuran Corc Habaş ile tanıştı. Arap Ulusal Hareketi, milliyetçi, pan-Arapçı, devrimci, sosyalist ve laik bir hareket olarak bu iki ismin düşünceleriyle oluştu.