Gama Ursae Majoris

Gama Ursae Majoris
	γ Ursae majoris'in konumu (kırmızı daire içinde)
Gözlem verisi; Dönem J2000 Ekinoks J2000
Takımyıldız	Büyük Ayı
Sağ açıklık (α)	11sa 53d 49.84732s
Dik açıklık (δ)	+53° 41′ 41.1350″
Görünür büyüklük (V)	2,438
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf	A0 Ve
U−B renk ölçeği	+0,008
B−V renk ölçeği	–0,013
Değişen yıldız tipi	şüpheli
Astrometri
Dikey hız ()	−12,6 km/s
Özdevinim (μ)	RA: +107,68 mys/y ; Dec.: +11,01 mys/y
Iraklık açısı (π)	39,21 ± 0,40 mys
Uzaklık	83,2 ± 0,8 Iy; (25,5 ± 0,3 pc)
Özellikler
Kütle (m)	2,62 M☉
Yarıçap (r)	3,04 ± 0,08 R☉
Yüzey kütle çekimi (log g)	3,79 cgs
Sıcaklık	9.355 K
Dönüş hızı ()	178 km/s
Yaş	300 milyon
Katalog belirtmeleri
	Phad • Phecda • Phekda • Phegda • Phekha • Phacd • Fekda • γ Ursae Majoris • γ UMa • Gamma UMa • 64 Ursae Majoris • BD+54 1475 • FK5 447 • GC 16268 • HD 103287 • HIP 58001 • HR 4554 • PPM 33292 • SAO 28179

Gama Ursae Majoris (Gamma UMa, γ Ursae Majoris, γ UMa), Büyük Ayı takımyıldızı'nda yer alan bir yıldızdır. Geleneksel adı Pahd veya Phecda'dır. Bu yıldızın tayfı 1943 yılından bu yana diğer yıldızların sınıflandırılmasında kararlı bir örnek olarak kullanılmıştır.^[11]

Özellikler değiştir

Hipparcos uydusunun ıraklık açısı ölçümleri temel alındığında,^[12]^[13] uzaklığı 83,2 ışık yılı olarak hesaplanmıştır.^[1] Dubhe (sağ-üst), Merak (sağ-alt) ve Megrez (sol-üst) ile birlikte sol alt yıldız olarak, kuzey yarıküredeki gözlemciler için çok tanıdık bir asterizm olan Büyük Kepçe'nin kasesini oluşturur. Gama Ursae Majoris, uzayda ortak bir hareket sergileyen Büyük Ayı Hareketli Grubu'nun beş yıldızından birisidir.^[6] Grup içindeki diğer yıldızlar gibi bir ana kol yıldızıdır fakat Güneş'e benzemeyecek ölçüde daha parlak, daha sıcak ve daha büyüktür.

Gama Ursae Majoris, tayfındaki emisyon çizgilerine ilave olarak çevresindeki gaz zarfı nedeniyle bir Ae yıldızıdır. Dolayısıyla A0 Ve olarak sınıflandırılmasında "e" harfi eklenir. Güneş'ten 2,6 kat fazla kütleye,^[3] üç kat fazla yarıçapa^[5] sahip olan yıldızın etkin sıcaklığı 9.355 K'dır.^[6] 178 km/sn'lik bir öngörülen hızla dönmektedir^[7] ve tahmini açısal çapı yaklaşık olarak 0,92 mili yay-saniyedir.^[14] Yaşı yaklaşık olarak 300 milyon yıl olarak tahmin edilmektedir.^[8]

Tayf tipi K2V olan turuncu cüce bir arkadaşı ile spektroskopik ikilidir.^[15]

İsim ve etimoloji değiştir

Geleneksel adı olan Phad veya Phecda, Arapça فخذ الدب‎ fakha ed-dübb'den gelmektedir ve "Ayı'nın uyluğu"nu ifade eder.^[16]
Pulastya adıyla, Yedi Şairlerden biridir.^[9]
Çince'de Çince: 北斗 (Çince: Běi Dǒu), Kuzey Kepçesi anlamına gelir ve α Ursae Majoris, β Ursae Majoris, δ Ursae Majoris, ε Ursae Majoris, ζ Ursae Majoris ve η Ursae Majoris'den oluşan asterizme değinmektedir. γ Ursae Majoris'in kendisi Çince: 北斗三 Çince: Běi Dǒu sān, (Türkçe: Kuzey Kepçesinin üçüncü yıldızı) olarak belirtilir.^[17]
Eski Türklerde γ Ursae Majoris'in de yer aldığı Büyük Kepçe, "Yediger Yılduz" olarak belirtilmiştir.^[18]

