Herem (Haham Hediyesi)
Tanah'ta herem (İbranice חֵרֶם ḥêrem) terimi, diğer anlamlarının yanı sıra, Tanrı'ya adanacak bir nesne ya da gayrimenkul için kullanılır ve Tanrı bir kohen'i (Yahudi rahip) bunu kabul eden aracı olarak yetkilendirir.[1]
Bu yasa yirmi dört kohanik armağandan biridir ve bu yirmi dört armağandan İsrail toprakları dışında bile kâhine verilen on armağandan biridir.[2] Abba Jose ben Hanan'a göre, "herem" yasalarının nüansları ("hekdeş" ve arakhin yasalarının yanı sıra diğer beş yasa kategorisi) "Halakha ilkeleri" olan "Tevrat Yasalarının sekiz sütunu" olarak kabul edilir.[3]
Etimoloji değiştir
İbranicede herem (İbranice חֵרֶם) sıfatı "adanmış şey" veya "yıkıma adanmış şey" anlamına gelir. Bu terim Tanah'ın masoretik metninde 29 kez kullanılmıştır. Bu kelime ile ilişkisiz bir eşanlamlı olan ve "balıkçı ağı" anlamına gelen herem ismi (ayrıca חֵרֶם) 9 kez daha kullanılmıştır.[4] Herem sıfatı ve onunla ilişkili haram ("adamak") fiili, Süryanice ve Arapça dillerinde soydaşları olan Sami Ḥ-R-M kökünden gelir.
"Adanmış" (herem) kelimesi Musa bin Meymun tarafından bir statüden diğerine "tam ve eksiksiz geçiş" olarak anlaşılır.[5] Targumlar kelimeyi tam bir ayrılma olarak tanımlar.[6] Samuel ben Meir'e göre bu, bir mülkün veya nesnenin hullin (dünyevi) statüsünden kodesh (kutsal) statüsüne tam geçişidir.[7]
Kaynaklar değiştir
Emrin iki kaynağından ilki Tevrat Levililer'de belirtilmiştir:
| “ | ‘İster insan, ister hayvan, ister aileden kalma tarla olsun, RAB'be koşulsuz adanan hiç bir şey satılmayacak ve geri alınmayacaktır. Çünkü RAB'be koşulsuz adanan her şey RAB için çok kutsaldır." Levililer 27:28 | „ |
Ancak Tevrat'ta Çölde Sayım adlı ikinci bir kaynak, adanan şeyin din adamına (haham/kohen) verilmesini açıkça bildirir;
| “ | İsrail'de RAB'be koşulsuz adanan her şey senin olacak.Sayılar 18:14 | „ |
Tosefta, Kitabı Mukaddes ayetlerindeki görünüşte birbiriyle bağdaşmayan buyrukları uzlaştırmak için bunları iki tür adanmış şey olarak açıklar: hermei gavoah (sahibi tarafından özellikle Kudüs'deki Tapınağa adanmış şeyler) ve hermei kohanim (sahibi tarafından Kudüs'deki Tapınağa adanmadığı için rahibe verilecek adanmış şeyler)[8]
Yosef'in topraklarında "adanmış mülk" değiştir
19. yüzyılda yaşamış bir Kutsal Kitap yorumcusu olan Malbim, Yeşu 24:33 ayetini herem uygulamasına atıfta bulunarak açıklamıştır. Ona göre, Yosef kabilesi baş rahip Eleazar'ın kendi topraklarına gömülmesini istiyordu. Bu nedenle, öldüğünde Givat Pinchas'ı (modern Awarta) bir herem mülkü olarak belirlediler; yani hahamlık bölümlerine göre o anda görevde olan hahamlara verilecekti) ve Pinchas'ın hizmette olduğu bölüm döngüsü sırasında herem atamasını duyurmayı hesapladılar, böylece Pinchas'ın babasını herem mülküne gömme olasılığını artırdılar ve sonuçta bu gerçekleşti.[9]
Emrin ardındaki fikirler değiştir
Sifra, nesneleri adama emrini, İsraillinin başka türlü kendilerine bağlı bir emir bulunmayan nesnelerle, örneğin bir eşeğin ilk doğumu dışında koşer olmayan bir hayvanla bir emri yerine getirmesini sağlamak olarak tanımlar; İsrailli buna sahip olarak onu kutsallığa yükseltir.[10]
Musa bin Meymun, "adanmış" bir mülk yaratma eylemini, cimrilik günahına aykırı olduğu için değerli bir eylem olarak tanımlar. Buna ek olarak, bir İsraillinin adanmış mallar edinmesini İsrail'in Tanrısına saygı ve onur eylemi olarak sınıflandırır.[11]
