Hatice Sultan (IV. Mehmed'in kızı)
Hatice Sultan (Osmanlıca: خديجة خاتون d.1658 veya 1662, İstanbul - 9 Mayıs 1743) IV. Mehmed'ın ve Emetullah Rabia Gülnuş Sultan'ın kızıdır. II. Süleyman ile II. Ahmed'ın yeğenı, II. Mustafa ile III. Ahmet'ın ablası ve I. Mahmut'ın halasıdır.
| Hatice Sultan خديجة خاتون | |
|---|---|
| Doğum | 1658 veya 1662 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 9 Mayıs 1743 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Defin | Yeni Câmii, İstanbul |
| Eş(ler)i | Musahip Mustafa Paşa Moralı Enişte Hasan Paşa |
| Çocuk(lar)ı | Sultanzade Mehmed Bey Hasan Bey Çamur Ali Ağa Abbas Ağa Rukiye Hanım Sultan |
| Hanedan | Osmanlı Hanedanı |
| Babası | IV. Mehmed |
| Annesi | Emetullah Rabia Gülnuş Sultan |
| Dini | İslam |
Kimliği değiştir
1662 doğumlu Hatice Sultan 81 yaşında ölmüştür. Kabri Yenicâmii türbesindedir. Çokça eskimiş olan Ayvansaray'daki Yavedûd Camiini ihya etdi. Hatice Sultanın 81 yıllık uzun ömründe iki evliliği olmuştur. Bunun ilki Babasi IV. Mehmed'ın musahipe ve II. Veziri Musahip Mustafa Paşa ile olmuş 1675'te izdivaç gerçekleşmiştir.
Hayatı değiştir
Sultan IV. Mehmet, Şehzâde Ahmet’in sünnet ettirilmesini ve büyük kızı Hatice Sultan’ın, Musahip Mustafa Paşa ile evlendirilmesini istemesi üzerine[1] Temmuz 1675'te, Şehzâde Ahmet sünnet ettirilmiş[2] evlilik gerçekleşmiştir.[3] Edirne’de yapılan, on dört gün süren ve Osmanlı tarihinin en büyük şenliklerinden biri sayılan düğünde, tiyatroya benzer eğlenceler düzenlenmiş ve ziyafetler verilmiştir.[4] Osmanlı saray düğünlerindeki çeyiz alayları ise pek muhteşem olurdu. Çeyiz katır ve arabalara yüklenerek geçirilir ve halka seyrettirilirdi. Her padişah, kızının düğünü için damada mevkiine ve kendisine verdiği değere göre çok kıymetli taşlar, eşya ve mal mülk verirdi. Çeyiz halka ilân edilir, taşınabilenler çeyiz alayında sergilenirdi. 1675'te IV. Mehmed’in kızı Hatice Sultan’ın düğünü için verdiği çeyize, o sırada Edirne’de bulunan seyyahlar hayran olmuşlardı. Hatice Sultan’ın çeyizi seksen altı katırla taşınmış, katırların üstü kaftanlık kumaşlarla örtülmüştü. Bu göz kamaştırıcı geçit törenindeki yatak odası takımlarının üstleri değerli incilerle kaplanmış, gümüş ve altın işlemelerle süslenmişti. Bazı katırların üzerindeki yükler ise siyah meşinle örtülmüştü. Bunlar Hatice Sultan’ın sergilenmeyen özel eşyalarıydı. Ayrıca pek çok halı, kilim, yatak ve sofra örtüsü vardı. Süslü porselen mumluklar ve altın şamdanlar dışında üstü incili, elmaslı çizmeler, pabuçlar, terlikler ve nalınlar, değerli taşlarla bezenmiş bilezikler, gerdanlıklar, küpeler, üzerleri mücevherlerle süslü küçüklü büyüklü dürbünler, inciler ve mücevherlerle kaplı tabure ve el işlemesi taçlar en göz alan çeyiz eşyasındandı. Bunların yanında alayda yedi katıra yüklenmiş şeker sandıkları, sekiz şeker nahil*i ve iki adet şekerden yapılmış bahçe maketi geçirilmiştir. Şeker bahçelerinin içinde yine şekerden yapılmış bülbüller, arslanlar, balıklar, tavuslar, karacalar, develer ve çeşitli kuşlar bulunmaktaydı. Ayrıca her birini ikişer kişinin taşıdığı baş tablaları içinde akide şekerleri vardı.[5]