Kaynakça değiştir

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f van Leeuwen, F. (Kasım 2007), "Validation of the new Hipparcos reduction", Astronomy and Astrophysics, 474 (2), ss. 653-664, arXiv:0708.1752 $2, Bibcode:2007A&A...474..653V, doi:10.1051/0004-6361:20078357
^ ^a ^b ^c Oja, T., "UBV photometry of stars whose positions are accurately known. III", Astronomy and Astrophysics Supplement Series, 65 (2), ss. 405-4
^ ^a ^b ^c Shaya, Ed J.; Olling, Rob P. (Ocak 2011), "Very Wide Binaries and Other Comoving Stellar Companions: A Bayesian Analysis of the Hipparcos Catalogue", The Astrophysical Journal Supplement, 192 (1), s. 2, arXiv:1007.0425 $2, Bibcode:2011ApJS..192....2S, doi:10.1088/0067-0049/192/1/2
^ Wielen, R.; Schwan, H.; Dettbarn, C.; Lenhardt, H.; Jahreiß, H.; Jährling, R. (1999), Sixth Catalogue of Fundamental Stars (FK6). Part I. Basic fundamental stars with direct solutions (35), Astronomisches Rechen-Institut Heidelberg, Bibcode:1999VeARI..35....1W
^ ^a ^b Fitzpatrick, E. L.; Massa, D. (Mart 2005), "Determining the Physical Properties of the B Stars. II. Calibration of Synthetic Photometry", The Astronomical Journal, 129 (3), ss. 1642-1662, arXiv:astro-ph/0412542 $2, Bibcode:2005AJ....129.1642F, doi:10.1086/427855
^ ^a ^b ^c ^d King, Jeremy R.; Villarreal, Adam R.; Soderblom, David R.; Gulliver, Austin F.; Adelman, Saul J. (Nisan 2003), "Stellar Kinematic Groups. II. A Reexamination of the Membership, Activity, and Age of the Ursa Major Group", The Astronomical Journal, 125 (4), ss. 1980-2017, Bibcode:2003AJ....125.1980K, doi:10.1086/368241
^ ^a ^b Royer, F.; Zorec, J.; Gómez, A. E. (Şubat 2007), "Rotational velocities of A-type stars. III. Velocity distributions", Astronomy and Astrophysics, 463 (2), ss. 671-682, arXiv:astro-ph/0610785 $2, Bibcode:2007A&A...463..671R, doi:10.1051/0004-6361:20065224
^ ^a ^b Su, K. Y. L.; Rieke, G. H.; Stansberry, J. A.; Bryden, G.; Stapelfeldt, K. R.; Trilling, D. E.; Muzerolle, J.; Beichman, C. A.; Moro-Martin, A. (Aralık 2006), "Debris Disk Evolution around A Stars", The Astrophysical Journal, 653 (1), ss. 675-689, arXiv:astro-ph/0608563 $2, Bibcode:2006ApJ...653..675S, doi:10.1086/508649
^ ^a ^b Allen, R. H. (1963). Star Names: Their Lore and Meaning. Reprint. New York: Dover Publications Inc. s. 438. ISBN 0-486-21079-0. Erişim tarihi: 4 Eylül 2012.
^ "PHECDA -- Emission-line Star", SIMBAD, Centre de Données astronomiques de Strasbourg, 13 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Aralık 2011
^ Garrison, R. F. (Aralık 1993), "Anchor Points for the MK System of Spectral Classification", Bulletin of the American Astronomical Society, cilt 25, s. 1319, Bibcode:1993AAS...183.1710G, 25 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 4 Şubat 2012
^ Perryman, M. A. C.; Lindegren, L.; Kovalevsky, J.; ve diğerleri. (Temmuz 1997), "The Hipparcos Catalogue", Astronomy and Astrophysics, cilt 323, ss. L49-L52, Bibcode:1997A&A...323L..49P
^ Perryman, Michael (2010), The Making of History's Greatest Star Map, Heidelberg: Springer-Verlag, doi:10.1007/978-3-642-11602-5
^ Nordgren, Tyler E.; Germain, M. E.; Benson, J. A.; Mozurkewich, D.; Sudol, J. J.; Elias, N. M., II; Hajian, Arsen R.; White, N. M.; Hutter, D. J. (Aralık 1999), "Stellar Angular Diameters of Late-Type Giants and Supergiants Measured with the Navy Prototype Optical Interferometer", The Astronomical Journal, 118 (6), ss. 3032-3038, Bibcode:1999AJ....118.3032N, doi:10.1086/301114
^ "The Bright Star Catalogue, 5th Revised Ed. (Preliminary Version) (Hoffleit+, 1991)". 31 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2015.
^ Garfinkle, Robert A. (1997), Star-Hopping: Your Visa to Viewing the Universe, Cambridge University Press, s. 118, ISBN 0-521-59889-3, 5 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 12 Ekim 2015
^ (Çince) AEEA (Activities of Exhibition and Education in Astronomy) 天文教育資訊網 2006 年 6 月 15 日 2 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Özel, M. Emin; Saygaç, Talat (1997). Gökyüzünü Tanıyalım. Tübitak. s. 20. ISBN 975-403-072-3.

