Karavelyan Höyüğü
Karavelyan Höyüğü, Diyarbakır'ın doğusunda, Bismil İlçesi'nin 13 km. doğusunda, Bismil'in Tepe Beldesi, Merdan Köyü'nün yaklaşık 2 km. batısında, Karavelyan Düzünün kuzeydoğu ucunda yer alan bir höyüktür. Arkeoloji yazınında Karavelyan Tarlası 2 olarak da geçmektedir. Höyüğün çok yakınında Çeltikdüzü olarak bilinen bataklık bir alan vardır. Birbirine yakın iki hafif yüksek iki düzlük, yöre halkı tarafından Karavelyan ve Hınçıka olarak adlandırılır. Bu iki düzlükten batıdaki Karavenyan, devlet haritalarında Karaveyan Düzü olarak geçer. Tepe, 75 metre çapında olup 1-2 metre yüksekliktedir. Dicle'nin güney, Savur Çayı'nın batı kıyısındadır. Çevre, birikinti sekileri, yaz kış akan akarsularla verimli topraklara sahip olduğu gibi hayvancılık için uygun otlak alanları vermektedir. Yerleşme yeri olarak seçilmesinde bu çevresel özelliklerin belirleyici olduğu düşünülmektedir. Çok küçük bir höyük olup bir Halaf yerleşmesidir. Hınçıka Höyük yüzey araştırmalarında ulaşılan buluntulardan, Höyük'ün Orta Asur ve Geç Asur Dönemleri'nde iskan edildiği anlaşılmaktadır.[1][2] Karavelyan Höyük'te iskanın MÖ 5700 yıllarında başladığı ileri sürülmektedir. Yerleşimin Halaf Dönemi'nden sonra terk edildiği, Orta Asur Dönemi'nde ise Karavelyan'ın değil 100 metre doğudaki Hınçıka Höyük'e yerleşildiği belirtilmektedir.[3]
| Arkeolojik Höyük | |
| Adı: | Karavelyan Höyüğü |
| il: | Diyarbakır |
| İlçe: | Bismil |
| Köy: | Tepe |
| Türü: | Höyük |
| Tahribat: | |
| Tescil durumu: | |
| Tescil No ve derece: | |
| Tescil tarihi: | |
| Araştırma yöntemi: | Kazı |
Kazılar değiştir
Höyük ilk olarak Guillermo Algaze başkanlığında Diyarbakır – Batman arasında yapılan yüzey araştırmaları sırasında saptanmıştır.[4] Ilısu Barajı Gölü altında kalacak olan höyükte 2009 yılında Hacettepe Üniversitesi Arkeoloji Bölümü'nden Halil Tekin başkanlığında kurtarma kazıları başlatılmıştır.[5]
Tabakalanma değiştir
Höyük, tek tabakalı bir Halaf yerleşimidir.[1] Kazıların ilk iki sezonu sonunda elde edilen verilerle yerleşme, Erken Halaf Dönemi'ne, MÖ 5800 – 5500 tarihlerine tarihlendirilmiştir.[5]
Buluntular değiştir
Başlangıç yüzey toplamalarından Halaf boyalılarına ait parçalar ele geçmiştir. Hamuru az kum katkılı, açık kahve-devetüyü renkli, krem renkte astarlı örneklerdir. Bu buluntulara dayanılarak Orta ve Geç Halaf Dönemi yerleşmesi olarak kabul edilmektedir.[1]
Doğudaki yükselti olan Hınçıka Düzü, 20. yüzyılın ilk yarısına kadar bir Ermeni köyü olarak iskan edile gelmiştir. Karavelyan Düzü'nün bir kesimi de bu yüzden mezarlık alanı olarak kullanılmıştır. Kazılarda ortaya çıkan bu yüzyıla ait mezarlar İslam ve Ermeni mezarlarıdır.[6]
Karavelyan Höyük'te ele geçen tüm çanak çömlek buluntusu Halaf çanak çömleğidir. Ele geçen bin kadar çanak çömlek parçasının üçte biri tek renkli, üçte ikisi ise boyalı seramiklerden oluşmaktadır. Üretim yönünden kaba seramik, yalın, sıvazlanmış seramik ve boyalı seramik olarak üç ana grup oluşturduğu ileri sürülmektedir. Kaba seramikte özensiz hamurlar iri taş ve kum taneleri katılarak oluşturulmuştur. Kalın cidarları az pişirilmekten dolayı koyu özlüdür. Yüzeyde astar görülmez. Çoğu geniş çanak ve kısa boyunlu çömlek formundadır. Yalın, elle sıvanarak biçimlendirilmiş çanak çömlek hamurları görece daha özenlidir. Katkı maddesi yoğun kum ve kireç tanecikleridir. Nispeten daha iyi fırınlanmış olan bu çanak çömleğin büyük bir kısmı derin çanak ve kaselerdir. Boyunlu çömleklere de rastlanmaktadır. Boyalı çanak çömlek parçaları büyük çoğunluğu oluşturmaktadır. Oldukça kaliteli bir hamur kullanılmıştır. Çeperleri bir santimetreye ulaşmamaktadır. Zengin boya bezekli ve iyi pişirilmiş çanak çömlek örnekleridir. Biçim olarak karakteristik Halaf formlarıdır. Bir Erken Halaf motifi olan kuş ve çiçek motifleri yaygın kullanılmıştır.[7]
Yontmataş endüstrisinde ana hammadde çakmak taşıdır. Yerleşmenin 5 km. doğusunda bir çakmak taşı yatağı tespit edilmiştir. En yakın obsidiyen kaynağının 250 km. mesafedeki Van Gölü civarı olduğu bilinmektedir. Bu yüzden obsidiyen alet üretimi çok daha azdır.[5]
Yontmataş endüstrisinin hammaddesi ise çoğunlukla yerel olarak temin edilebilen bazalttandır. Bunlar öğütme taşları, havanelleridir.[5]
Dış bağlantılar değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ a b c "TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2012.
- ^ 32. Kazı Sonuçları Toplantısı (2010) Cilt 2, Sh.: 350
- ^ 32. Kazı Sonuçları Toplantısı, Sh.: 356
- ^ Umut, Parlıtı, [Mezopotamya'da Halaf Seramikleri ve Önasya'da Yayılım Alanlarını İncelenmesi] Sh.: 237
- ^ a b c d Diyarbakır Müzesi[ölü/kırık bağlantı] Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "1,1" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ 32 Kazı Sonuçları Toplantısı, Sh.: 351-352
- ^ 32. Kazı Sonuçları Toplantısı, Sh.: 353