Ayni yıl kız kardeşi olan Ümmü Gülsüm Sultan, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'yla evlendi. Hatice Sultanın Musahip Mustafa Paşayla on bir yıl süren bu evliliğinden, Sultanzâde Mehmet Bey, (1684'te yedi yaşlarında vefat eden)Hasan Bey ile çocuk yaşta vefat eden diğer kardeşleri dünyaya gelmiştir. Bu damadın 1685'te vefat etmesi sonucu dul kalan Hatice Sultan, 1691 yılında Moralı Enişte Hasan Paşa' yla evlendirilmiştir. Bu evlilik 23 sene sürmüş ve bu evlilıkten bir kız ile iki erkek çocuk dünyaya gelmıştir. Kavanoz Ahmed Paşa'nın sadrazamlık görevinden uzaklaştırıldığından sonra eşi Hasan Paşa görev'e atandi. Bu sırada yeni bir para reformu yapmaya da önem verdi. Düşük ayarlı akçeler piyasadan toplatıldı ve yeni basılan çil akçeler tedavüle sokuldu. 28 Eylül 1704 tarihinde Hasan Paşa azledildi ve Hatice Sultan ile birlikte emekli olarak İzmit'e sürgüne gönderildiler. Ama çok geçmeden affedilip tekrar İstanbul'a geldiler. Hasan Paşa 1713'te vefat etmiştir. Hatice Sultan ömrünün son otuz senesini evlenmeden tamamlamıştır.
9 Mayıs 1743'te yeğeni I. Mahmut'ın hükümlüğünde öldü.
Çocukları değiştir
Erkek çocukları değiştir
- Sultanzade Mehmed Bey (1676-?)
- Hasan Bey (1677-1684)
- Çamur Ali Ağa (1708-1786)
- Abbas Ağa
Kız çocuğu değiştir
- Rukiye Hanım Sultan
Popüler kültürdeki yeri değiştir
- 2012'te TRT'de yayinlan Bir Zamanlar Osmanlı-Kıyam dizisinde Türkân Şoray tarafından canlandırdı.
- Osmanlı'da Derin Devlet (2013) dizisinde, Hatice Sultan rolü Perihan Savaş tarafından oynandı.
Galeri değiştir
-
Hatice Sultan'ın annesi Emetullah Rabia Gülnuş Sultan. -
Hatice Sultan'ın erkek kardeşi Sultan II. Mustafa Han. -
Hatice Sultan'ın erkek kardeşi Sultan III. Ahmed Han.
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ Şeyhî, Şakaik-i Nu’maniye, s.594
- ^ Özdemir Nutku, IV. Mehmet’in Edirne Şenliği (1675), Ankara, 1972, s.53-62
- ^ Şeyhî, Şakaik-i Nu’maniye, s.699; Nutku, aynı eser, s.62-64; Öztuna, 30 Haziran 1674'te nikâhın kıyıldığını ve 9 Temmuz 1674'te Edirne’de düğünün yapıldığını kaydeder; fakat herhangi bir kaynak vermemiştir
- ^ Baron Joseph Von Hammer Purgstall, Osmanlı Devleti Tarihi, C. XI, İstanbul, l986, s.286; Nutku, aynı eser, s.130-140
- ^ İslam Ansiklopedisi, Cilt: 08, s. 298
Dış bağlantılar değiştir
- Mustafa Çağatay Uluçay, Padişahların kadınları ve kızları (5 bas.), 2011 Ankara: Ötüken. ISBN 9789754378405.
- Leslie P. Peirce, (1993)Imperial Harem : Women and Sovereignty in the Ottoman Empire 1993 6 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Oxford University Press, ISBN 0-19-508677-5.