Kürt enstitüleri
Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Mart 2020) |
Kürt enstitüleri, Kürt dili üzerine bilimsel araştırmalar yapmak ve yayınlar hazırlamak üzere değişik ülkelerde kurulmuş olan araştırma kurumlarıdır.
Bu enstitülerden en eski ve bilineni 1983'te kurulmuş olan Paris Kürt Enstitüsüdür.
Enstitüler değiştir
Paris Kürt Enstitüsü değiştir
Paris Kürt Enstitüsü (Kürtçe: Enstîtuya kurdî ya Parîsê, Fransızca: Institut kurde de Paris, IKP), Paris'te bulunani Kürt dilini ve kültürünü araştıran 1983 yılında kurulmuş olan enstitüdür. 1993 yılında vakıf olmuştur.[1]
Bonn Kürt Enstitüsü (Kürtçe : Enstîtuya kurdî ya Bonnê, Almanca : Kurdisches Institut-Bonn),1984 yılında Dr.Yekta Uzunoğlu (Geylanî) tarafından kurulmuş Mizgîn dergisini ve onlarca kitap yayınladıktan sonra 1989 yılında kapatılmıştır.
Brüksel Kürt Enstitüsü değiştir
Brüksel Kürt Enstitüsü[2] (Kürtçe: Enstituya Kurdî ya Brukselê), Brüksel'de bulunan Kürt dilini ve kültürünü araştıran toplumsal ve kültürel kuruluşudur. 1978 yılının Ekim ayında Belçika'da Têkoşer - Yekîtiya Karker û Xwendekarên Kurd adıyla kurulmuş ve daha sonra 1989 yılının Mayıs ayında Enstituya Kurdî ya Brukselê olmuştır. Başkanı Derwes Ferho'dur.[3]
Amacı değiştir
Enstitünün amacı: Belçika'da yaşayan Kürtleri kendi kültürleri bağlamında eğitmek, Belçika toplumuna uyum sağlamaları için eğitsel çalışmalarda bulunmak, Kürt kültürünü Belçikalılara, Avrupalılara ve diğer insanlara tanıtmak.
Siyasî hareket değiştir
Thodoros Koutroubas, Ward Vloeberghs ve Zeynep Yanasmayan'a göre, Brüksel Kürt Enstitüsü, Türkiye'deki insan hak ihlali ve Güneydoğu'daki Kürt halkının istikrarsız durumuna dikkatlerini çekmek için planlanan basın toplantılar ve gösteriler gibi diğer hareketlerde görev yapmak için belirgin siyasi gündeme sahiptir.[4]
Enstitü, 16 Eylül 2000 tarihinde İstanbul Kürt Enstitüsü, Berlin Kürt Enstitüsü ve Stokholm Kürt Enstitüsü ile ortak bir açıklama yaparak, Kürtler arası çatışmaların durdurulmasını ve iç barışın sağlanmasını istedi.[5]
İstanbul Kürt Enstitüsü değiştir
İstanbul Kürt Enstitüsü (Kürtçe: Enstîtuya Kurdî a Stenbolê), 18 Nisan 1992[6] tarihinde İstanbul'da kurulan Kürt dilini,[7] kültürünü ve edebiyatını merkeze alan araştırma kurumudur.[8] 31 Aralık 2016 tarihinde İçişleri Bakanlığı tarafından Olağanüstü Hal'in (OHAL) 11. Maddesi kapsamında İstanbul Kürt Enstitüsü kapatıldı.[9]
Berlin Kürt Enstitüsü değiştir
Almanya Kürt Enstitüsü (2007'de Köln'e taşınana kadar Berlin Kürt Enstitüsü)[10] (Kürtçe: Înstîtûta Kurdî li Berlîn), Berlin'de bulunan Kürt dilini ve kültürünü araştıran toplumsal ve kültürel kuruluşudur.
1994 yılında araştırma ve bilim için kurulmuştur. Enstitünün derginin adı Lêkolîndir.
Enstitünün kitapları Kürt Enstitüsü Yayınları (Weşanên Înstîtûta Kurdî)ndan çıkmaktadır.
Enstitü'nün PKK ile bağlantısının olmadığı yönündeki görüş vardır.[10] Ancak Michael M. Gunter'in aktardığına göre, Berlin Kürt Enstitüsü'nün eski üyelerinden Abdurrahman Durre, PKK tarafından Avrupa'da kurulan Kürdistan İslamî Hareketi'nin sözcülüğünü üstlenmiştir.[11]
Stokholm Kürt Enstitüsü değiştir
Stokholm Kürt Enstitüsü[2] (Kürtçe: Înstîtuya Kurdî li Stockholmê), Stokholm'de bulunan Kürt dilini ve kültürünü araştıran toplumsal ve kültürel kuruluşudur. 1996 yılında kurulmuştur.