[aaa474_2_653-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f van Leeuwen, F. (Kasım 2007), "Validation of the new Hipparcos reduction", Astronomy and Astrophysics, 474 (2), ss. 653-664, arXiv:0708.1752 $2, Bibcode:2007A&A...474..653V, doi:10.1051/0004-6361:20078357

[aaass65_2_405-2] Oja, T., "UBV photometry of stars whose positions are accurately known. III", Astronomy and Astrophysics Supplement Series, 65 (2), ss. 405-4

[apjss192_1_2-3] Shaya, Ed J.; Olling, Rob P. (Ocak 2011), "Very Wide Binaries and Other Comoving Stellar Companions: A Bayesian Analysis of the Hipparcos Catalogue", The Astrophysical Journal Supplement, 192 (1), s. 2, arXiv:1007.0425 $2, Bibcode:2011ApJS..192....2S, doi:10.1088/0067-0049/192/1/2

[scfs-4] Wielen, R.; Schwan, H.; Dettbarn, C.; Lenhardt, H.; Jahreiß, H.; Jährling, R. (1999), Sixth Catalogue of Fundamental Stars (FK6). Part I. Basic fundamental stars with direct solutions (35), Astronomisches Rechen-Institut Heidelberg, Bibcode:1999VeARI..35....1W

[aj129_3_1642-5] Fitzpatrick, E. L.; Massa, D. (Mart 2005), "Determining the Physical Properties of the B Stars. II. Calibration of Synthetic Photometry", The Astronomical Journal, 129 (3), ss. 1642-1662, arXiv:astro-ph/0412542 $2, Bibcode:2005AJ....129.1642F, doi:10.1086/427855

[aj125_4_1980-6] King, Jeremy R.; Villarreal, Adam R.; Soderblom, David R.; Gulliver, Austin F.; Adelman, Saul J. (Nisan 2003), "Stellar Kinematic Groups. II. A Reexamination of the Membership, Activity, and Age of the Ursa Major Group", The Astronomical Journal, 125 (4), ss. 1980-2017, Bibcode:2003AJ....125.1980K, doi:10.1086/368241

[aaa463_2_671-7] Royer, F.; Zorec, J.; Gómez, A. E. (Şubat 2007), "Rotational velocities of A-type stars. III. Velocity distributions", Astronomy and Astrophysics, 463 (2), ss. 671-682, arXiv:astro-ph/0610785 $2, Bibcode:2007A&A...463..671R, doi:10.1051/0004-6361:20065224

[apj653_1_675-8] Su, K. Y. L.; Rieke, G. H.; Stansberry, J. A.; Bryden, G.; Stapelfeldt, K. R.; Trilling, D. E.; Muzerolle, J.; Beichman, C. A.; Moro-Martin, A. (Aralık 2006), "Debris Disk Evolution around A Stars", The Astrophysical Journal, 653 (1), ss. 675-689, arXiv:astro-ph/0608563 $2, Bibcode:2006ApJ...653..675S, doi:10.1086/508649

[allen1899-9] Allen, R. H. (1963). Star Names: Their Lore and Meaning. Reprint. New York: Dover Publications Inc. s. 438. ISBN 0-486-21079-0. Erişim tarihi: 4 Eylül 2012.

