Fahriye (edebiyat)

Fahriye (Arapça: فخرية), bir edebiyat terimi. Bazen fahr terimi, fahriye kelimesiyle eş anlamlı olarak kullanılabilmektedir.

Mahiyeti

Klasik Arap edebiyatında, fahriye teması oldukça yaygın şekilde işlenen mevzuların başında gelmektedir. Şairler bu şiirlerinde, kabileleriyle, soylarıyla, kendileriyle, kahramanlıkları ve cesaretleriyle övünmektedirler. Fahriye terimi Türkçeye Arapça üzerinden, Arap edebiyatının etkisiyle girmiştir.

Divan edebiyatında şairin övünmek için yazdığı şiir türüne fahriye adı verilir. Bir şairin yazmış olduğu özel bir şiirde uzun uzadıya kendini övmesi garip bir davranış olarak kabul edilebilir. Ancak bu övgünün şairin kişiliğini değil, onun sanatının ve yaratıcılığı ile ortaya çıkardığı şiir eserinin övgüsü olarak düşünmek imkânı olduğu için bir fahriye eseri için olan negatif yargıyı biraz yumuşatmış oluruz.

Fahriye ayrıca Divan edebiyatı şiirinin önemli bir şiir türü olan kaside içinde şairlerin kendilerini övdükleri beyitlerin bulunduğu beşinci özel bir bölüm olarak da görülür. Bu halde bir kaside içinde, iki ayrı değişik biraz tezatlı ama birini tamamlayan övgü bölümü, medhiye ve fahriye, bulunduğu aşikardır. Medhiye bölümü şairin kasidesini sunduğu kişiyi yüceltip övmesidir; fahriye bölümü ise kaside şairinin kendini övmesidir. Bu bir çeşit tezatlı tutum olarak görülebilir. Diğer taraftan, bu iki bölüm birbirini tamamlayıp destekler. Zira kaside şairi kasidesini sunduğu kişiye "seni öven, sıradan bir şair değil; böyle değerli, böyle büyük bir şairdir" demiş olmaktadır ve böylece değerli bir kişinin övgüsü (fahriye), medhiye ile övülenin değerini daha da yüceltmektedir.

Konuyla ilgili yayınlar

Esat Ayyıldız. "‘Alkame b. ‘Abede el-Fahl ve İki Kasidesi" 10 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. İSTEM / 36 (Aralık 2020): 389-415 . https://doi.org/10.31591/istem.836393

Ayrıca bakınız

• Fahr
• Mufâhara