Diyarbakır değiştir
Diyarbakır Kürt Enstitüsü (Kürtçe: Enstîtuya Kurdî ya Amedê), 2004 yılında Diyarbakır'da kuruldu. Başkanı Nesim Gültek'tir.[12] Kürt Enstitülerinin Kürtçenin bir lehçesi olduğunu düşündüğü ancak genelde ayrı bir dil olduğu kabul edilen Zazaca ile 1901 yılında Osman Esad Efendi tarafından yazılan ilk mevlidi enstitü hem Latin hem Arap harfleriyle yayınladı.
Enstitü yönetimi, Kürtçenin ikinci resmî dil olması ve Kürtlerin yaşadıkları yerleşim merkezlerinde ilkokuldan üniversiteye kadar eğitimin Kürtçe yapılması gerektiğini düşünmektedir.[13]
Diğerleri değiştir
- Washington Kürt Enstitüsü[kaynak belirtilmeli] (Washington Kurdish Institute) (Washington, 1996)
- Tahran Kürt Enstitüsü[kaynak belirtilmeli](Enstîtuya Çanda Kurdî ya Tehran) (Tahran, 2001)
- Kürt Halk Eserleri Enstitüsü[kaynak belirtilmeli] (Enstîtuya Kelepora Kurdî) (Süleymaniye, 2003)
Yayınlar değiştir
Kurmancî Gazetesi değiştir
Paris Kürt Enstitüsü tarafından 1987'den bu yana farklı bölgelerden oluşan Kürt dilbilimciler ile Kurmancî adlı dilbilim gazetesini Kurmanci lehçesinde (kelimelerin Fransızca Kürtçe ve Türkçe karşılıklarıyla) yılda iki sayı olarak yayımlamaktadır.[14]
Mizgîn Dergisi
Bonn Kürt Enstitüsü tarafından 1983-1988 yılları arasında Kürtçe-Almanca olarak yayınlanmış,başyazarlığını Dr.Yekta Geylani(Uzunoğlu) yapmıştır.[15][16]
Zend Dergisi değiştir
İstanbul Kürt Enstitüsü tarafından 21 Mart 1994'te çıkan dergi bilimsel konularda araştırmalar üzerine yayın yapmaktaydı. 1999'a kadar 3 ayda bir yayımlanan dergi daha sonra tekrar 2007 Mayısında yayına, İstanbul Kürt Enstitüsü 31 Aralık 2016 tarihinde kapatılana dek devam etti.
Kaynakça değiştir
- ^ Enstitünün tarihçesi 12 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 20 Ekim 2009 tarihinde erişildi
- ^ a b Costas M. Constantinou, Oliver P. Richmond, Alison M. S. Watson, Cultures and politics of global communication, Cambridge University Press, 2008, ISBN 9780521727112, p. 190.
- ^ Miroğlu, Orhan (8 Ekim 2008). "Aktütün'ü sorgulamak". Taraf. 28 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2009.
- ^ Thodoros Koutroubas, Ward Vloeberghs & Zeynep Yanasmayan, "Radicalization amang Muslims in Belgium", in Olivier Roy, Michael Emerson, Amel Boubekeur, Samir Amghar, Theodoros Koutroubas, Ethno-Religious Conflict in Europe: Typologies of Radicalisation Among Europe's Muslim Communities, CEPS, 2009, ISBN 9789290798224, p. 77.
- ^ "İstanbul Kürt Enstitüsü'nün Kısa Tarihi" (PDF). 22 Kasım 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2009.
- ^ "KürtreEnstitüsü 16. kuruluş yıldönümünü kutladı". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2008.
- ^ Lokman I. Meho, The Kurdish question in U.S. foreign policy: A Documentary Soucebook, 2004, ISBN 9780313314353, p. 406.
- ^ Cemal, Hasan (2003). Kürtler. ss. sayfa 344.
- ^ "İstanbul Kürt Enstitüsü kapatıldı". Evrensel Gazetesi. 31 Aralık 2016. 7 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2017.
- ^ a b Costas M. Constantinou, Oliver P. Richmond, Alison M. S. Watson, Cultures and politics of global communication, Cambridge University Press, 2008, ISBN 9780521727112, s. 190.
- ^ Michael M. Gunter, The Kurds and the future of Turkey, Palgrave Macmillan, 1997, ISBN 9780312172657, s. 36.
- ^ "Baydemir: Kürtçe okulda okutulsun". 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2008.
- ^ "İKİ KÜRT ENSTİTÜSÜNDEN ORTAK GECE n". 19 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2008.
- ^ Derginin internet sitesi 31 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 20 Ekim 2009 tarihinde erişildi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2018.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2018.
Dış bağlantılar değiştir
- İstanbul Kürt Enstitüsü resmî sitesi
- Paris Kürt Enstitüsü resmi sitesi8 Haziran 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Brüksel Kürt Enstitüsü resmî sitesi8 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Stokholm Kürt Enstitüsü resmî sitesi