[SIMBAD-10] "PHECDA -- Emission-line Star", SIMBAD, Centre de Données astronomiques de Strasbourg, 13 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Aralık 2011

[baas25_1319-11] Garrison, R. F. (Aralık 1993), "Anchor Points for the MK System of Spectral Classification", Bulletin of the American Astronomical Society, cilt 25, s. 1319, Bibcode:1993AAS...183.1710G, 25 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 4 Şubat 2012

[aaa323_L49-12] Perryman, M. A. C.; Lindegren, L.; Kovalevsky, J.; ve diğerleri. (Temmuz 1997), "The Hipparcos Catalogue", Astronomy and Astrophysics, cilt 323, ss. L49-L52, Bibcode:1997A&A...323L..49P

[GSM-13] Perryman, Michael (2010), The Making of History's Greatest Star Map, Heidelberg: Springer-Verlag, doi:10.1007/978-3-642-11602-5

[aj118_6_3032-14] Nordgren, Tyler E.; Germain, M. E.; Benson, J. A.; Mozurkewich, D.; Sudol, J. J.; Elias, N. M., II; Hajian, Arsen R.; White, N. M.; Hutter, D. J. (Aralık 1999), "Stellar Angular Diameters of Late-Type Giants and Supergiants Measured with the Navy Prototype Optical Interferometer", The Astronomical Journal, 118 (6), ss. 3032-3038, Bibcode:1999AJ....118.3032N, doi:10.1086/301114

[bsc-15] "The Bright Star Catalogue, 5th Revised Ed. (Preliminary Version) (Hoffleit+, 1991)". 31 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2015.

[garfinkle-16] Garfinkle, Robert A. (1997), Star-Hopping: Your Visa to Viewing the Universe, Cambridge University Press, s. 118, ISBN 0-521-59889-3, 5 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 12 Ekim 2015

[17] (Çince) AEEA (Activities of Exhibition and Education in Astronomy) 天文教育資訊網 2006 年 6 月 15 日 2 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[eminozel-18] Özel, M. Emin; Saygaç, Talat (1997). Gökyüzünü Tanıyalım. Tübitak. s. 20. ISBN 975-403-072-3.

[11]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

Gözlem verisi Dönem J2000 Ekinoks J2000
γ Ursae majoris'in konumu (kırmızı daire içinde)
Takımyıldız	Büyük Ayı
Sağ açıklık ( $α$ )	11^sa 53^d 49.84732^s^[1]
Dik açıklık ( $δ$ )	+53° 41′ 41.1350″^[1]
Görünür büyüklük (V)	2,438^[2]
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf	A0 Ve^[3]
U−B renk ölçeği	+0,008^[2]
B−V renk ölçeği	–0,013^[2]
Değişen yıldız tipi	şüpheli
Astrometri
Dikey hız ( $v_{r}$ )	−12,6^[4] km/s
Özdevinim ( $μ$ )	RA: +107,68^[1] mys/y Dec.: +11,01^[1] mys/y
Iraklık açısı ( $π$ )	39,21 ± 0,40^[1] mys
Uzaklık	83,2 ± 0,8 Iy (25,5 ± 0,3 pc)
Özellikler
Kütle ( $m$ )	2,62^[3] `M`_☉
Yarıçap ( $r$ )	3,04 ± 0,08^[5] `R`_☉
Yüzey kütle çekimi (log $g$ )	3,79^[6] cgs
Sıcaklık	9.355^[6] K
Dönüş hızı ( $v_{\mathrm {e} }\cdot \sin i$ )	178^[7] km/s
Yaş	300^[8] milyon
Katalog belirtmeleri
Phad • Phecda • Phekda • Phegda • Phekha • Phacd • Fekda^[9] • γ Ursae Majoris • γ UMa • Gamma UMa • 64 Ursae Majoris • BD+54 1475 • FK5 447 • GC 16268 • HD 103287 • HIP 58001 • HR 4554 • PPM 33292 • SAO 28179^[10]