Geçmişten Günümüze Azınlık Okulları: Sorunlar ve Çözümler

Geçmişten Günümüze Azınlık Okulları: Sorunlar ve Çözümler, Selçuk Akşin Somel ve Nurcan Kaya tarafından hazırlanıp 3 cilt kitap olarak yayımlanan rapor. Ekim 2011-Mayıs 2013 tarihleri arasında Tarih Vakfı tarafından yürütülen araştırma, Anadolu’da yüzyıllardır ana dilde eğitim veren azınlık okullarının dünü ve bugününü inceleyerek bu okulların sorunlarına getirilecek çözümlerin Türkiye’deki ana dilde eğitim tartışmaları için de bir rehber teşkil edeceği tespitinde bulunuyor. Araştırmada 100’ün üzerinde kitap, süreli yayın, gazete vb. kaynak tarandı ve bir bibliyografya hazırlandı. Ayrıca Ermeni, Rum ve Musevi okullarında geçmişte veya günümüzde müdür, Türk müdür başyardımcısı, öğretmen, öğrenci ve veli olan 29 kaynak kişiyle, kamera ya da ses kaydı alınarak ortalama 1,5 saat süren sözlü tarih görüşmeleri yapıldı.

Raporda 19. yüzyıldan 20. yüzyıl başlarına kadar Osmanlı Devleti’ndeki Ermeni, Rum ve Musevi okullarının durumları ve Tevhid-i Tedrisat Kanunu’ndan günümüze bu okulların sorunları ve çözüm önerileri ele alınıyor. Rapora göre 1894 yılında Osmanlı İmparatorluğu bünyesinde değişik topluluklara ait 6.437 gayrimüslim okulu bulunuyordu. 1914 yılında bu sayı 2.580 idi. 1924-1925 eğitim öğretim yılında ülkede 138 azınlık okulu varken, 2011-2012 eğitim öğretim yılında bu rakam 22'ye düştü. Raporda, Cumhuriyet kurulduktan sonra pek çok topluluğa ait okulların kapatıldığı, Ermeni, Rum ve Musevilere ait okullardan sadece İstanbul, Gökçeada ve Bozcaada'da bulunanların açık kaldığı bilgisi paylaşıldı. Ülkedeki gayrimüslim nüfusunun azalması, bürokratik sınırlamalar ve dış siyasette yaşananlar nedeniyle azınlık okullarının birer birer kapatıldığı ifade edildi.

Raporda yer alan bazı veriler

- 1894 yılında Osmanlı İmparatorluğu bünyesinde 6.437 gayrimüslim okulu bulunuyordu. 1914 yılında bu sayı 2.580’e düştü. (1.245 Rum, 1.084 Ermeni, 131 Musevi, 6 Bulgar, 29 Süryani, 35 Maruni, 2 Protestan, 46 Katolik, 1 Keldani, 1 Samiri)

- Cumhuriyetten sonra 1924-1925 eğitim yılında Türkiye’de 138 azınlık okulu vardı. Günümüzde, tamamı İstanbul’da olan 22 azınlık okulu var. (16 Ermeni, 5 Rum, 1 Musevi)

- 2012-2013 yılında Türkiye genelindeki Ermeni okullarında eğitim gören öğrenci sayısı 3.137 oldu. Bunlardan 67’si Ermenistan’dan gelen ailelerin çocuklarıydı. Aynı dönemde Rum öğrenci sayısı 230, Musevi öğrenci sayısı ise 688 kişiydi.

Çözüm önerileri

• Azınlık okullarına eğitim ve öğretime dair ayrı bir kanun ve yönetmelik hazırlanmalı.
• Azınlık okulları konusunda reform yapılırken başka ülkelerde yaşanan olumsuzluklar hiçbir şekilde referans olarak kabul edilmemeli.
• İstanbul’da bir eğitim fakültesi bünyesinde Türkiye’de konuşulan Batı Ermenicesi lehçesi öğretilmeli ve pedagojik formasyona sahip öğretmenler yetiştirilmeli.
• Ders kitapları ve eğitim materyallerini geliştirmek amacıyla yeterli sayıda ve nitelikte insan kaynağı ve okul bütçeleri devlet tarafından finanse edilmeli.
• Tüm azınlık okullarına T.C yurttaşı veya aynı azınlığa mensup olmayan öğrencilerin de alınması için kanundaki sınırlandırmalar kaldırılmalı.

Dış bağlantılar

• Gayrimüslim Okulları Nasıl ‘Azınlık Okulu’ Oldu-Selçuk Akşin Somel4 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• ‘Türküm diye bağırtılan azınlık öğrencilerine her fırsatta Türk olmadıkları hatırlatıldı’
• AZINLIK OKULLARININ GEÇMİŞİ VE SORUNLARI13 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.