Ferîdûn Sipehsâlâr
Ferîdûn Sipehsâlâr veya tam adıyla Mecdüddîn Ferîdûn b. Ahmed-i Sipehsâlâr (d. 1219-ö. 1312) Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî ve tarikatı hakkında ilk menâkıbnâmelerden biri sayılan Risâle-i Sipehsâlâr be-Menâkıb-ı Hazret-i Hudâvendigâr’ın yazarı.[1][2] Eserlerinde Mevlana'nın Ahî Evran'dan haz etmediğini yazar.
Selçuklu ordusunda komutan olması sebebiyle sipehsâlar (kumandan) namıyla tanınmıştır. Mevlânâ'ya 40 yıl müritlik yapmıştır. Mevlânâ'dan sonra Mevleviliğin ilk postnişini olan Hüsâmeddin Çelebi ile eşi tarafından akraba olup, Hüsameddin Çelebi döneminde (1273-1284) Mevlânâ dergâhının malî işlerinden sorumlu olmuştur. Hüsâmeddin Çelebi’nin ardından Sultan Veled’e intisap etmiştir. 1312'de öldüğü sanılmakla birlikte, ölüm tarihi net değildir.[1]
Mevlânâ'yı yakından tanıyan biri olarak gördüklerini ve işitip öğrendiklerini “Risale-i Sipehsâlar be-Menakib-i Hudavendigâr” adlı Farsça kitabında toplamıştır.[3] Ömrü eseri tamamlamaya yetmemiş, kitap oğlu Muhammed Celâleddîn tarafından tamamlanmıştır.Bahaeddin Veled’in İbtidânâme adlı eserinden sonra Mevlevilik ile ilgili yazılmış ilk menâkıbnâme olup, 3 bölümden oluşmaktadır. 1292 yılında yazımına başlanan kitabın ilk bölümü Mevlana'nın oğlu Bahâeddin Veled'e, ikinci ve en kapsamlı bölümü Mevlânâ'ya, üçüncü bölümü ise Mevlânâ'nın dostlarına ve tarikatın postnişin makamında bulunan çelebilere ayrılmıştır. Bu son bölüm büyük ölçüde oğlu Muhammed Celâleddîn tarafından yazılmıştır. Risâle-i Sipehsâlâr, daha sonra yazılmış olan Ahmed Eflâkî’nin Menâkıbü’l- Ârifîn’i ve Lokmânî Dede’nin Menâkıb-ı Mevlânâ gibi eserlere de kaynaklık etmiştir.[2]
Kaynakça
değiştir- ^ a b Nuri Şimşekler, "Sipehsalar, Ferîdun", DİA, c. 37, Ankara 1999, s. 260
- ^ a b Kemal Taşçı & Seda Şat, "Sipehsâlâr Ferîdûn b. Ahmed'in Risâle-i Sipehsâlâr be-Menâkıb-ı Hüdâvendigâr Adlı Eserinin Türkiye Selçuklu Tarihi Bakımından Ehemmiyeti" 25 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Bayburt Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Dergisi, c. 1, sayı 2, 2018, ss. 8-9.
- ^ "Sipehsâlâr", Biyografya.com, (erişim: 17.2.2021)