Ballı, Ardanuç
Ballı, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.
| Ballı | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Ballı Ballı'nın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Ardanuç |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1788 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 134 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08390 |
Tarihçe değiştir
Ballı köyünün eski adı, Gulice'dir.[3] Artvin vilayeti üzerine 1927 tarihli Osmanlıca kaynakta da Gulica / Gulice (كولیجە) olarak geçer.[4] Köyün adı Gürcüce kaynaklarda da Gulica (გულიჯა) biçiminde yazılmıştır. Bu adın anlamı konusunda kaynaklarda bilgi bulunmamakta, ancak Tbeti Kilisesi bağışçıları kitabı olan elyazması Tbetis Sulta Matiane'de geçen "Glirca" adından geldiği ve zaman içinde değişime uğradığı tahmin edilmektedir.[5][6] Köyde "Pantaluği" (პანტალუღი) biçimindeki Gürcüce-Türkçe yer adı dikkat çekicidir. Gürcüce "panta" (პანტა) ile Türkçe yapım eki "-lık" bir araya getirilip melez bir kelime türetilmiştir.[7]
Gulica, Orta Çağ'da Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan tarihsel bölgelerden biri olan Klarceti'deki yerleşim yerlerinden biridir. Osmanlı Devleti bu bölgeyi, Gürcistan seferinin ardından Gürcülerden ele geçirdi. Komşusu Zekeriyaköy (Zağaria) 1574 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan ve 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı Osmanlı tahrir defterinde yer almasına karşın, Gulica'nın adı bu kayıtlarda geçmemektedir.[8] Bununla birlikte 93 Harbi'nin ardından Ruslar Artvin bölgesini ele geçirdiğinde Gulica'nın bir yerleşme olarak var olduğu görülmektedir. Rus idaresinin de Gulica (Гюлиджа) olarak kaydettiği köy, 1886 yılındaki nüfus tespitinde Artvin sancağının (okrug) Ardanuç kazasına (uçastok) bağlıydı. Longothevi nahiyesinin (сельское общество: kırsal topluluk) yedi köyünden biriydi. Gulica'nın nüfusu, tamamı "Türk" olarak kaydedilmiş olan 297 kişiden oluşuyordu.[9]
Gulica, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcüler Artvin ve Ardahan bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Heva köyü Türkiye'ye bırakıldı.[10]
Gulica, 1922 nüfus cetveline göre Artvin livasının (sonra vilayet) Ardanuç nahiyesine bağlıydı ve köyde 10 hanede 39 kişi yaşıyordu. Bu tarihte de köyün nüfusu "Türk" olarak kaydedilmiştir.[11] Gulica'nın adı 1925 yılında Ballı olarak değiştirildi.[12] 1935 genel nüfus sayımında, Rize ve Artvin vilayetlerinin yerine kurulmuş olan Çoruh vilayetinin Artvin kazasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı ve köyün nüfusu 307 kişiye çıkmıştı.[13] Adının değişmesine rağmen köyün eski adı yeni adıyla birlikte "Ballı (Gülice)" veya "Ballı (Güllice)" biçiminde geç döneme kadar resmi yayınlarda kullanılmıştır.[14]
Ballı köyünün 2 km kuzeyinde, Ardanuç Çayı'nın sağ kıyısındaki dik bir kayada, önüne duvar örülmüş doğal bir mağara ile bu mağaranın tam karşısında, Ardanuç Çayı'nın sol kıyısındaki dik kayanın tepesinde, muhtemelen bir kaleye ait su sarnıcı kalıntısı bulunmaktadır.[15]
Coğrafya değiştir
Ballı köyü, Artvin il merkezine 65 km, Ardanuç ilçe merkezine 30 km uzaklıktadır.[16]
Nüfus değiştir
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 134[2] |
| 2020 | 129[2] |
| 2019 | 136[2] |
| 2018 | 101[2] |
| 2017 | 157[2] |
| 2016 | 162[2] |
| 2015 | 160[2] |
| 2014 | 169[2] |
| 2013 | 147[2] |
| 2012 | 141[2] |
| 2011 | 176[2] |
| 2010 | 175[2] |
| 2009 | 169[2] |
| 2008 | 173[2] |
| 2007 | 194[2] |
| 2000 | 220[16] |
| 1990 | 267[16] |
| 1985 | 329[16] |
Kaynakça değiştir
- ^ "Ballı, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Ardanuç Ballı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 71, ISBN 978-605-5708-85-6.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 116". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 126, ISBN 9786055708856.
- ^ "Tbetis Sulta Matiane (Tbeti Manastırı Bağışçı Kayıtları), (Yayıma hazırlayan) Tina Enukidze, Tiflis, 1977, s. 118". 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2021.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 77, 183 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 34-36 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ ""Ardanuç kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (Birinci basım 1927), s. 142, ISBN 978-9944-197-52-6.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 43" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.
- ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 77-79 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ a b c d "Ballı Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022.