Kaptıkaçtı
Kaptıkaçtı, Türkiye'de 10 ilâ 12 kişi arasında (bazı kaynaklara göre en çok 7 yolcu alabilen) yolcu taşıyabilen kamyondan bozma otobülere verilen isimdir.[1][2] Kaptıkaçtılar, kamyon kasasına karşılıklı olarak oturulabilen tahtadan karasörlerin oluşturulması ile yapılıyordu ve henüz otobüslerin gelmediği Anadolu'da ilk başta trenden inenlerin ulaşımı için veya (ilk başta Bursa'dan İstanbul'a) İstanbul'a yolculuk için kullanılıyordu.[1] 1928 yılında Türkiye yollarında 1.500 kadar otomobil, 3.000 kadar kamyon ve 1.000 kadar da kaptıkaçtı bulunuyordu.[1] Her ne kadar Türkiye'de otobüslerin ilk neslini oluşturuyor gibi görünse de, Türkiye'de ilk otobüslerin ne zaman kullanıldığına dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır.[1]
Kaptıkaçların ilk bilinenleri arasında ise Kamil Koç yer aldı ve Karaköy ile Bursa arasında bu araçlarla yolcu taşımacılığı yaptı. Kamyon kasasına karasörü tahtadan yapılmış kamyon bozması otobüsler yani kaptıkaçtılar ile bu yolculuklar kısa mesafeli oluyordu. Yolculuk günümüzde Beyoğlu ilçesine bağlı Karaköy ile Bursa il merkezi arasında gerçekleştirililiyordu. Kamyonun yolcu bölümlerinin dışa kapanan alanı ise perdeler ile kapatılmış hâlde idi.
Otobüsün Türkiye'de ne zaman kullanıldığına dair net bir bilgi olmasa da İstanbul'da 1926 yılında şehir içi ulaşım için otobüs kullanıldığına dair bilgiler bulunmakla birlikte, İstanbul Belediyesinin 4 adet Renault Scania marka otobüsü 1930 yılında Taksim-Bekiştaş arasında hizmete sunduğu da tespit edilen kaynaklar arasında yer almaktadır.[1] Ardından 1942 yılında Amerika'dan ithal edilen ve İstanbul'da montajlanan 9 adet Gazoil Wight marka otobüslerin kullanıldığı da bilinmektedir. Aynı yıl Scania Wabis marka otobüsler ise İstanbul'a gelmiştir. Yine bu yıl tüm bu araçlar için Şişli'de yeni bir garaj inşâa edilmiştir. Böylelikle sayısı artan otobüsler için otobüs şöförlerinin de sayısı artar. Bu kapsamda; Anadolu'daki ulaşımda otobüs kullanılmayan yerlerde, kamyonların otobüs olarak yani diğer adıyla kapkıkaçtı olarak kullanılanların da sayısında artış görülür.[1]
1950'li yıllara kadar Türkiye'de şehirleri birbirine bağlayan en önemli yollar demiryolları idi. Kaptıkaçtı olarak çalışan kamyon şoförleri bu yıldan sonra, otobüsler edindi ve kaptıkaçtı ismi fenomen bir hâle geldi.[1]
Kaynakça değiştir
- ^ a b c d e f g "Yıllar ve Yollar Belgeseli". 27 Aralık 2017. 25 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2023.
- ^ "Kamyonetin yeni ismi : Kaptıkaçtı" (PDF). Milliyet. 14 Ocak 1934. 27 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Aralık 2023.
Anlaşılıyor ki; Anadoluda halk otomobil azmanı ve otobüs yavrusu olan ve çaucak dolarak müşterisini almakla beraber hemen hareket eden kamyonetlere "kaptıkaçtı" gibi enfes bir isim koymuş, Bu ismi ilk önce kim buldu?