Raya Mehemna (Musa ve İlyas arasında geçen ve Zohar'a ek olarak bulunan bir konuşma) herem'i, bir mülke adanmayı başlatan kişinin sahip olabileceği olumsuz öfke duygusunu düzeltmek ve iyileştirmek olarak tanımlar.[12]
Sifre, kâhinlerin herem hakkının, firavunların İsrailli yeni doğan bebekleri öldürme kararından İsrailli bebekleri kurtardığı için Yokevet'e (ilk kâhin Harun'un annesi) verilen bir ödül olduğunu savunur:
| “ | "Ve Kotz, Onuv'u ve HaTzovevah'ı ve Harum oğlu Acharcheil'in ailelerini doğurdu"[13]- "Harum'un oğlu/çocuğu"[14] yazıldığı gibi Yochebed'i ifade eder: "İsrail'deki bütün herem senin olacak"[15] | „ |
—Sifre'den Sayılar 10:29'a | ||
Rabbinik yasalar değiştir
Belirlenmemiş herem değiştir
Herem'i başlatan kişinin mülkün Tapınak'a mı yoksa rahiplere mi adanacağını belirtmediği durumlarda (stam herem) herem ile ne yapılacağı konusunda görüşler farklılık gösterir. Maimonides, bu belirlenmemiş heremin varsayılan olarak rahiplere verilmesi gerektiği görüşündedir. Musa bin Meymun ayrıca belirtilmemiş adanmış mülkün sıradan (hullin) olarak kabul edildiğini ve rahipler tarafından kişisel ihtiyaçlar için kullanılabileceğini belirtir. Bu durum, kişinin heremini rahiplere verilmek üzere belirlediği durumun tersidir; bu durumda herem kutsal (kodeş) statüsünü korur ve kişisel ihtiyaçlar için kullanılamaz.[16]
Mishmaroth'a sevkiyat değiştir
Herem'in paylaştırılması adanan nesnenin türüne, gayrimenkul ya da mal olup olmamasına göre değişebilir. Rav Şeşet'e göre, gayrimenkul adanması, hizmet eden rahipler arasında paylaştırılan dört rahiplik armağanından biri olarak kabul edilirken (mişmar kehuna), adanan maddi mallar, şu anda aktif Tapınak hizmetinde olmayan bir rahibe bile tahsis edilir.[17]
Modern zamanlarda değiştir
Herem emri, günümüzde seyrek olarak uygulansa da, modern zamanlarda hala halakhik etkiye sahiptir:
Diasporada değiştir
Herem'in Kudüs dışındaki bir rahibe verilebilecek on rahiplik hediyesinden biri olarak listelendiğini göz önünde bulundurarak (Pidyon HaBen ve omuz, yanak ve çenenin verilmesine benzer şekilde), bazı poskim'ler hem gayrimenkul hem de mal olmak üzere her iki tür adanmış şeyin de belirlendiğini ve bet din'in seçtiği rahibe verildiğini belirtmiştir.[18]
Solomon Luria, bir rahibin alıcı olarak uygun olabilmesi için, herem ithaf edenin malın bir rahibe verilmesini belirtmesi gerektiği görüşündedir. Bet din'in uygun bir rahip seçmesi açısından, Haham Luria, adanmış bir eşyanın alıcısı olmak için statüko Kohen'in yeterli olduğu ve eşyanın "sıradan" (hullin) olması gerektiği görüşündedir.[19]
Kaynakça değiştir
- ^ Levililer 27:28vs.
- ^ Tosefta Challah 2:8, Talmud Bavli Hullin
- ^ Tosefta Hagigah 1:11
- ^ Brown Driver Briggs Hebrew Lexicon
- ^ Rambam l'am, hilkhoth arakhin v'hromin chap. 6 note 2. Mossad Harav Kook, Jerusalem
- ^ Targum Pseudo-Jonathan to Numbers 18:13; Targum Yonathan to Isaiah 43:28
- ^ Samuel ben Meir Commentary on Numbers 21:2
- ^ Tosefta Arachin 4:13
- ^ Malbim on Joshua 24:33
- ^ Sifra 42b as quoted in Midrash HaGadol to Leviticus 8:25
- ^ Maimonides Mishneh Torah, hilkhot arakhin vehromim 8:12
- ^ Raya mehemna 3 p. 179a
- ^ 1 Tarihler 4:8
- ^ Burada Mişna, her ikisi de gırtlaktan üretildiği için İbranice ה harfini ח ile değiştirerek "Harum" ismi üzerinde bir tefsir kullanır
- ^ Sayılar 18:14
- ^ Maimonides Mishneh Torah, Hilkhot arakhin v-cheremin 6:1-4
- ^ Yerushalmi Hallah 27b
- ^ Mishneh Torah, Hilkhot arakhin v-hromin 8:11 (as per Ulla, quoted in Arakhin 29a)
- ^ Solomon Luria on Bava Kamma end of minor chapter 35