Küplüce, Şavşat
Küplüce, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.
| Küplüce | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Küplüce Küplüce'nin Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Şavşat |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1276 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 163 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08700 |
Tarihçe değiştir
Küplüce köyünün eski adı Sinkot'tur. Gürcüceden Sinkoti (სინკოთი) olan bu yer adı 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde ve Artvin vilayeti üzerine 1927 yılında yayımlanmış Osmanlıca kaynakta Sinkot (سينقوت) olarak geçer.[3][4] Artvin ili merkez ilçesindeki Sümbüllü köyünün eski adı da Sinkoti, Şavşat ilçesine bağlı Çayağzı köyünün eski adı Sira Sinkoti'dir.
Sinkoti köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Bununla birlikte Sinkoti’de 9-10. yüzyıldan kalma kilise ile kale kalıntıları köyün çok eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Sinkoti Kilisesi’nin inşa edildiği dönemde bu yerleşim Gürcü Krallığı sınırları içinde yer alıyordu.[5]
Sinkoti veya Sinkot köyü, 1835 Osmanlı Müslim nüfus defterinde Çıldır Eyaleti'ne bağlı Şavşat (Satlel) sancağının köylerinden biriydi. Osmanlı idaresinin vergi tahsil etme ve askere alma amacıyla sadece erkek nüfusun tespiti sırasında köyde 21 hanede 57 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince Sinkot köyünün nüfusunun yaklaşık 114 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[6]
Sinkoti köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Sinkot (Синготъ) adıyla kaydettiği köy, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı Anklia nahiyesinin 11 köyünden biriydi. 1886 yılındaki nüfus tespitine göre Sinkot köyünde, 131'i erkek ve 141'i kadın olmak üzere 35 hanede 272 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir.[7]
Nikolay Marr 1904 yılında Sinkoti köyünde yeni bir caminin varlığından söz etmiştir. Marr'ın verdiği göre o tarihte Sinkoti köyünün Gognidze (გოგნიძე) ve Polotsieli (ფოლოციელი) adlarını taşıyan iki mahallesi vardı. Gognidze mahallesi köyün kuzeybatısında, Polotsieli mahallesi ise batısında yer alıyordu. Bu iki yerleşimin arasında büyük bir kilisenin yıkıntıları bulunuyordu.[8]
Sinkoti köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardından Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya, Artvin sancağını Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sinkoti köyünü de kapsayan Artvin bölgesi Türkiye'ye bırakıldı.[9][10]
Sinkoti, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespiti sırasında Şavşat kazasının merkez nahiyesinin bir köyüydü. Nüfusu 62 hanede yaşayan 346 kişiden oluşuyordu. Bu tespitte de nüfusun tamamı "Türk" olarak yazılmıştı.[11] Sinkoti veya Sinkot Türkçe olmadığı için köyün adı 1925’te Küplüce olarak değiştirilmiştir.[4] Küplüce, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Şavşat kazasının merkez nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 405 kişiden oluşuyordu.[12] 1965 yılına gelindiğinde köyde yaşayan insan sayısı 581 kişiye ulaşmıştı ve bu nüfus içinde 240 kişi okuma yazma biliyordu.[13]
Sinkoti köyünde bir kilise ile iki kalenin varlığı bilinmektedir. 9-10. yüzyılda inşa edilmiş olan Sinkoti Kilisesi, kapalı haç planlı ve kubbeli bir köy kilisesidir. Gürcü kilisesinin en önemli azizlerinden olan Aziz Giorgi'ye adanmış olan kilise Sinkoti’nin doğusunda yer alır. Yapının önemli bir kasımı günümüze ulaşmıştır. Sinkoti'de bulunan iki kaleden biri, köyün merkezinin 500 metre kuzeyinde, kayalık bir tepede yer alır. Bu kaleden geriye kulesinin kalıntıları kalmıştır. İkinci kale ise, köyün kuzeydoğusunda yer alır ve zaman içinde tamamen yıkılmıştır.[14]
Coğrafya değiştir
Küplüce köyü Artvin il merkezine 55 km, Şavşat ilçe merkezine ise 15 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus değiştir
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 153[2] |
| 2020 | 163[2] |
| 2019 | 158[2] |
| 2018 | 148[2] |
| 2017 | 129[2] |
| 2016 | 132[2] |
| 2015 | 139[2] |
| 2014 | 126[2] |
| 2013 | 131[2] |
| 2012 | 143[2] |
| 2011 | 158[2] |
| 2010 | 154[2] |
| 2009 | 143[2] |
| 2008 | 157[2] |
| 2007 | 163[2] |
| 2000 | 196[15] |
| 1990 | 353[15] |
| 1985 | 390[15] |
Kaynakça değiştir
- ^ "Kupluce, Turkey Page". Fallingrain.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Şavşat Küplüce Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ "Ecem Kutlu, Şavşat Nüfus Defteri (1835) - Transkripsiyon ve Değerlendirme, Artvin, 2020, s. 18". 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2021.
- ^ a b "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 112". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 163, 311, ISBN 9789941478178.
- ^ "Ecem Kutlu, Şavşat Nüfus Defteri (1835) - Transkripsiyon ve Değerlendirme, Artvin, 2020, s. 18, 33-34". 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1427". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023.
- ^ Niko Mari, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri, Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s. 235. 28 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 9789941434112.
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2023.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Mayıs 2023.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 169.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 89.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 163, 311, 312, ISBN 9789941478178.
- ^ a b c d "Küplüce Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.